Друскенікі

	Друскенікі; лац. Druskieniki
	лет. Druskininkai
	; Возера ў парку
Герб Друскенікаў	Сьцяг Друскенікаў
Першыя згадкі:	1563
Горад з:	1793
Краіна:	Летува
Павет:	Аліцкі
Раён:	Друскеніцкае самакіраваньне
Мэр:	Рычардас Малінаўскас[d]
Плошча:	22 км²
Вышыня:	110 м н. у. м.
Насельніцтва (2017)
колькасьць:	12 803 чал.
шчыльнасьць:	581,95 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	313
Паштовы індэкс:	LT-66001
Геаграфічныя каардынаты:	54°1′14″ пн. ш. 23°58′21″ у. д. / 54.02056° пн. ш. 23.9725° у. д.Каардынаты: 54°1′14″ пн. ш. 23°58′21″ у. д. / 54.02056° пн. ш. 23.9725° у. д.
	Друскенікі на мапе Летувы Друскенікі
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	www.druskininkai.lt

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Друскенікі (неадназначнасьць).

Друске́нікі, Друзге́нікі (лет. Druskininkai) — места ў Летуве, на рацэ Нёмане пры ўтоку ў яго Ратнічанкі. Адміністрацыйны цэнтр Друскеніцкага самакіраваньня Аліцкага павету. Насельніцтва на 2018 год — 12 441 чалавек. Знаходзяцца за 129 км ад Вільні, за 42 км ад Горадні. Чыгуначная станцыя.

Друскенікі — даўняе мястэчка гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны), на этнічнай тэрыторыі беларусаў. У наш час бальнеагразевы і кліматычны курорт, тут дзее Парк Грутас — музэй савецкага мінулага.

Назва

Тапонім Друскенікі мае сугучнасьць зь летувіскім словам druska — соль^[1]. Паводле адной з вэрсіяў, падобную этымалёгію мае назва места Трускаўцу на Галіччыне^[2].

Зь іншага боку, назву Друскенікі таксама мае вёска ў Беларусі, ніяк не зьвязаваная ані зь мінэральнымі водамі, ані з сольлю. Тым часам Этымалягічны слоўнік беларускай мовы НАН Беларусі падае дзеяслоў друзгаць — 'разьбіваць', які зьвязвае з тэрмінам друз і параўноўвае з друзг (старажытнарус. друскъ) — 'гальлё'^[3]. Паводле Гістарычнага слоўніка беларускай мовы, слова друск у значэньні 'сухое гальлё' бытавала ў старабеларускай мове^[4] (таксама ўжывалася слова труска — 'вязанка, пучок'^[5]), а ў сучаснай беларускай мове ў значэньні 'дробныя галінкі, ламачча' захавалася слова труск^[6].

У беларускай мове побач з Друскенікамі існуе іншая форма назвы — Друзгенікі^[7].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Друскенікі (Друскеники) датуецца 1563 годам і зьмяшчаецца ў мэтрыцы Вялікага Княства Літоўскага. Тым часам археалягічныя дасьледаваньні выявілі на месцы сучаснага места існаваньне прускіх паселішчаў. Відаць, тут існаваў прускі горад, які згарэў у 1308 годзе, па чым навакольле абязьлюдзела. З 1413 году мястэчка Друскенікі знаходзілася ў складзе Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва^[8].

У 1794 годзе кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі надаў Друскенікам статус курорту, а каралеўскі доктар пацьвердзіў лекавыя ўласьцівасьці мясцовых мінэральных крыніцаў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Друскенікі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі. У 1837 годзе на загад маскоўскага гаспадара Мікалая І тут пачалося будаваньне курортавых пабудоваў. Неўзабаве курорт атрымаў вялікую папулярнасьць.

У 1878—1879 гадох у Друскеніках збудавалі 150 жылых будынкаў для разьмяшчэньня наведвальнікаў курорту. У 1865 годзе тут узьвялі царкву-мураўёўку.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Друскенікі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Старая графіка Друскенікаў
Агульны выгляд, 1848 г.
Нёман. М. Кулеша, 1852 г.
Сутока Нёмана і Ратнічанкі. Н. Орда, 1861—71 гг.
Курорт. Н. Орда, 1868 г.

Нёман, 1882 г.
Касьцёл, 1882 г.
Царква-мураўёўка, 1882 г.
Вуліца, 1882 г.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Друскенікі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР^[9]. У 1920 годзе Друскенікі апынуліся ў складзе Сярэдняй Літвы, у 1922 годзе — у складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Гарадзенскага павету Беластоцкага ваяводзтва. У 1934 годзе празь места прайшла чыгунка (адгалінаваньне ад станцыі Парэчча).

З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў верасьні 1939 году Друскенікі акупавалі войскі Трэцяга Райху, але неўзабаве места перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Друскенікі ўвайшлі ў склад БССР, дзе ў 1940 годзе сталі цэнтар сельскага і пасялковага саветаў Парэцкага раёну Беластоцкай вобласьці.

