Ваз

	Ваз; лац. Vaz
	Waso
Паходжаньне
Мова(-ы)	германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Вас, Вазь, Вязь, Вяж
Вытворныя формы	Войша
Зьвязаныя імёны	Васбут, Вазгайла, Вазгір, Вазгерд, Важгін, Васмунт
Зьвязаныя артыкулы
	якія пачынаюцца з «Ваз»

Ваз (Вазь, Вязь, Вяж), Вас — мужчынскае імя.

Паходжаньне

Васа або Ваза, Веса або Веза, Воса або Воза (Waso, Weso^[a], Woso) — імя германскага паходжаньня^[1]. Іменная аснова вас- (вос-, вес-) паходзіць ад стараверхненямецкага hwas 'востры, завостраны'^[2] або wasjan 'квітнець'^[3]^[b]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Васбут, Вазгір, Важгін, Васмунт. Адзначаліся германскія імёны Wospot, Wasger, Wesikin, Wassmundt.

У Польшчы адзначалася германскае імя Vasold^[5]^[c]: Henrici, filii quondam Vasoldi (1324 год)^[7].

У Ноўгарадзе бытавала імя Ваземут^[d]: у Воземута (1340 — пачатак 1380-х гадоў)^[9].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Кинъяту Ясколдовичу чотыри чоловеки… а Манко Возович (9 лістапада 1449 году)^[10]; земль пустовских в Бряславском повете у Городскои волости на Немецкои границы на имя Вяжовщины (5 сьнежня 1514 году)^[11]; Щастныи Вяжевичъ 2 кони. Якубъ Вяжевичъ З кони^[12], Миколаи Вяжевич^[13], Миколаи Старый Вас^[14], Говен Вяж^[15], Петръ Вежевичъ^[16] (1528 год); третій дымъ Бурко Возевичъ маетъ сыновъ два Панкратъ и Матей (27 чэрвеня 1590 году)^[17]^[e].

Носьбіты

Вас Гердынавіч (Vassus Gerdynowic) — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў фундацыі Яна Гаштольда на касьцёл у Тыкоціне ад 1437 году^[28]
Шчасны і Якуб Вяжэвічы — менскія баяры, якія ўпамінаюцца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
Мікалай Вяжэвіч — рудамінскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
Мікалай Стары Вас — бельскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
Говен Вяж — вялёнскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
Пётар Вежавіч — бяржанскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году

Вязевічы (Wiaziewicz) — літоўскі шляхецкі род з Амсьціслаўскага ваяводзтва^[29].

Вяжэвічы або Вязевічы (Wiażewicz, Wiaziewicz) гербу Ляліва — літоўскі шляхецкі род з Слуцкага княства^[30].

Монтвіды-Вяжэвічы (Монвілы-Вяжэвічы) — літоўскі шляхецкі род^[31].

На 1909 год існаваў фальварак Васішкі ў Менскім павеце Менскай губэрні^[32].

Заўвагі

^ Паводле назваў мясцовасьціў Wesenbecca, Wesincheim
^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы вас- (ваш-, вос-) зь летувіскай мовы^[4]
^ Адзначалася старажытнае германскае імя *Waswald^[6]
^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wasmut^[8]
^
Таксама:
- Вашэйка: Вашэйкі — літоўскі шляхецкі род^[18];
- Вазіла (адзначалася старажытнае германскае імя Wasili^[1]): homo Hricz Wozilowicz (2 жніўня 1442 году)^[19];
- Важан: слуг наших пүтных Полоцкого ж повета… а в Горасима, а в-в Оксюты Вожановичов (26 ліпеня 1492 — 11 траўня 1506 году)^[20];
- Вазгід: Богданъ Возкгидовичъ (1528 год)^[21];
- Вазгіл: з Возкгилишокъ (1567 год)^[22], Wazgiły (1744 год)^[23];
- Важгінт, Вазгінт: чоловеков… Вожкгинъта (9 лістапада 1449 году)^[24], Wozginty (1744 год)^[23], Вазгінты — літоўскі шляхецкі род^[25];
- Васэр (адзначалася германскае імя Washeri^[26]): u Jana Waserowicza (1690 год)^[27]

Крыніцы

^ ^а ^б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1547, 1637.
^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 220.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 320, 1637.
^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 24.
^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 607.
^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 2: Die Ostgoten. Die Langobarden. Die altgermanischen Bestandteile des Ostromanischen. Altgermanisches im Alpenromanischen. — Berlin und Leipzig, 1935. S. 107.
^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 27.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1548.
^ Зализняк А. А. Древненовгородский диалект. 2-е изд. — М., 2004. С. 620, 720.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 66.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 259.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 61.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 68.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 117.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 161.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 367.
^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 195.
^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 427.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 86.
^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 453.
^ ^а ^б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 61.
^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
^ Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 87.
^ Frejlich K. Pod przysądem horodnictwa wileńskiego. O jurydyce i jej mieszkańcach w XVII wieku. — Toruń, 2022. S. 218.
^ Jamiołkowski S. Tykocin // Przegląd Katolicki. Nr. 41, 1879. S. 662.
^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1938. S. 118.
^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1938. S. 119.
^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты
^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 25.

