Від (імя)
| Від лац. Vid | |
| Wid | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Віда, Відзь |
| Зьвязаныя імёны | Відзейка, Відул, Відзень, Відут, Відбут, Відаўт, Відзігайла, Відугер, Відзегірд, Відзігін, Відэр, Відарт, Відзіман, Відзімін, Відзімонт Арвід, Барвід, Бэрвід, Будзівід, Буйвід, Бутвід, Войшывід, Гальвід, Гаўвід, Гаўтвід, Гедзівід, Гервід, Гірдзівід, Гінвід, Гішвід, Конвід, Контвід, Манівід, Мантывід, Мільвід, Мінвід, Нарвід, Ранвід, Рымавід, Сарвід, Сырвід, Таўтвід, Тарвід, Тартавід, Шадзівід, Эйвід, Эйтвід, Явід, Ясьвід, Ятвід |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Від» | |
Від (Відзь), Віда — мужчынскае імя. Жаночая імя — Віда.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Віда або Від (Wido, Wid) — імя германскага паходжаньня[1][2]. Іменная аснова -від- паходзіць ад гоцкага wida 'повязь, злучэньне, моцнасьць' або ад гоцкага і германскага widus 'дрэва'[3][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Відзейка (Відыка), Відул, Відзень (Відзін), Відут, Відбут, Відзігайла, Відугер, Відзегірд, Відзігін (Ведзікен), Відарт, Відзіман, Відзімонт (Відмунд, Відмунт), Арвід, Барвід, Бэрвід, Будвід, Бутвід, Гальвід, Гаўвід, Гаўтвід, Гервід, Гірдзівід (Гірдвід), Гішвід, Контвід, Манівід, Мільвід (Мельвід), Нарвід, Ранвід, Сарвід, Таўдвід, Тарвід (Торвід), Эйвід, Эйтвід, Явід, Ятвід. Адзначаліся германскія імёны Wideke, Widulo, Widin, Widut, Widbod, Widigail, Wideger, Widgerd, Widikin (Wedigen), Vidart, Widiman, Widimunt (Widmund), Arvid, Barwidus, Berwid, Bodwidus, Botwid, Gelvidis, Gauwida, Gautwidus (Gautvidr), Gerwid, Gyrdvid, Gisoidis, Gunduidis, Manvidus, Melvid, Norvid, Ranvid, Sarvidis, Teudoidis, Torvid, Övid, Heidvid, Áviðr, Hathuidis. Апроч таго, існуе іменная аснова -віт-, якая можа паходзіць ад асновы -від-[5].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Wido[6], Widegerius (Widgerius)[7]. Апроч таго, у Польшчы гістарычна бытавала імя Гасьцівід (Gościwid)[8][b].
У Прусіі бытавалі імёны Wydeke[c] (1413 і 1426 гады), Wydenne[d] (1398, 1410 і 1411 гады), Widete, Wydothe (1300 год), Wydeman[e], Widaute / Wydawte[f], Alwide[g], Arwide / Arwida[h] (1341, 1387 і 1402 гады)[16]. У скандынаўскіх сагах упамінаецца купец Відгаўт (Widgaut[i]) з Самлянду[18][19].
Каля Пскова адзначалася мясцовасьць Ашвідава, назву якой зьвязваюць з германскім (паўночнагерманскім) імём Aswidh (Ásviðr)[20].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Wide (26 траўня 1390 году)[21]; item quatuor homines ad serviendum dicte ec(c)lesie, scilicet Wydvs (23 красавіка 1449 году)[22]; Wida (Раўданскі рукапіс); Видъ, егожъ люди Волкомъ звали (Васкрасенскі летапіс); людеи у Красносельскомъ повете на имя Петраша Видевича (17 сакавіка 1502 году)[23]; именье свое на имя Види (8 жніўня 1524 году)[24][j].
Носьбіты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Віда Аснабруцкі († 1101) — біскуп Аснабруку
- Віда Курскі (да 1096—1122) — біскуп Куру
- Від Воўк (у праваслаўі Раман; каля 1190—1270) — імаверны вялікі князь літоўскі
- Від — літоўскі баярын з Крожаў, які ў 1390 годзе засьведчыў умову з Тэўтонскім ордэнам
- Віда (паводле Раўданскага рукапісу) — першая жонка вялікага князя літоўскага Гедзіміна, дачка швэда-бортніка з Курляндыі Відмунда
- Флярыян Відза — судзьдзя апэляцыйны Царства Польскага, ганаровы сябра варштату «Паўночная паходня»[40]
Відзевічы (Widziewicz, Widzewicz) — літоўскі шляхецкі род з Ашмянскага павету[41].
У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпамінаўся маёнтак Відзішкі у Ашмянскім павеце, мястэчка Відзішкі ў Вількамірскім павеце і маёнтак зь мястэчкам Віды (Відзы) у Браслаўскім павеце[42].
На 1906 год існавала вёска Відзішкі ў Рэжыцкім павеце Віцебскай губэрні[43].
