Янда

	Янда; лац. Janda
	Ando
Паходжаньне
Мова(-ы)	германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы)	Ант, Энт, Янт, Яндзь, Янць
Зьвязаныя імёны	Эндзель, Эндзінь, Янтаўт, Антавіт, Андрат, Эндрык
Зьвязаныя артыкулы
	якія пачынаюцца з «Янда»

Янда (Яндзь), Ант (Янт, Янць), Энт — мужчынскае імя.

Паходжаньне

Анда або Анта, пазьней Эндэ або Энтэ (Ando, Anto, Ende, Ente) — імя германскага паходжаньня^[1]. Іменная аснова анд- (ант-, энд-) паходзіць ад гоцкага *andja 'востры канец, пік'^[2]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Эндзель (Андала), Эндзінь, Янтаўт, Антавіт, Андрат, Эндрых (Андрых, Андрык). Адзначаліся германскія імёны Endil (Andela, Andala), Entin, Antolt, Antvit, Andrad, Entrich (Endrichs, Andrich, Andricus).

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Ent^[3].

У Прусіі бытавала імя Jandele^[a]^[5].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: земли пустовъских… Янътовъщыну (2 жніўня 1522)^[6]; Янъдиныхъ два кони гнедыхъ (12 сакавіка 1564 году)^[7]; Andrzey Jandziewicz (20 лістапада 1604 году)^[8]; Antowicz (1694 год)^[9]; Thoma Janda (1756 год)^[10]; wioska Entyszki (1784 год)^[11]; Jantiewicz (1786—1788 гады)^[12]^[b].

Носьбіты

Антовічы (Antowicz) — літоўскі шляхецкі род зь Берасьцейскага ваяводзтва^[19].

Яндовічы — літоўскі шляхецкі род^[20].

Янты (Janta) гербу ўласнага — шляхецкі род Рэчы Паспалітай^[21].

У XVI ст. існаваў маёнтак Яндавічы (Яндовичи) у Жамойцкім старостве^[22].

У 1522 годзе ўпаміналася пустаўшчына Янтоўшчына (Янтовщина) каля Пералаі^[23].

Заўвагі

^ Адзначалася старажытнае германскае імя Andela^[4]
^
Таксама:
- Янтант: Paweł Jantontowicz (1561 год)^[13];
- Яндвіл: Яндвілы (Jędwiłł) і Эндвілы (Endwiłł) гербу Адравонж — літоўскія шляхецкія роды^[14]^[15];
- Яндар (адзначалася старажытнае германскае імя Andahar^[16]): dobra lenne wieczyste w woj. smoleńskim… Jandarowszczyzna (2 траўня 1659 году)^[17], на гістарычнай Амсьціслаўшчыне існуе вёска Андраны;
- Андрым: Анъдримъ (1528 год)^[18]

Крыніцы

^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 102.
^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 52.
^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 41.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 102.
^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925.S. 40.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 132.
^ Lietuvos Metrika. Knyga 249 (35) (1554—1568). — Vilnius, 2018. P. 307.
^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 22.
^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 1: A—G. — Kraków, 2007. S. 140.
^ Гурская Ю., Вайткявичус В. Балтийское наследие в Восточной Беларуси: новые исторические и лингвистические данные об Обольцах // Acta Baltico-Slavica. Nr. 32 (2008). С. 18.
^ Ukmergės dekanato vizitacija 1784 m. Fontes Historiae Lituaniae. Wol. VIII. — Vilnius, 2009. P. 118.
^ Mickienė I., Petrūnaitytė J. Vyrų įvardijimai Radviliškio Švč. Mergelės Marijos Gimimo bažnyčios 1786—1788 m. ir 1813—1814 m. krikšto metrikų knygose // Lituanistica. Nr. 3, 2019. P. 189.
^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 120.
^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 3. — Rzeszów, 2001. S. 227.
^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 119.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 103.
^ Metryka Litewska. Księga wpisów Nr. 131. — Warszawa, 2001. S. 198.
^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 164.
^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 4. — Warszawa, 1936. S. 109.
^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Я, Згуртаваньне беларускай шляхты
^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 278.
^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 351.
^ Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. — М., 1915. С. 260.

[5] Адзначалася старажытнае германскае імя Andela^[4]

[20] Таксама:
Янтант: Paweł Jantontowicz (1561 год)^[13];

Яндвіл: Яндвілы (Jędwiłł) і Эндвілы (Endwiłł) гербу Адравонж — літоўскія шляхецкія роды^[14]^[15];

Яндар (адзначалася старажытнае германскае імя Andahar^[16]): dobra lenne wieczyste w woj. smoleńskim… Jandarowszczyzna (2 траўня 1659 году)^[17], на гістарычнай Амсьціслаўшчыне існуе вёска Андраны;

Андрым: Анъдримъ (1528 год)^[18]

[3] Янтант: Paweł Jantontowicz (1561 год)^[13];

[4] Яндвіл: Яндвілы (Jędwiłł) і Эндвілы (Endwiłł) гербу Адравонж — літоўскія шляхецкія роды^[14]^[15];

[5] Яндар (адзначалася старажытнае германскае імя Andahar^[16]): dobra lenne wieczyste w woj. smoleńskim… Jandarowszczyzna (2 траўня 1659 году)^[17], на гістарычнай Амсьціслаўшчыне існуе вёска Андраны;

[6] Андрым: Анъдримъ (1528 год)^[18]

[1] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 102.

[2] Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 52.

[3] Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 41.

[4] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 102.

[6] Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925.S. 40.

[7] Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 132.

[8] Lietuvos Metrika. Knyga 249 (35) (1554—1568). — Vilnius, 2018. P. 307.

[9] Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 22.

[10] Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 1: A—G. — Kraków, 2007. S. 140.

[11] Гурская Ю., Вайткявичус В. Балтийское наследие в Восточной Беларуси: новые исторические и лингвистические данные об Обольцах // Acta Baltico-Slavica. Nr. 32 (2008). С. 18.

[12] Ukmergės dekanato vizitacija 1784 m. Fontes Historiae Lituaniae. Wol. VIII. — Vilnius, 2009. P. 118.

[13] Mickienė I., Petrūnaitytė J. Vyrų įvardijimai Radviliškio Švč. Mergelės Marijos Gimimo bažnyčios 1786—1788 m. ir 1813—1814 m. krikšto metrikų knygose // Lituanistica. Nr. 3, 2019. P. 189.

[14] Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 120.

[15] Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 3. — Rzeszów, 2001. S. 227.

[16] Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 119.

[17] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 103.

[18] Metryka Litewska. Księga wpisów Nr. 131. — Warszawa, 2001. S. 198.

[19] Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 164.

[21] Polska encyklopedja szlachecka. T. 4. — Warszawa, 1936. S. 109.

[22] Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Я, Згуртаваньне беларускай шляхты

[23] Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 278.

[24] Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 351.

[25] Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. — М., 1915. С. 260.

[1]

[2]

[3]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[b]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[4]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

п а р Імёны з асновай анд- (ант-, энд-, энт-)
Імёны ліцьвінаў	Янда Эндзель Эндзінь Янтаўт Антавіт Андрат Эндрык
Германскія імёны	Анда (Ando, Ende) Эндзіль (Endil) Энцін (Entin) Анталт (Antolt) Антвіт (Antvit) Андрад (Andrad) Энтрых (Entrich)