Маж

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Maas
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Мас, Маз, Маза, Мась, Мазь, Меж, Мезь, Майзь
Зьвязаныя імёны Мажэйка, Мажэла, Мазан, Масанд, Межгел, Мажырым
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Маж»

Маж, Мас (Мась), Маза, Маз (Мазь, Майзь), Меж (Мезь) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Маза або Меза, пазьней Мас або Мэс (Mazo, Mezo, Maas, Mass, Mess) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова маз- (мез-, мас-) узыходзіць да гоцкага *Matja 'есьці, ядун'[2], стараверхненямецкага mez 'спосаб, мера', maz 'ежа'[1] (беларускае мажны[a] 'рослы, поўны, моцнага целаскладу; тоўсты') або гоцкага maitan, стараверхненямецкага meizen 'выразаць, рэзаць'[3]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Мажэйка (Мазейка, Мазека, Мажэка, Мажыка), Мажэла (Мазала, Мазель, Масіль), Мазан, Масанд (Масэнд), Мазгіль (Межгел). Адзначаліся германскія імёны Mazecha (Mazika), Mazela (Mazola, Massila), Massana, Masenda, Mesgilo[b]. Іменная аснова маз- (мез-, мас-) таксама можа паходзіць ад асновы мад- (мед-, мат-)[1].

У Прусіі бытавалі імёны Mase / Maze (1360 і 1386 гады)[5], Masicke[c] (1346 і 1401 гады)[7].

У Польшчы ў 1565 годзе адзначалася прозьвішча Maz, у 1593 годзе і XVII ст. — Maza[8].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Волковыскъ. Незбодичомъ, десятемъ чоловекомъ… Мас Головачевич (9 лістапада 1449 году)[9]; о Порече в Слонимском повете… а на Мася Богдановича (22 студзеня 1495 году)[10]; наместникъ звяголскии Яцъко Мезь (27 красавіка 1496 году)[11]; бояринъ киевскии Яцъко Мез (1 ліпеня 1501 году)[12]; людемъ нашимъ Мерецъкого повета… а Якубу Мезевичу (люты 1510 году)[13]; Ганна Масевъна, Хилимонъ Масевичъ[14], Витъ Масевичъ[15], Иванъ, Грин, Мас Просоловичи[16], Миколаи Можовичъ[17], Кгаиль Межовичъ[18] (1528 год); люди, которые у местечку, у Ганусишкахъ живуть… Федел Мойзевич, Волкиницкого повету (12 ліпеня 1534 году)[19]; Masz Sczepanowycz… Masz, Stepan Pronyewyczy… Masz Hygnathowycz… Masz Szpakowycz (1552—1555 гады)[20]; Piothr Mozewicz… Janko Mozewicz… Stasiuk Mozewicz… Boltrusz Moziewic (1558 год)[21]; Moisiei, Sidor a Mas Marczinowiczy… Mas Sthepanowicz… Mas Żdanowicz (1561—1566 гады)[22]; Масъ Масичъ… Мась Мейтичъ (1563 год)[23]; Масъ Манковичъ… село Полятичи… Масъ Радковичъ (1566 год)[24]; Масъ Богушевичъ… Мась Янькевичъ… Масъ Солениъ… Масъ Турчинъ… Масъ Юшковичъ… Масъ Станькевичъ (24 красавіка 1580 году)[25]; Матейко зъ Маземъ (16 студзеня 1581 году)[26]; Andrzey Maza (1641 год)[27]; Андрей Можавичь, Обрам Можевичь (1655 году)[28]; Maza (1744 год)[29][d].

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Мазевічы (Moziewicz) гербу Топач — літоўскі шляхецкі род[48].

Мэзэвічы (Mezewicz) гербу Бранікоўскі — літоўскі шляхецкі род[49].

Мязэвічы (Miezewicz) гербу Порай — літоўскі шляхецкі род з Слонімскага павету[50].

На 1902—1906 гады існавала вёска Масішкі ў Дрысенскім павеце[51][52].

На 1906 год існавала вёска Мазы ў Гарадоцкім павеце Віцебскай губэрні[53].

На гістарычнай Берасьцейшчыне існуе вёска Мазічы, на гістарычнай ВіленшчынеМасі, на гістарычнай ВількаміршчынеМасішкі.

