Немянчын

Немянчын
лет. Nemenčinė
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Герб Немянчыну Сьцяг Немянчыну
Краіна:	Летува
Павет:	Віленскі
Раён:	Віленскі
Плошча:	4,78 км²
Насельніцтва (2009)
колькасьць:	5879 чал.
шчыльнасьць:	1229,92 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Паштовы індэкс:	LT-15168
Геаграфічныя каардынаты:	54°50′40″ пн. ш. 25°28′10″ у. д.
Немянчын на мапе Летувы Немянчын
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Немянчын (лет. Nemenčinė, польск. Niemenczyn) — места ў Летуве, пры ўтоку рэчкі Немянчы ў Вяльлю. Цэнтар мескага і сельскага старостваў Віленскага раёну Віленскага павету. Насельніцтва на 2009 год — 5879 чал. Знаходзіцца за 20 км на паўночны ўсход ад Вільні; на шашы Вільня — Сьвянцяны.

Назва

Тапонім «Немянчын» утварыўся ад назвы рэчкі Немянчынкі (Немянчы). Тым часам гідронім выводзяць зь летувіскай мовы як спалучэньне выразу «не мана», што азначае «не маё», і слова «чынай», што азначае «тут». Абапіраючыся на такую інтэрпрэтацыю, дасьледнікі мяркуюць, што рэчка была мяжою паміж старажытнымі княствамі. Іх меркаваньне падмацоўвае даўняе гарадзішча з I—IV стагодзьдзяў, якое знаходзіцца за 1,5 км на поўнач ад Немянчына.

Гісторыя

Першы пісьмовы ўспамін пра Немянчын датуецца 1338 годам. У 1387 годзе вялікі князь літоўскі Ягайла заснаваў тут першы касьцёл. У 1434 годзе паселішчам валодаў Андрэй Саковіч.

Немянчын. Н. Орда, XIX стагодзьдзе

У 1557 годзе мясцовых жыхароў вызвалілі ад падаткаў з наданьнем абавязку ўтрымліваць масты празь Вяльлю. Паводле зьвестак за 1569 год Немянчын знаходзіўся ў валоданьні вялікіх князёў. У 1766 годзе зь мястэчка, а таксама вёсак Немянчын і Геяны ўтварылася асобнае нягродавае староства. 27 красавіка 1794 году паміж паўстанцамі Т. Касьцюшкі і расейскімі войскамі адбылася бітва пад Немянчынам.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Немянчын апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскім павеце. За часамі вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у ваколіцах мястэчка адбыліся сутычкі з расейскімі войскамі.

У 1920 годзе Немянчын апынуўся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабіўся цэнтрам гміны Віленскага павету Віленскага ваяводзтва.

У 1939 годзе Немянчын апынуўся ў складзе Летувы, дзе 10 кастрычніка 1955 году атрымаў статус места. У 2004 годзе адбылося афіцыйнае зацьверджаньне мескага гербу.

Насельніцтва

• XIX стагодзьдзе: 1867 год — 420 чал.
• XX стагодзьдзе: 1959 год — 2081 чал.; 1970 год — 3139 чал.; 1976 год — 3700 чал.; ; 1979 год — 4075 чал.; 1989 год — 5612 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 5892 чал., зь іх 56,3% палякаў, 24,2% летувісаў, 12,1% расейцаў, 7,2% беларусаў; 2009 год — 5879 чал.

Інфраструктура

У Немянчыне працуюць 2 гімназіі, меская і дзіцячая бібліятэкі, тэатар. У першую суботу сакавіка ў месьце праходзіць кірмаш «Немянчынскі Казючык».

Турыстычная інфармацыя

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла

У Немянчыне дзейнічае Этнаграфічны музэй Віленшчыны.

Слаутасьці

• Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла (1855)
• Могілкі каталіцкія, капліца

Месты-сябры

• Дэсаў-Рослаў, Нямеччына
• Аструда, Польшча
• Вэнгажава, Польшча
• Сувалкі, Польшча

Літаратура

• Niemenczyn // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. S. 85—86.

Вонкавыя спасылкі

Немянчын — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў