Сак

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Сак
лац. Sak
Sack
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Зак, Зага, Жак, Жаг, Жага, Шак
Зьвязаныя імёны Сакель, Сакень, Жагель
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Сак»

Сак (Шак), Зак (Жак), Зага (Жага, Жаг) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Сака або Сага, пазьней Зак або Зага (Sacco, Sago, Sack, Saage[1]) — імя германскага паходжаньня[2][3]. Іменная аснова сак- (саг-, зак-) паходзіць ад гоцкага sakjo 'спрэчка'[3][4]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Сакель, Сакень (Сакен, Шакен, Сакін), Жагель (Жагайла). Адзначаліся германскія імёны Sackel, Sacken, Sagel (Sagalo).

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Sakel (Szakel)[5].

У 1588 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Fabianus Sack, nobilis Borussus, у 1594 годзе — Ludovicus a Sack, Nobilis Borussus, у 1630 годзе — Christophorus Sack, Regiomontanus Borussus, у 1638 годзе — Samuel Schack a Wittenaw, Albertus Schack, a Wittenaw, Nobiles Borussi[6].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Stanisslaus Sak[7], cum Saka[8], Saka[9] (2 кастрычніка 1413 году); Sack… Sack Dyrmeytowicz (15 траўня 1432 году)[10]; Sak (15 кастрычніка 1432 году)[11]; Sak Dubingensis [tenutariorum] [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[12]; Саку медничанину Скурятовичу два чоловека[13], чотыри чоловеки: <…> Сак[14], земли за отчину под велюнци, под… Сакомъ Сутортовичомъ[15], што Сакъ держал[16], Жаку, конюху, земля у Новегородку[17] (1440—1492 гады); Саку Милковичу пять чоловеков[18], Саку Васково селцо[19], Саку Еинаровичу два чоловеки[20] (9 лістапада 1449 году); боярынъ Вилькиский Верба Жакговичъ (14 ліпеня 1501 году)[21]; в людей наших, в бортевъ, на имя… а в Сака, а в Михна, а у Мацъка, а у Янъца Петрашевичовъ (25 ліпеня 1503 году)[22]; купилъ у полочан, у… Васковых детеи, в Созона а в Сака, а в Трохима, а в Гридка (10 сакавіка 1506 году)[23]; Андреи Жакъ (1506—1523 гады)[24]; homines in districtu v Malaszkoviczach… Szak (8 красавіка 1508 году)[25]; Станислав Жаковичъ[26], Ропанъ Жаковичъ самъ. Бернать Жакгович самъ[27], Петръ Саковичъ[28], Богдан Саковичъ… Янъко Саковичъ[29], Ян а Петрашко Жаковичы[30], Янъ Лавринцевичъ Жакъ[31], Томко Жакъ[32], Янъ Климъковичъ Жакъ[33], Грин Саковичъ самъ. Анъхим Саковичъ самъ. Степанъ Саковичъ самъ. Селивонъ Саковичъ самъ. Самсомъ Саковичъ самъ[34], Янъ Жакъ[35], Нарбутъ Жакговичъ[36], Довкъшъ Саковичъ[37], Нарко Жаковичъ[38] (1528 год); Сак Былчич (1536—1537 гады)[39]; на людеи господарскихъ усвятъских Демешъка Жакова… тотъ Жакъ… иж Жакъ… Жака (6—13 чэрвеня 1539 году)[40]; тых людей, которых выгъналъ Бридолкгъ, отец Каспоровъ: Юдасъ, Сакъ, Минтер, Роткусъ, Кгедысь, Оска. На Юдовомъ селищу а на Саковомъ… (1542 год)[41]; Sak Maciłowicz (1561 год)[42]; Erasmi Zak… Wasko Zakowicz… Zak Minczenicz (1563 год)[43]; Сакъ Васютичъ[44], Сакъ Глебовичъ[45], Сакъ Михновичъ… Сеген Саковичъ[46] (1567 год); земяном повету ковенского… з роду Саковичов от Жеимъ Миколаю Воитеховичу, Балтромею Сташковичу (15 верасьня 1568 году)[47]; parochia Ruska… Śl. Jakób ol. Stanisława Zaka (1580 год)[48]; панъ Іозефъ Янъ Жакга Вербовичъ… пановъ Вербовъ Жакговичовъ (26 студзеня 1684 году)[21]; Ród Swolkieniów Saków: p. Stefan i Stanisław Sakowiczowie[49], Awgustyn Zagowicz[50], Jan Zaga Narwoysz z okolicy Wałmuntowicze[51] (1690 год); Iaduiga Zakiewiczowna (1697 год)[52]; Sagowo… Zagowicze… Zagi… Zaki… Sakiszki… Sakowszczyzna… Saki (1744 год)[53]; okolicę Sakowicze (1782 год)[54]; Parafia jeznieńska… Sakowicze — okolica szlachecka (1784 год)[55][a].

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сакі (Sak) — прыгонныя зь вёскі Каранятаў, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[61].

