Перайсьці да зьместу

Войша

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Войша
лац. Vojša
Woysch
Weise
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
славянскія
Іншыя формы
Вытворныя формы Віс
Зьвязаныя імёны Вайшыла, Войшын, Войшывід, Войшвіл, Войсят, Войшымунд, Войшнар, Войшалк, Войштаўт
Гінівойша, Нарывойша, Талівойша, Явойша
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Войша»

Войша — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
польск. Iegomość Pan Stanisław ze Bzowa Woysza..., 1677 г.

Імя Войша гістарычна бытавала ў Польшчы: Woyscha (1388 і 1396 гады), Woysscha (1405 год), Woyssa (1436 год), Voysch (1456 і 1492 гады), Woysz (1481 год), Woysch (1482 год), Woyss (1494 год)[1].

Францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, выводзіў аснову -войш- (-веш-, -віш-) ад германскай асновы -віс- (-віз-, -веш-)[2][3] (пазьнейшай -вайс-[4]).

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Wejs, Wejsber[5].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, іменная аснова -войш- паходзіць гоцкага і бургундзкага waiþs 'паляваньне', гоцкага waiþja 'паляўнічы'[6][a]. Адзначаліся старажытныя германскія імёны Waiþibauds, Sandiwaidi[10]. Таксама адзначалася імя Siguwais (Sigu-wais), дзе аснова -вайс паходзіць ад гоцкага biwisan 'атрымліваць асалоду'[11].

Паводле мовазнаўцы і гісторыка Алеся Жлуткі, імя Войша (ст.-польск. Wojsza) утварылася ад двухасноўнага імя тыпу Воиславь, Воитехь (Voislav, Voitech)[12].

У Прусіі бытавалі імёны: Wosil[b] (1347 год)[14], Waysune[c] (1407 год), Woysete / Waysete (1316 і 1382 гады), Waysuthe, Waysbutte / Waysebuth (1365 і 1396 гады), Waysegaw, Waysnotte[d], Gawdeways / Gaudois / Gawdewis[e] (1371 і 1384 гады)[18]. У 1642 годзе ў Каралявецкім унівэрсытэце навучаўся Christianus Wuschert, Johannisburgo-Prussus[19].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: у Видуклях Довкинъту чотыри чоловеки, на имя: Воиша (1440—1492 гады)[20]; чоловековъ, на ймя Войшевичовъ (3 чэрвеня 1530 году)[21]; Ян Воишович (1537 год)[22]; на бояр господаръскихъ судеревскихъ… а Матея Войшевича (22 чэрвеня 1538 году)[23]; Wuszowce (1744 год)[24][f].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Мацей Войшавіч — судэраўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1538 годзе

Войшы гербу Пілява — малапольскі шляхецкі род.

На 1909 год існавала сяліба Войшаўшчына ў Слуцкім павеце Менскай губэрні[39].

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -вайш- зь летувіскай мовы váišės 'пачастунак', váišinti 'частаваць'[7] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведнага слова з такім значэньнем у летувіскіх слоўніках, тым часам слова váišinti з значэньнем 'частаваць' упершыню фіксуецца ў слоўніку Дыянізія Пашкевіча[8], а слова váišės з значэньнем 'пачастунак' — толькі ў слоўніку 1897 году[9])
  2. ^ Адзначалася германскае імя Wuschil (Woschel)[13]
  3. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wisun[15]
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wisnod[16]
  5. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Gauduis[17]
  6. ^ Таксама:
    • Войшка, Вейшэка, Вейсейка (адзначалася германскае імя Weiske[25]): Воишку Шапъце у Зазерянех пять чоловековъ (1440—1492 гады)[26], Петръ Веишекович (1528 год)[27], Michel Weyseyko (сакавік — красавік 1656 году)[28];
    • Вайшалда (адзначалася германскае імя Wiswald[29], пазьнейшае Weiswald[30]): Вайшалда-Балевічы — літоўскі шляхецкі род[31];
    • Войшвілт: Wysevilte… Wezewilte, nobilis satrapa (Хроніка Лівоніі Германа Вартбэрга)[32], на Воишвилтовои границы, которую ж границу положил Воишвилть (21 верасьня 1499 году)[33];
    • Войшвір: Wojszwir Minejkowicz (XV—XVI ст. паводле выпісу XIX ст.)[34];
    • Войзген (адзначалася старажытнае германскае імя Visekin[35]): Станиславъ Воизкгеновичъ (1528 год)[36];
    • Вайзгіл: Szczepan Woyzgiłowicz (12 кастрычніка 1561 году)[37];
    • Войсар (адзначалася германскае імя Weiser[25]): Mozieiko a Piecziuk Woissarewiczy (1558 год)[38]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 178.
  2. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 101, 102.
  3. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 167.
  4. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 522.
  5. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 609.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  7. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 24.
  8. ^ váišinti, Lietuvių kalbos žodynas
  9. ^ váišės, Lietuvių kalbos žodynas
  10. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 155, 161, 168.
  11. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 168.
  12. ^ Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях / А. Жлутка. — Менск, 2005. С. 111.
  13. ^ Reichert H. Die deutschen Familiennamen: nach breslauer quellen des 13. und 14. Jahrhunderts. — Breslau, 1908. S. 56.
  14. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 121.
  15. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1622.
  16. ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 296.
  17. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 621.
  18. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 29, 113—114.
  19. ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 437.
  20. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 48.
  21. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 398.
  22. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 123.
  23. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 159.
  24. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  25. ^ а б Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 91.
  26. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 27.
  27. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 71.
  28. ^ Augusiewicz S. Spis uchodźców z Wielkiego Księstwa Litewskiego w Prusach Książęcych w latach 1655—1656 w zbiorach Geheimes Staatsarchiv Preussicher Kulturbesitz w Berlinie // Komunikaty Mazursko-Warmińskie. Nr. 1 (271), 2011. S. 156.
  29. ^ Kintzel R. Vivaldi’s Lombardic Nominal Legacy // Studi Vivaldiani. 5, 2005. P. 86.
  30. ^ Ferguson R. The Teutonic Name-system Applied to the Family Names of France, England, & Germany. — London, 1864. P. 351.
  31. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Б, Згуртаваньне беларускай шляхты
  32. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 92, 96.
  33. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 218.
  34. ^ Būga K. Apie lietuvių asmens vardus. — Vilnius, 1911. P. 25.
  35. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 356.
  36. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
  37. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 592.
  38. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 1. — Вильна, 1881. С. 410.
  39. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 29.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Войша&oldid=2592092»