Перайсьці да зьместу

Янда

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Янда
лац. Janda
Ando
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Ант, Энт, Янт, Яндзь, Янць
Зьвязаныя імёны Эндзель, Эндзінь, Янтаўт, Антавіт, Андрат, Эндрык
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Янда»

Янда (Яндзь), Ант (Янт, Янць), Энт — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Анда або Анта, пазьней Эндэ або Энтэ (Ando, Anto, Ende, Ente) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова анд- (ант-, энд-) паходзіць ад гоцкага *andja 'востры канец, пік'[2]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Эндзель (Андала), Эндзінь, Янтаўт, Антавіт, Андрат, Эндрых (Андрых, Андрык). Адзначаліся германскія імёны Endil (Andela, Andala), Entin, Antolt, Antvit, Andrad, Entrich (Endrichs, Andrich, Andricus).

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Ent[3]. Апроч таго, у Польшчы гістарычна бытавалі імёны Janta, Jandula і Jandus, якія выводзяць ад хрысьціянскіх імёнаў Ян і Антоні[4].

У Прусіі адзначаліся імёны Anteyke[a][5], Jandele[b][7]. У ваколіцах Мэмэлю бытавалі прозьвішчы Jandt (Jand)[8] і Jant[9].

У Чэхіі бытавала прозьвішча Janda[10].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: земли пустовъских… Янътовъщыну (2 жніўня 1522)[11]; Янъдиныхъ два кони гнедыхъ (12 сакавіка 1564 году)[12]; Andrzey Jandziewicz (20 лістапада 1604 году)[13]; Antowicz (1694 год)[14]; Thoma Janda (1756 год)[15]; wioska Entyszki (1784 год)[16]; Jantiewicz (1786—1788 гады)[17][c].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Галіцка-валынскі летапіс паведамляе, што запрошаная князем Данілам у выправу на Кіеў і абдзеленая пры падзеле здабычы, захопленай у Вазьвягле, літва ўзбунтавалася і пачала наракаць і сыпаць праклёны на сваёй мове[27]:

« Романови же пришедшу ко граду и литвѣ, потокши на градъ литвѣ, ни вѣдѣша нишьто же, токмо и головнѣ ти, пси течюще по городищу. Тужаху же и плеваху, по свойскы рекуще: «Янда!», взывающе богы своя Андая и Дивирикса, и вся богы своя поминающе, рекомыя бѣси. »

Антовічы (Antowicz) — літоўскі шляхецкі род зь Берасьцейскага ваяводзтва[28].

Яндовічы — літоўскі шляхецкі род[29].

Янты (Janta) гербу ўласнага — шляхецкі род Рэчы Паспалітай[30].

У XVI ст. існаваў маёнтак Яндавічы (Яндовичи) у Жамойцкім старостве[31].

У 1522 годзе ўпаміналася пустаўшчына Янтоўшчына (Янтовщина) каля Пералаі[32].

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Antecho[1]
  2. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Andela[6]
  3. ^ Таксама:
    • Янтант: Paweł Jantontowicz (1561 год)[18];
    • Яндвіл, Эндвіл (адзначалася старажытнае германскае імя Andoildis[19]): Яндвілы (Jędwiłł) і Эндвілы (Endwiłł) гербу Адравонж — літоўскія шляхецкія роды[20][21];
    • Яндар, Андр, Янтэр (адзначалася старажытнае германскае імя Andahar[22]): бояромъ… Томашу Ондровичу (25 сьнежня 1566 году)[23], dobra lenne wieczyste w woj. smoleńskim… Jandarowszczyzna (2 траўня 1659 году)[24], Янтэровіч (Janterowicz) — прозьвішча, зафіксаванае ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў[25], на гістарычнай Амсьціслаўшчыне існуе вёска Андраны;
    • Андрым: Анъдримъ (1528 год)[26]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 102.
  2. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 52.
  3. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 41.
  4. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 276—277.
  5. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 13.
  6. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 102.
  7. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925.S. 40.
  8. ^ JANDT (JAND), Verein für Computergenealogie e.V. (CompGen)
  9. ^ JANT, Verein für Computergenealogie e.V. (CompGen)
  10. ^ Archiv český: čili, Staré písemné památky české i moravské, sebrané z archivů domácích i cizích. Dil. XXX. — Praha, 1913. S. 122, 180, 198, 253.
  11. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 12 (1522—1529). — Vilnius, 2001. P. 132.
  12. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 249 (35) (1554—1568). — Vilnius, 2018. P. 307.
  13. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 22.
  14. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 1: A—G. — Kraków, 2007. S. 140.
  15. ^ Гурская Ю., Вайткявичус В. Балтийское наследие в Восточной Беларуси: новые исторические и лингвистические данные об Обольцах // Acta Baltico-Slavica. Nr. 32 (2008). С. 18.
  16. ^ Ukmergės dekanato vizitacija 1784 m. Fontes Historiae Lituaniae. Wol. VIII. — Vilnius, 2009. P. 118.
  17. ^ Mickienė I., Petrūnaitytė J. Vyrų įvardijimai Radviliškio Švč. Mergelės Marijos Gimimo bažnyčios 1786—1788 m. ir 1813—1814 m. krikšto metrikų knygose // Lituanistica. Nr. 3, 2019. P. 189.
  18. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 120.
  19. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 36.
  20. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 3. — Rzeszów, 2001. S. 227.
  21. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 119.
  22. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 103.
  23. ^ Dubonis A. Įdomesni dokumentai apie Lietuvos bajorus: bajorystės atsisakymas, gavimas ir gynimas (XV—XVI a. pirma pusė) // Lietuvos istorijos metraštis. 1998 metai. — Vilnius, 1999. P. 183.
  24. ^ Metryka Litewska. Księga wpisów Nr. 131. — Warszawa, 2001. S. 198.
  25. ^ Professor Jerzy Wisniewski, List of the XIXth century Suvalki region family names, Suwalki Genealogical Society
  26. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 164.
  27. ^ Урбан П. Пра нацыянальны характар Вялікага Княства Літоўскага й гістарычны тэрмін «Літва» // Запісы. № 3 (9), 1964. С. 35—90.
  28. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 4. — Warszawa, 1936. S. 109.
  29. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Я, Згуртаваньне беларускай шляхты
  30. ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 278.
  31. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 351.
  32. ^ Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. — М., 1915. С. 260.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Янда&oldid=2602287»