На гістарычнай Браслаўшчыне існуюць вёска Відзішкі і мястэчка Відзы (Віды).
Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ У рэчышчы палітыкі летувізацыі іменныя асновы -від- і -віт- спрабуюць выводзіць ад формы летувіскага дзеяслова ў трэцяй асобе мінулага часу (išvydo), тым часам у інфінітыве (išvysti — убачыць) і аснове цяперашняга часу (išvyst-) гэтага ж дзеяслова няма спалучэньня vyd-[4]
- ^ Сярод іншага, прозьвішча Відбар (Widbor) бытавала сярод познанскіх мяшчанаў[9]
- ^ Адзначалася германскае імя Wideke[10]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Widin[11]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Videman (Widiman)[12]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Widald[13]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Alluid[14]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Aruid[15]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Widegaud[17]
- ^ Таксама:
- Відзюн: Widziuny (1744 год)[25];
- Відаш: Тамаш Відашэвіч (Tomasz Widaszewicz) — бакаляўр філязофіі і гуманітарных навук (1678 год)[26]
- Відаўг: село Видовкги (1554 год)[27];
- Відгінт: Відгінты (Widgint) гербу Троска — літоўскі шляхецкі род[28];
- Відат (адзначалася старажытнае германскае імя Witadus[29]): пустовъщину в Неменъчинскои волости на имя Видатовъшчину (22 верасьня 1526 году)[30];
- Відрык (адзначалася старажытнае германскае імя Widricus[31]): у гістарычнай Прусіі існуе вёска Відрыкі;
- Малтвід (у гістарычным германскім арэале адзначалася імя Maldoit[32]): Анъдреи Малтвидовичъ (1528 год)[33];
- Скавід: Skowidowicz (1551 год)[34];
- Скарвід: Jarosz Skorwid (1621 год)[35];
- Снавід: служеб путных в Полоцком повете… а Лукяна Сновиду (19 жніўня 1511 году)[36];
- Ставід: чоловека… Ставид (7 лістапада 1442 году)[37];
- Стэгвід: Simon Stegwid (сакавік — красавік 1656 году)[38];
- Сьцявід: Юхно Стевидовичъ (1528 год)[39]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1563.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 20.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Егоров В. Б. Литва versus Беларусь? Взгляд со стороны // Великий миф маленькой Летувы: сборник статей / А. Е. Тарас. — IBIK, 2016.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 291.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 292.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 612.
- ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 2. — Wrocław, 1968—1970. S. 230.
- ^ Katalog testamentów poznańskich z drugiej połowy XVI i z XVII wieku. — Warszawa, 2017. S. 195, 242.
- ^ Kleemann S. Die Familiennamen Quedlinburgs und der Umgegend. — Quedlinburg, 1891. S. 92.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1141, 1564.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1571.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1573.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 53.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 138.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 12, 14, 117.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1568.
- ^ Hansen C. J. Reisbrieven uit Dietschland en Denemark. — Gent, 1860. S. 157—158.
- ^ Древняя Русь в свете зарубежных источников: Хрестоматия. Т. V: Древнескандинавские источники. — М., 2009. С. 180—181.
- ^ Рыдзевская Е. А. К варяжскому вопросу // Известия Академии наук СССР. Серия VII. № 7, 1934. С. 492.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 23.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 217.
- ^ Акты, относящиеся к истории Западной России. Т. 1 (6). Сборник документов канцелярии великого князя литовского Александра Ягеллончика, 1494—1506 гг. Шестая книга записей Литовской метрики. — М.; СПб., 2012. P. 311.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 14 (1524—1529). — Vilnius, 2008. P. 166.
- ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Poplatek J. Wykaz alumnów Seminarium Papieskiego w Wilnie 1582—1773 // Ateneum Wileńskie. R. 11, 1936. S. 258.
- ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 8. — Вильна, 1870. С. 71.
- ^ Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 3. — Менск, 2014. С. 299.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 221.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 14 (1524—1529). — Vilnius, 2008. P. 335.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1573.
- ^ Barber H. British Family Names: Their Origin and Meaning, with Lists of Scandinavian, Frisian, Anglo-Saxon and Norman Names. — Longon, 1894. P. 61.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 165.
- ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 4: Pl—St. — Kraków, 2013. S. 321.
- ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 106.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 167.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 67.
- ^ Augusiewicz S. Spis uchodźców z Wielkiego Księstwa Litewskiego w Prusach Książęcych w latach 1655—1656 w zbiorach Geheimes Staatsarchiv Preussicher Kulturbesitz w Berlinie // Komunikaty Mazursko-Warmińskie. Nr. 1 (271), 2011. S. 170.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 94.
- ^ Рыбчонак С. Менскія варштаты ў 1-й чвэрці 19 стагодзьдзя (Нарысы з гісторыі вольнамулярскага руху на Беларусі) // Годнасьць. № 1 (2), 1994. С. 12.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 364.
- ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 79—80.
- ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 336.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)