[1] Паводле назваў мясцовасьціў Wesenbecca, Wesincheim

[6] Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак адэкватнага тлумачэньня іменнай асновы вас- (ваш-, вос-) зь летувіскай мовы^[4]

[9] Адзначалася старажытнае германскае імя *Waswald^[6]

[12] Адзначалася старажытнае германскае імя Wasmut^[8]

[32] Таксама:
Вашэйка: Вашэйкі — літоўскі шляхецкі род^[18];

Вазіла (адзначалася старажытнае германскае імя Wasili^[1]): homo Hricz Wozilowicz (2 жніўня 1442 году)^[19];

Важан: слуг наших пүтных Полоцкого ж повета… а в Горасима, а в-в Оксюты Вожановичов (26 ліпеня 1492 — 11 траўня 1506 году)^[20];

Вазгід: Богданъ Возкгидовичъ (1528 год)^[21];

Вазгіл: з Возкгилишокъ (1567 год)^[22], Wazgiły (1744 год)^[23];

Важгінт, Вазгінт: чоловеков… Вожкгинъта (9 лістапада 1449 году)^[24], Wozginty (1744 год)^[23], Вазгінты — літоўскі шляхецкі род^[25];

Васэр (адзначалася германскае імя Washeri^[26]): u Jana Waserowicza (1690 год)^[27]

[6] Вашэйка: Вашэйкі — літоўскі шляхецкі род^[18];

[7] Вазіла (адзначалася старажытнае германскае імя Wasili^[1]): homo Hricz Wozilowicz (2 жніўня 1442 году)^[19];

[8] Важан: слуг наших пүтных Полоцкого ж повета… а в Горасима, а в-в Оксюты Вожановичов (26 ліпеня 1492 — 11 траўня 1506 году)^[20];

[9] Вазгід: Богданъ Возкгидовичъ (1528 год)^[21];

[10] Вазгіл: з Возкгилишокъ (1567 год)^[22], Wazgiły (1744 год)^[23];

[11] Важгінт, Вазгінт: чоловеков… Вожкгинъта (9 лістапада 1449 году)^[24], Wozginty (1744 год)^[23], Вазгінты — літоўскі шляхецкі род^[25];

[12] Васэр (адзначалася германскае імя Washeri^[26]): u Jana Waserowicza (1690 год)^[27]

[Fo-1900-1547-2] а ^б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1547, 1637.

[3] Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 220.

[4] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 320, 1637.

[5] Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 24.

[7] Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 607.

[8] Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 2: Die Ostgoten. Die Langobarden. Die altgermanischen Bestandteile des Ostromanischen. Altgermanisches im Alpenromanischen. — Berlin und Leipzig, 1935. S. 107.

[10] Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 27.

[11] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1548.

[13] Зализняк А. А. Древненовгородский диалект. 2-е изд. — М., 2004. С. 620, 720.

[14] Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 66.

[15] Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 259.

[16] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 61.

[17] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 68.

[18] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 117.

[19] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 161.

[20] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.

[21] Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 367.

[22] Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты

[23] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 195.

[24] Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 427.

[25] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 86.

[26] Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 453.

[DWil-1744-27] а ^б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.

[28] Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 61.

[29] Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты

[30] Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 87.

[31] Frejlich K. Pod przysądem horodnictwa wileńskiego. O jurydyce i jej mieszkańcach w XVII wieku. — Toruń, 2022. S. 218.

[33] Jamiołkowski S. Tykocin // Przegląd Katolicki. Nr. 41, 1879. S. 662.

[34] Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1938. S. 118.

[35] Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1938. S. 119.

[36] Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на В, Згуртаваньне беларускай шляхты

[37] Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 25.

[a]

[1]

[2]

[3]

[b]

[5]

[c]

[7]

[d]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[e]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[4]

[6]

[8]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

п а р Імёны з асновай вас- (вос-, вес-)
Імёны ліцьвінаў	Ваз Васбут Вазгайла Вазгір Вазгерд Важгін Васмунт
Германскія імёны	Васа (Waso, Woso) Воспат (Wospot) Васгер (Wasger) Васгард (Wassgaard) Весікін (Wesikin) Васмунт (Wassmundt)