Жаковічы (Żakowicz) — літоўскія шляхецкія роды зь Лідзкага і Троцкага паветаў, ваколіцаў Кабыльніку і Сьвянцянаў[62][63].

Жакевічы (Żakiewicz) — літоўскія шляхецкія роды зь Ашмянскага павету і ваколіцаў Сьвянцянаў[64][65].

Жаговічы (Żagowicz) гербу Заглоба, Жакевічы (Żakiewicz) гербу Пілява, Жаковічы (Żakowicz) гербу Сьлепаўрон і Жаковічы-Монтрымы (Żakowicz-Montrym) гербу Габданк — літоўскія шляхецкія роды зь Вільні, Віленскага і Троцкага паветаў[66][67].

Сакі — літоўскі шляхецкі род[68].

Сакі-Пяткевічы гербу Трубы, Сакевічы гербу Корвін і Саковічы-Серафіновічы гербу Помян — літоўскія шляхецкія роды[69].

Закі-Станкевічы (Zak-Stankiewicz) гербу Магіла — літоўскі шляхецкі род[70]

Жакі (Żak) — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Сылезіі і Познанскага ваяводзтва[71].

Жаковічы або Заковічы (Żakowicz, Zykowicz) — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Хэнцінскага павету[71].

У XVI ст. існавалі маёнтак Жагавічы (Жаговичи) і поле-маёнтак Сакавічы (Саковичи) у Жамойцкім старостве[72].

На 1904 год існавала вёска Жакаўка (Жакоўка) у Смаленскім павеце Смаленскай губэрні[73].

Назву Сакі маюць вёскі на гістарычных Берасьцейшчыне, Ваўкавышчыне і Меншчыне, назву Жакі — вёскі на гістарычных Аршаншчыне, Ашмяншчыне і Меншчыне, назву Сакавічы — вёскі на гістарычных Ашмяншчыне і Меншчыне. На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Сакаўшчына, на гістарычнай Амсьціслаўшчыне — Жакаўка.

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Таксама:
    • Жагерд: Hryc Żagierdowicz z Piotrem synem (4 сьнежня 1554 году)[56];
    • Жагар (адзначалася старажытнае германскае імя Sahker[2]): Михно Жокгорович… Павел Жокгорович (1 ліпеня 1542 году)[57], бояре земли Жомоитское, волости Ретовъское… Миколай Жокгаръ (12 лютага 1555 году)[58]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1954. S. 498.
  2. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1287.
  3. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 25.
  4. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 193.
  5. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 219.
  6. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 97, 125, 323, 391.
  7. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 52.
  8. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  9. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57, 70.
  10. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
  11. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
  12. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  13. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
  14. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 33.
  15. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 48.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 53.
  17. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 54.
  18. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 62.
  19. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 64.
  20. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 66.
  21. ^ а б Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 4.
  22. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 166.
  23. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 323.
  24. ^ Литовская метрика. Т. 1. — Петербург, 1903. С. 1021—1022.
  25. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 121.
  26. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 75.
  27. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 82.
  28. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 90.
  29. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 91.
  30. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 95.
  31. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 117.
  32. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 132.
  33. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 137.
  34. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 138.
  35. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 142.
  36. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 159.
  37. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 161.
  38. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
  39. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 73.
  40. ^ Литовская метрика. Книга № 228. — Москва, 2008. С. 218—219.
  41. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага: Кніга 560 (1542 год). — Менск, 2007. С. 12.
  42. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 158.
  43. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 423, 436, 500.
  44. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 702.
  45. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1022.
  46. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1201.
  47. ^ Jablonskis K. Archyvinės smulkmenos // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 415.
  48. ^ Jabłonowski A. Podlasie. — Warszawa, 1908. S. 124.
  49. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo trockie 1690 r. — Warszawa, 2000. S. 156.
  50. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 28.
  51. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 53.
  52. ^ Pasvalio Šv. Jono Krikštytojo parapijos jungtuvių įrašai 1697—1705 m., Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  53. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  54. ^ Vyskupo Ignoto Jokūbo Masalskio Kauno dekanato vizitacija 1782 m. — Vilnius, 2001. P. 124.
  55. ^ Vyskupo Ignoto Jokūbo Masalskio Kauno dekanato vizitacija 1782 m. — Vilnius, 2001. P. 608.
  56. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 102.
  57. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 12.
  58. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 184.
  59. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 9. ― Вильна, 1912. С. 378.
  60. ^ Ханецкі В. Пахаваньні на могілках у Астрашыцкім Гарадку, Раўбічах, Аколіцы, Губічах (да 1917 года) // Годнасьць. № 2 (4), 1997. С. 47.
  61. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 135.
  62. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 232.
  63. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 215, 459.
  64. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 380.
  65. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 215.
  66. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 881.
  67. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 459.
  68. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на С, Згуртаваньне беларускай шляхты
  69. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 5. — Rzeszów, 2001. S. 8, 10.
  70. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 380.
  71. ^ а б Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1939. S. 349.
  72. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 111, 285.
  73. ^ Список населенных мест Смоленской губернии. — Смоленск, 1904. С. 376.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Сак&oldid=2506755»