Яр (імя)
| Яр лац. Jar | |
| Ahr | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Ар |
| Вытворныя формы | Ярна |
| Зьвязаныя імёны | Ярыла, Ярун, Ярунд, Арбут, Арвід, Арыгольд, Арман, Ярэмін, Ярмунд, Ярмуць, Яруд |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Яр» | |
Яр, Ар — мужчынскае імя.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Ара, пазьней Ар (Aro, Aar, Ahr) — імя германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова ар- паходзіць ад гоцкага ara 'арол'[2][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Ярыла, Ярун, Ярунд, Арбут, Арвід (Ярвід), Арыгольд, Арман (Арыман, Ярыман), Армін (Ярмін), Ярмунд (Ярмант), Ярмуць (Армуць), Яруд. Адзначаліся германскія імёны Arila, Aruna, Jarund, Árbót, Arvid, Aregaudus, Arman (Ariman), Armin, Aramund (Armunt, Eremunt), Armuth, Arodus (Aruth). Апроч таго, існуе іменная аснова арн-, якая паходзіць ад стараверхненямецкага arn 'арол'[5].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Jarant (Jarand, Jarunt, Jerant, Jorant), Arman[6], Jaroldus[7]. Апроч таго, у Польшчы гістарычна бытавала імя Ярша: Johannes Iarscha (1436 год)[8].
У Прусіі бытавалі імёны: Arbute[b] (1357 год, таксама адзначалася мясцовасьць Areboten)[10], Arwayde / Erwayde (1393, 1396 і 1408 гады)[11], Arwide / Arwida[c] (1341, 1387 і 1402 гады)[11], Arwil[d] (1355 год)[11], Arwist / Erwiste / Arwest[e] (1344, 1354, 1400, 1401)[11]. У 1610 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Valentinus Arent, Mariaeburgensis Borussus[18].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Яръ Имацевич — дым, сыны в него дорослые тры (30 ліпеня 1545 год)[19]; село Ярышки (1554 год)[20]; Томъко Еревичъ (1565 год)[21]; Rozalia Arewicz (1782 год)[22]; Franciszek Jerewicz z Piad (11 лютага 1784 году)[23][f].
Носьбіты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Яр Імацевіч — радунскі баярын, які ўпамінаецца ў 1545 годзе
- Шыман Арэвіч (Szymon Arewicz) — навучэнец Папскай сэмінарыі ў Вільні ў першай палове XVIII стагодзьдзя[30]
Ярэвічы (Jarewicz) — літоўскі шляхецкі род зь Вільні[31].
Яровічы (Jarowicz) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[32].
На гістарычнай Упіччыне існуе вёска Ярышкі, у былым Жамойцкім старостве — Арышкі.
Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак пэўнасьці пры тлумачэньні іменнай асновы ар- зь летувіскай мовы, адзначаючы магчымасьць повязі з ar 'таксама'[3] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведнага слова з такім значэньнем у летувіскіх слоўніках, тым часам значэньне 'таксама' для ar упершыню фіксуецца толькі ў сучасным Вялікім слоўніку летувіскай мовы[4])
- ^ Адзначалася германскае імя Arbod[9]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Aruid[12]
- ^ Адзначалася германскае імя Aruilli[13][14], *Arvila[15]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Ariovist[16], германскае імя Arwesth[17]
- ^ Таксама:
- Арыт (адзначалася старажытнае германскае імя Arid[24], Aritto[25][26]): Аритъ Соболь з Кгудевичъ (1567 год)[27];
- Арвіст (адзначалася старажытнае германскае імя Ariovist[16], германскае імя Arwesth[17]): ad curiam Algeminnen in terra Arvisten (Хроніка Лівоніі Германа Вартбэрга)[28], з роду Кгедкговдова з А(р)вистова… з роду Римвидов з Арвистова (15 верасьня 1568 году)[29]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 135.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 59.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22.
- ^ ar̃ (3), Lietuvių kalbos žodynas
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 7.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 7, 101.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 279.
- ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 2. — Wrocław, 1968—1970. S. 180, 450.
- ^ Pott A. F. Die Personennamen, insbesondere die Familiennamen und ihre Entstehungsarten, auch unter Berücksichtigung der Ortsnamen. — Leipzig, 1853. S. 237.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 13.
- ^ а б в г Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 14.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 138.
- ^ Gunter M. Studien zu den theriophoren Personennamen der Germanen. — Köln, 1970. S. 39.
- ^ Piel J. M. Sobre a formação dos nomes de mulher medievais hispano-visigodos // Confluência. N. 3, 1992. P. 88.
- ^ Antroponimia Altomedieval en Galicia (4ª Ed.), Celtiberia.net — Prehistoria, Protohistoria e Historia antigua
- ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 783.
- ^ а б Sveriges medeltida personnamn. Hft. 1. — Uppsala, 1967. S. 146.
- ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 194.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 86.
- ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. С. 94.
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 225.
- ^ Kroże, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 378.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 786.
- ^ Vroonen E. Les noms de famille de Belgique. Vol 2: Dictionnaire étymologique des noms de famille de Belgique. — Bruxelles, 1957.
- ^ A, Dictionnaire de tous les noms de famille belges
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 694.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 99.
- ^ Jablonskis K. Archyvinės smulkmenos // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 415.
- ^ Poplatek J. Wykaz alumnów Seminarium Papieskiego w Wilnie 1585—1773 // Ateneum Wileńskie. R. 11 (1936). S. 271.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 542.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 296.