Перайсьці да зьместу

Бера

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Бера
лац. Biera
Bero
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Іншыя формы
Варыянт(ы) Біра, Бэра
Вытворныя формы Берн, Бар
Зьвязаныя імёны Бірэйка, Бірыла, Берэн, Бірута, Бірыбольд, Бэрвольд, Бэрвід, Пэрвайн, Беркін, Бірат, Бергарт, Перман, Перамонт, Ператрут
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Бера»

Бера (Бэра), Біра — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Бера, Біра або Пера (Bero, Biro[1], Pero) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова -бер- (-бір-, -пер-) паходзіць ад гоцкага baira[3], германскага bero 'мядзьведзь'[4][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Бірэйка (Бярэйка, Берыка, Бірык), Бірыла (Бярэла), Берэн (Бірэн), Бірута, Бірыбольд, Бэрвольд, Бэрвід, Пэрвайн, Беркін (Беркен, Бергін), Бірат (Берэт), Бэргарт, Перман, Перамонт, Ператрут. Адзначаліся германскія імёны Birico (Berico), Berila, Beren (Birin), Bierotte, Beribald, Berwoldus, Berwid, Perwein, Berekin (Beregen), Beradt (Bereth), Berhard, Perman (Berman), Peremunt (Bermondus), Perethrud (Beretrudis). Апроч таго, існуе іменная аснова берн- (бірн-), якая паходзіць ад германскага beran 'мядзьведзь'[8].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Ber (Bero), Berar (Birar[9]), Biertołt (Bertułt), Bierwałt (Bierwołt, Birołt, Bierołt), Berwin, Herber, Ruber (< Hruodber)[10][11]. Апроч таго, у Польшчы гістарычна бытавала імя Беруш: Berusch (1386 і 1387 гады)[12].

У Прусіі бытавалі імёны: Pyrkant[b][14], Permane[c] (1302 год)[16], Berwicke[d] (1362 год)[18], Perwilte[e], Perwysse / Perwis / Perwisse[f] (1325, 1350 і 1383 гады)[16]. У 1557 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Petrus Bierwolff, Heiligebeilensis Prutenus[21], у 1591 годзе — Reinholdus Birwolff, David Birwolff, fratres Regiomontani Borussi, у 1605 годзе — Martinus Bierwolff, Regiomontanus Borussus[22].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Мацковъ Биревича Матейцу далъ… тот Мацко Беревичь… тыи слуги Мацко Бировичь… Бировича (8 лютага 1520 году)[23]; Katarzyna Berówna (1668 год)[24]; honestis Joanne Ber (1743 год)[25]; Stefan Berewicz (24 жніўня 1744 году)[26]; Mateusz Bira (1799 год)[27]; Petronella Bierewicz (1825 год)[28][g].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналася сяло Беры ў Вількамірскім павеце[59].

На 1901 год існавала сяло Бірын на паўночным захадзе Ноўгарад-Северскага павету Чарнігаўскай губэрні[60].

На 1905 год існаваў маёнтак Біры ў Немянчынскай воласьці[61].

На гістарычнай Вількаміршчыне існуе вёска Бэры, на гістарычнай Амсьціслаўшчыне — Бір, на гістарычнай Браслаўшчыне — Бірышкі.

