Перайсьці да зьместу

Войша

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Войша
лац. Vojša
Waiso
Woysch
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
славянскія
Іншыя формы
Вытворныя формы Віс, Ваз
Зьвязаныя імёны Войшка, Вайшыла, Войшын, Войшывід, Войшвіл, Вайсар, Войсят, Войшымунд, Войшнар, Войшалк, Войштаўт
Гінівойша, Нарывойша, Талівойша, Явойша
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Войша»

Войша — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
польск. Iegomość Pan Stanisław ze Bzowa Woysza..., 1677 г.

Вайса (Waiso[1], Weise) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова -войш- (-вайш-) паходзіць ад гоцкага і бургундзкага waiþs 'паляваньне', гоцкага waiþja 'паляўнічы'[3][a] або ад асновы -віс- (-віз-, -веш-)[6][7] (пазьнейшай -вайс-[8])[b]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Войшка, Вайшыла (Войшэль), Вайсар, Войшнар (Вайснар). Адзначаліся германскія імёны Weiske, Weisel, Weiser, Wießner.

Паводле мовазнаўцы і гісторыка Алеся Жлуткі, імя Войша ўтварылася ад двухасноўнага імя тыпу Воиславь, Воитехь (Voislav, Voitech)[12].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Wejs, Wejsber[13]. Апроч таго, у Польшчы гістарычна бытавала імя Войша: Woyscha (1388 і 1396 гады), Woysscha (1405 год), Woyssa (1436 год), Voysch (1456 і 1492 гады), Woysz (1481 год), Woysch (1482 год), Woyss (1494 год)[14].

У Прусіі бытавалі імёны: Wosil[c] (1347 год)[16], Waysune[d] (1407 год), Woysete / Waysete (1316 і 1382 гады), Waysuthe, Waysbutte / Waysebuth (1365 і 1396 гады), Waysegaw, Waysnotte[e], Gawdeways / Gaudois / Gawdewis[f] (1371 і 1384 гады)[20]. Апроч таго, у Прусіі адзначаліся прозьвішчы Weiskandt[21] і Wieskand (Wiskandt, Wiskant)[22][23].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: у Видуклях Довкинъту чотыри чоловеки, на имя: Воиша (1440—1492 гады)[24]; чоловековъ, на ймя Войшевичовъ (3 чэрвеня 1530 году)[25]; Ян Воишович (1537 год)[26]; на бояр господаръскихъ судеревскихъ… а Матея Войшевича (22 чэрвеня 1538 году)[27]; Wuszowce (1744 год)[28][g].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Мацей Войшавіч — судэраўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1538 годзе

Войшы гербу Пілява — малапольскі шляхецкі род.

На 1909 год існавала сяліба Войшаўшчына ў Слуцкім павеце Менскай губэрні[42].

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Адзначаліся старажытныя германскія імёны Waiþibauds, Sandiwaidi[4]. Таксама адзначалася імя Siguwais (Sigu-wais), дзе аснова -вайс паходзіць ад гоцкага biwisan 'атрымліваць асалоду'[5]
  2. ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае за найбольш адэкватнае тлумачэньне іменнай асновы -вайш- зь летувіскай мовы váišės 'пачастунак', váišinti 'частаваць'[9] (не адзначаючы, аднак, часу першай фіксацыі адпаведнага слова з такім значэньнем у летувіскіх слоўніках, тым часам слова váišinti з значэньнем 'частаваць' упершыню фіксуецца ў слоўніку Дыянізія Пашкевіча[10], а слова váišės з значэньнем 'пачастунак' — толькі ў слоўніку 1897 году[11])
  3. ^ Адзначалася германскае імя Wuschil (Woschel)[15]
  4. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wisun[17]
  5. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Wisnod[18]
  6. ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Gauduis[19]
  7. ^ Таксама:
    • Вайшут: Рупеико Воишутовичъ (1528 год)[29];
    • Вайшалда (адзначалася германскае імя Wiswald[30], пазьнейшае Weiswald[31]): Вайшалда-Балевічы — літоўскі шляхецкі род[32];
    • Войшвілт: Wysevilte… Wezewilte, nobilis satrapa (Хроніка Лівоніі Германа Вартбэрга)[33], на Воишвилтовои границы, которую ж границу положил Воишвилть (21 верасьня 1499 году)[34];
    • Войшвір: Wojszwir Minejkowicz (XV—XVI ст. паводле выпісу XIX ст.)[35];
    • Войзген (адзначаліся старажытныя германскія імёны Visekin[36] і Wesikin[37]): Станиславъ Воизкгеновичъ (1528 год)[38];
    • Вайзгіл: Szczepan Woyzgiłowicz (12 кастрычніка 1561 году)[39];
    • Вэйсман (адзначалася германскае імя Weismann[40]): Jan Wejsmon (1811 год)[41]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Schiffmann K. Historisches Ortsnamen-Lexikon des Landes Oberösterreich. — Berlin, 1942. S. 465.
  2. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1622
  3. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  4. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 155, 161, 168.
  5. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 168.
  6. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 101, 102.
  7. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 167.
  8. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 522.
  9. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 24.
  10. ^ váišinti, Lietuvių kalbos žodynas
  11. ^ váišės, Lietuvių kalbos žodynas
  12. ^ Міндаў, кароль Літовіі, у дакумэнтах і сьведчаньнях / А. Жлутка. — Менск, 2005. С. 111.
  13. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 609.
  14. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 6. — Wrocław, 1981—1983. S. 178.
  15. ^ Reichert H. Die deutschen Familiennamen: nach breslauer quellen des 13. und 14. Jahrhunderts. — Breslau, 1908. S. 56.
  16. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 121.
  17. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1622.
  18. ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 296.
  19. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 621.
  20. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 29, 113—114.
  21. ^ WEISKANDT, Verein für Computergenealogie e.V. (CompGen)
  22. ^ WIESKAND, Verein für Computergenealogie e.V. (CompGen)
  23. ^ WISKANDT (Ortsfamilienbuch Pobethen), Verein für Computergenealogie e.V. (CompGen)
  24. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 48.
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 398.
  26. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 123.
  27. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 159.
  28. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  29. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 163.
  30. ^ Kintzel R. Vivaldi’s Lombardic Nominal Legacy // Studi Vivaldiani. 5, 2005. P. 86.
  31. ^ Ferguson R. The Teutonic Name-system Applied to the Family Names of France, England, & Germany. — London, 1864. P. 351.
  32. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Б, Згуртаваньне беларускай шляхты
  33. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 92, 96.
  34. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 218.
  35. ^ Būga K. Apie lietuvių asmens vardus. — Vilnius, 1911. P. 25.
  36. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 356.
  37. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1547.
  38. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 171.
  39. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 592.
  40. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1624.
  41. ^ Lipniszki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  42. ^ Список населенных мест Минской губернии. — Минск, 1909. С. 29.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Войша&oldid=2607344»