Гадзь
| Гадзь лац. Hadź | |
| Had | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Ед, Едзь, Яд, Ядзь |
| Зьвязаныя імёны | Адзейка, Гаціла, Гатаўт / Ятаўт, Ятвід, Ядвіга, Ядаг, Ядат, Гадар, Гатман, Ятмонт, Атрант, Яскольд Бірат / Бернат, Вісад, Войсят, Волдат, Вярнат, Гінят, Герат, Драгат, Ісад, Кунат, Манят |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Гадзь» | |
Гадзь (Ед, Едзь, Яд, Ядзь) — мужчынскае імя.
Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Гата, Гада, Гад, Гед або Адзі (Hatho, Hado, Had, Hedo, Adi) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -гад- (-ад-, -ат-) паходзіць ад гоцкага *haþus[2], германскага hathu 'бой'[3]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Адзейка (Ядзейка, Гадэйка), Гаціла (Гадзіла), Гатаўт (Ядаўт), Ятвід, Ядвіга (Ядовіг), Гадар, Гатман, Ятмонт, Бэрнат (Бэрнад, Бернат, Бернят), Вісад, Войсят, Волдат, Вярнат, Герат (Гер’ят), Ісад. Адзначаліся германскія імёны Adecho (Adika, Edica, Chadico), Hetilo (Hadala), Hathald (Hadolt), Hathuidis, Hadwig (Hedwig), Hader (Hathari), Hadoman, Etmunt (Jatmund), Bernad (Bernat), Wisad, Vuisadus, Waldad, Warnad, Gerat (Gerath), Isada.
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Hatto, Hedel, Hadwiga (Hedwig, Adwiga, Edwiga, Jadwiga)[4].
У Прусіі бытавала імя Ед: Jede (1347 год)[5].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: люди Пунского повета… Еда Нарвидовича (19 красавіка 1516 году)[6]; Матеи Едовичъ (1528 год)[7]; у Лесницъкомъ селе осмънадцат служоб людеи… Матеи Едевич (23 траўня 1539 году)[8]; Jan Jedziewicz (17 ліпеня 1733 году)[9]; Józef Jedzewicz… Ignacy Jadowicz (21 жніўня 1780 году)[10]; Parafia miadziolska… Jadowicz, zaścianek (1784 год)[11][a].
Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Мацей Едавіч — тандзягольскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
Гадзевічы (Hadziewicz) — літоўскія шляхецкія роды зь Вільні і Трокаў[29][30].
На 1910 год існаваў фальварак Гадавічы ў Аршанскім павеце Магілёўскай губэрні[31].
На гістарычнай Аршаншчыне існуе вёска Гадавічы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Гатавічы.
Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Таксама:
- Гадон (адзначалася старажытнае германскае імя Hadoni[12]): Hodunowszczyzna (1744 год)[13];
- Гадут (Ядут): Jadut Surkanten son (29 верасьня 1379 году)[14], Pawel Jadotowicz z Stachem bratem (4 сьнежня 1554 году)[15], Jaducie (1744 год)[13], на гістарычнай Ашмяншчыне існуе мястэчка Гадуцішкі;
- Ядалг: наместъникъ молодеченъскии Богданъ Кореевичъ и поведал перед нами, што жъ дядко его Воитъко Ядолкговичъ (4 красавіка 1499 году)[16], в Новгородскомъ повете… земль пустовских… а Ядовкговщину (14 чэрвеня 1514 году)[17], у 1593 годзе ўпамінаўся маёнтак Ядольгавічы[18], Matiasz Pacewicz Jadowk[19], Jan Jadowk Bogdanowicz[20] (1690 год);
- Ядвіл: Edwił Otewicz (XV—XVI ст. паводле выпісу XIX ст.)[21], Wilem Jadwił (20 кастрычніка 1655 году)[22], Hodwił (1670 год)[23], Jakub Jadwiło (9 лютага 1785 году)[24];
- Ядгаўд (адзначалася старажытнае германскае імя Hadegaud[25]): у 1598 годзе ўпаміналася «ніва» Ядгоўдзішка ў Жамойцкім старостве[26];
- Яцімін: у Кнетонскои волости люди Овняне… а Етимина (1440—1492 гады)[27], в Новгородскомъ повете… земль пустовских… Ядиминовщину (14 чэрвеня 1514 году)[28]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 152, 789—790.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 70.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 87.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 87.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 39.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 189.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 20 (1536—1539). — Vilnius, 2010. P. 263.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 479.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 324, 329, 338.
- ^ Świderski A. F. Dekanat świrski w 1784 r. w świetle opisów plebanów. — Białystok, 2004. S. 52—53.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 791.
- ^ а б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 55.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 51.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 128.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 291.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 150.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 28.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 33.
- ^ Būga K. Apie lietuvių asmens vardus. — Vilnius, 1911. P. 41.
- ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 312, 332.
- ^ Bystroń J. Nazwiska polskie. — Lwów, 1936. S. 283.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 401.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 795.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 24.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 49.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 291.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 515.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 280.
- ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 130.