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -бер- зь летувіскай мовы berti 'сыпаць; сеяць'[5], а для іменнай асновы -пер- — per 'праз, пасьля'[6] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведных словаў і іх значэньняў у летувіскіх слоўніках, тым часам значэньне 'сеяць' для ber̃ti упершыню фіксуецца толькі ў сучасным Вялікім слоўніку летувіскай мовы, значэньне 'сыпаць' — у каралявецкім слоўніку 1747 году[7])
  2. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Perkund (< Beregund)[13]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Berman[15]
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Berwick (Perwich)[17]
  5. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Beroildis[19]
  6. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Berois[20]
  7. ^ Таксама:
    • Бірон, Бэрун (адзначалася старажытнае германскае імя Peruni[29]): MD Anna Bironowa (1698 год)[30], Józef Berun (1834 год)[31], Восіп Францавіч Бірон (Бирон) — селянін з ваколіцаў Вількаміру, які меў у валоданьні зямлю на 1882 год[32], Бірановіч (Bironowicz) — прозьвішча, гістарычна зафіксаванае на тэрыторыі цяперашняй Летувы[33];
    • Бэрэнт, Берант, Бірант, Берэнд (адзначалася германскае імя Berent[34], Berend[35]): Joannem Bierontt (4 лістапада 1794 году)[36], Annam Bierontowna (6 лютага 1812 году)[37], Barbara Birontowna (23 лістапада 1815 году)[38], Бэрэнты (Berent) гербу Касьцеша — літоўскі шляхецкі род з Ковенскага павету[39], Берэнды — літоўскі шляхецкі род[40];
    • Бэраш: Бэрашэвіч (Beraszewicz) — прозьвішча, зафіксаванае ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў[41];
    • Бэровік (адзначалася старажытнае германскае імя Beriwich[42]): Teodora Berowik (1730 год)[43];
    • Бервін (адзначалася старажытнае германскае імя Berwin[20]): на 1909 год існаваў хутар Бервіна ў Бабруйскім павеце Менскай губэрні[44];
    • Пярвойша (адзначалася старажытнае германскае імя Berois[20]): Пярвойша (Pierwojsza) — прозьвішча, зафіксаванае ў XIX стагодзьдзі ў ваколіцах Сувалкаў[45];
    • Бергаўд (адзначалася старажытнае германскае імя Bergaudus[46]): на тэрыторыі цяперашняй Летувы фіксавалася прозьвішча Бергаўд у летувізаванай форме[47];
    • Бэргер (адзначалася старажытнае германскае імя Berger[29]): Karolina Izabella Bergier (1839 год)[48];
    • Пяргод: Piergodziszki, zaścianek plebanii łyntupskiej (1784 год)[49];
    • Бірымін (адзначалася германскае імя Berman, Pirrmann[50], Biermann[51]): три селища у во Брянску… да Бириминова (1440—1492 гады)[52];
    • Пержад: Jan Onufry z Pierżodow Pierżodowicz skarbnik oszmiański (5 траўня 1762 году)[53];
    • Пэрскаўд: Dawid Perskowd (1690 год)[54];
    • Берштаўт: Katarzyna Bersztaut (1749 год)[55];
    • Бірштан (адзначалася старажытнае германскае імя Bersten[56][57]): на гістарычнай Ковеншчыне існуе места Бірштаны, у Прусіі адзначалася прозьвішча Berstin[58]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 253.
  2. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 260.
  3. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 52.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  5. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22.
  6. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22—23.
  7. ^ ber̃ti, Lietuvių kalbos žodynas
  8. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 15.
  9. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 113.
  10. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 105.
  11. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 16, 279.
  12. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1. — Wrocław, 1965—1967. S. 160.
  13. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 262.
  14. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 77.
  15. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 263.
  16. ^ а б Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 76.
  17. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 265.
  18. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 18.
  19. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 52.
  20. ^ а б в Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 266, 1622.
  21. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 21.
  22. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 112, 171.
  23. ^ Литовская метрика. Т. 1. — Петербург, 1903. С. 1411—1412.
  24. ^ Kroże, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  25. ^ Dacewicz L. Antroponimia Białegostoku w XVII—XVIII wieku. — Białystok, 2001. S. 81.
  26. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 85.
  27. ^ Komaje k. Rakiszek, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  28. ^ Lida, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  29. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 261.
  30. ^ Kryniczyn lata 1697—1703 rejestr chrztów kościelnych
  31. ^ Bogusławiszki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  32. ^ Алфавитный список землевладельцев Ковенской губернии. — Ковна, 1882. С. 22.
  33. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 1. — Vilnius, 1985. P. 264.
  34. ^ Hartig J. Die münsterländischen Rufnamen im späten Mittelalter. — Köln — Graz, 1967. S. 139.
  35. ^ Dräger K. Deutscher Familiennamenatlas. Bd. 6. — Berlin; Boston, 2017. S. 53.
  36. ^ B, Mosėdžio miestelio ir aplinkinių kaimų senųjų gyventojų romos katalikų bažnyčios santuokos metrikų nuorašai
  37. ^ K, Mosėdžio miestelio ir aplinkinių kaimų senųjų gyventojų romos katalikų bažnyčios santuokos metrikų nuorašai
  38. ^ O—P, Mosėdžio miestelio ir aplinkinių kaimų senųjų gyventojų romos katalikų bažnyčios santuokos metrikų nuorašai
  39. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Rzeszów, 2001. S. 65.
  40. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Б, Згуртаваньне беларускай шляхты
  41. ^ Professor Jerzy Wisniewski, List of the XIXth century Suvalki region family names, Suwalki Genealogical Society
  42. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 265.
  43. ^ Birże, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  44. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 7.
  45. ^ Professor Jerzy Wisniewski, List of the XIXth century Suvalki region family names, Suwalki Genealogical Society
  46. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 172.
  47. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 1. — Vilnius, 1985. P. 237.
  48. ^ Wilno św. Jana, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  49. ^ Świderski A. F. Dekanat świrski w 1784 r. w świetle opisów plebanów. — Białystok, 2004. S. 52.
  50. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1954. S. 180.
  51. ^ Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 23.
  52. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 38.
  53. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 342.
  54. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 75.
  55. ^ Butkiszki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  56. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 264.
  57. ^ Names in the Low Countries before 1150, Kees Nieuwenhuijsen Living History Studies (Studies about The Netherlands during Middle Ages)
  58. ^ BERSTIN, Verein für Computergenealogie e.V. (CompGen)
  59. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 21.
  60. ^ Список населенных мест Черниговской губернии, имеющих не менее 10 жителей, по данным за 1901 год. — Чернигов, 1902. С. 14.
  61. ^ Виленская губерния: полный список населенных мест со статистическими данными о каждом поселении. — Вильна, 1905. С. 58.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Бера&oldid=2606709»