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Параўн.: муж > мужны, вежа > вежны і пад.
  2. ^ Таксама адзначаліся германскія імёны Mezcund (Mez-cund), Mazhild (Maz-hild), Massold (Mass-old)[3], Mazolf (Maz-olf) ды іншыя[4]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Mazika[6]
  4. ^ Таксама:
    • Мазен: боярын его Федко Мазен (1552 год)[30]; Januss Mozenowicz (1558 год)[31];
    • Мажут: Довкгил Можутевичъ (1528 год)[32];
    • Мазібут: der Littowen gesinde… Mosebuthe (1404 год)[33][34];
    • Мішальт: Мікалай Мішальт (Mikołaj Miszolt) і Крыштаф Мішальт (Krzysztof Miszolt) — падчашыя вэндэнскія ў 1719 і каля 1791 году адпаведна[35]
    • Мезевід: Aryn albo Mezewid (1738 год)[36];
    • Мажвіл: людеи… Юря Миколаевича з братом Юшка Петкевича Можъвиловичовъ (2 студзеня 1552 году)[37], Jan Mozwil (24 красавіка 1675 году)[38], Mazwile (1744 год)[29];
    • Місгід: Матвеи Васкевичъ Мискгидъ (1565 год)[39];
    • Мізгер (у Польшчы ў 1724 годзе адзначалася прозьвішча Mazgara[40]): пану Андрею Самуеловичу Мизъкгеру (5 траўня 1677 году)[41], Michał Mizgier, podstoli Orszan. (24 кастрычніка 1765 году)[42];
    • Мазгін: селищо Мозкгина (1440—1492 гады)[43];
    • Місмонт: Андрэй Янавіч Місмантовіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1592 годзе[44]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1119.
  2. ^ Schonfeld M. Wörterbuch der altgermanischen personen-und völkernamen. — Heidelberg, 1911. S. 166.
  3. ^ а б Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 338.
  4. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1120.
  5. ^ Pierson W. Altpreußischer Namenkodex // Zeitschrift für Preußische Geschichte und Landeskunde. — Berlin, 1873. S. 637.
  6. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1120.
  7. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 55.
  8. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 434.
  9. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 61.
  10. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 350—351.
  11. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 124.
  12. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 268.
  13. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 96.
  14. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 96.
  15. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 98.
  16. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 152.
  17. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 170.
  18. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
  19. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 227 (8) (1533—1535). — Vilnius, 1999. P. 169.
  20. ^ Писцовая книга Пинского и Клецкого княжеств, составленная Пинским старостою Станиславом Хвальчевским в 1552—1555 г. — Вильна, 1884. С. 96, 210, 235, 306.
  21. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 191, 205.
  22. ^ Писцовая книга бывшего пинского староства составленная по повелению короля Сигизмунда Августа в 1561—1566 годах пинским и кобринским старостой Лаврином Войной. Ч. 1. — Вильна, 1874. С. 198, 202, 266.
  23. ^ Ревизия Кобринской экономии: составленная в 1563 году королевским ревизором Дмитрием Сапегой. — Вильна, 1876. С. 50, 53.
  24. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 225, 232, 242.
  25. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 208, 213.
  26. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 230.
  27. ^ Ординация королевских пущ: в лесничествах бывшего Великого Княжества Литовского. — Вильна, 1871. С. 109.
  28. ^ Памятники истории Восточной Европы. Источники 15-17 вв. Том 4. (Monumena Historica Res Gestas Europae Orientalis Illustrantia). Крестоприводная книга шляхты Великого княжества Литовского 1655 г. — Москва — Варшава, 1999. С. 112.
  29. ^ а б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  30. ^ Полоцкая ревизия 1552 года. — Москва, 1905. С. 75.
  31. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 422.
  32. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
  33. ^ Das Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399—1409. — Königsberg, 1896. S. 315.
  34. ^ Ivoška D. Litauische historische Personennamen in dem Marienburger Tresslerbuch der Jahre 1399—1409 // Acta linguistica Lithuanica. T. 81, 2019. P. 99.
  35. ^ Inflanty; Urzędnicy inflanccy XVI-XVIII wieku: spisy. — Kórnik, 1994. S. 94, 96.
  36. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 27. — Витебск, 1898. С. 186.
  37. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 35 (1551—1558 гг.). — Менск, 2020. С. 153.
  38. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 324.
  39. ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 236.
  40. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 434.
  41. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 497.
  42. ^ Рыбчонак С. Попіс шляхты Аршанскага павета 30 верасня 1765 г. // Герольд Litherland. № 20, 2014. С. 116.
  43. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 52.
  44. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 3. ― Вильна, 1904. С. 54.
  45. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 400.
  46. ^ Яўген Анішчанка, Столбцы инвентарь 1728 г. в Минском воеводстве, Архіў гісторыка Анішчанкі, 26 красавіка 2018 г.
  47. ^ Яўген Анішчанка, Засулье инвентарь 1772 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 8 студзеня 2019 г.
  48. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 245.
  49. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 8. — Warszawa, 1937. S. 207.
  50. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 8. — Warszawa, 1937. S. 247.
  51. ^ Słownik geograficzny... T. XV, cz. 2. — Warszawa, 1902. S. 307.
  52. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 165.
  53. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 79.