1—2 кастрычніка 1940 году ўлады СССР перадалі Друскенікі Летувіскай ССР. У 1941—1944 году места зноў знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. У 1990 годзе Друскенікі ўтварылі асобную адміністрацыйную адзінку, якой кіруе беспасярэдне летувіскі ўрад. У 1990-я гады ўлады Летувы залучылі Друскенікі ў афіцыйны этнаграфічны рэгіён Дзукія.

Места на старых здымках
Ротніца. Стары касьцёл, 1908 г.
Ротніца. Помнік Яну Чачоту, 1908 г.
Пітная галерэя, 1931 г.
Лекавальная ўстанова, 1932 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1.01.1878 год — 417 чал. (196 муж. і 221 жан.)^[10]
XX стагодзьдзе: 1997 год — 21,8 тыс. чал.^[11]
XXI стагодзьдзе: 2018 год — 12 441 чал.

Турыстычная інфармацыя

Інфраструктура

У Друскеніках працуе каля 10 санаторыяў (у тым ліку санаторыя «Беларусь»), пансыянаты, бальнеагразелячэбніца, пітная галерэя, аэрасалярыі, каскадныя купальні і іншае^[11]. Дзеюць 4 музэі (у тым ліку музэй Мікалоюса Чурлёніса). У цэнтры места парк культуры і адпачынку, побач ляндшафтавы заказьнік.

Славутасьці

Забудова драўляная курортавая: вілы Амэга, Імпэрыял, Керсноўскіх, Маўр, Маркевічаў.
Касьцёл Маці Божай Шкаплернай (1912—1931)
Касьцёл Сьвятога Барталамея ў Ротніцы (1910)
Магіла Яна Чачота ў Ротніцы
Могілкі хрысьціянскія
Царква ў Гонар Абраза Багародзіцы Усіх Смуткуючых радасьць (1856, мураўёўка)

Страчаная спадчына

Сынагога (XIX ст.)
Царква Сьвятога Гаўрылы Заблудаўскага на могілках (1895)

Галерэя

Краявіды Друскенікаў
Касьцёл
Магіла Яна Чачота
Царква-мураўёўка
Віла Керсноўскіх

Віла Імпэрыял
Віла Маркевічаў
Віла Маўр
Віла Амэга

Месты-сябры

Пералік местаў-сяброў Друскенікаў
Горадня, Беларусь Аўгустоў, Польшча Стшэльцы Апольскія, Польшча Сувалкі, Польшча Эльблёнг, Польшча Дзяржынск, Расея Колпіна, Расея

Крыніцы

^ Астроўцаў С. За каралём Панятоўскім, за Ажэшкай і Пілсудзкім — у Друскенікі, Радыё Свабода, 23 кастрычніка 2014 г.
^ Студії з архівної справи та документознавства. Т. 7, 2001. С. 237.
^ ЭСБМ. Т. 3. — Мн., 1985. С. 154.
^ ГСБМ. Вып. 9. — Мн.: Навука і тэхніка, 1989. С. 85.
^ ГСБМ. Вып. 34. — Менск: Беларуская навука, 2014. С. 53.
^ ЭСБМ. Т. 14. — Мн.: Беларуская навука, 2017. С. 131.
^ Дубавец С. Друкенікі ў любым, Радыё Свабода, 6 сакавіка 2001 г.
^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 2. — Мінск, 2013. С. 87.
^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
^ Słownik geograficzny... T. II. — Warszawa, 1881. S. 167.
^ ^а ^б БЭ. — Мн.: 1998 Т. 6. С. 222.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881.

Вонкавыя спасылкі

Друскенікі, Radzima.org

[1] Астроўцаў С. За каралём Панятоўскім, за Ажэшкай і Пілсудзкім — у Друскенікі, Радыё Свабода, 23 кастрычніка 2014 г.

[2] Студії з архівної справи та документознавства. Т. 7, 2001. С. 237.

[3] ЭСБМ. Т. 3. — Мн., 1985. С. 154.

[4] ГСБМ. Вып. 9. — Мн.: Навука і тэхніка, 1989. С. 85.

[5] ГСБМ. Вып. 34. — Менск: Беларуская навука, 2014. С. 53.

[6] ЭСБМ. Т. 14. — Мн.: Беларуская навука, 2017. С. 131.

[7] Дубавец С. Друкенікі ў любым, Радыё Свабода, 6 сакавіка 2001 г.

[8] Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 2. — Мінск, 2013. С. 87.

[at-9] 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.

[10] Słownik geograficzny... T. II. — Warszawa, 1881. S. 167.

[BE-11] а ^б БЭ. — Мн.: 1998 Т. 6. С. 222.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

п а р Гарады Летувы
Цэнтры паветаў	Аліта Вільня Клайпеда Коўна Мар’ямпаль Панявеж Таўрогі Уцяна Цельшы Шаўлі
Цэнтры раёнаў	Анікшты Араны Біржы Бірштаны Ваўкавішкі Вількамір Вісагіня Горжды Друскенікі Езяросы Ігналіна Казлова Руда Кальварыя Кашадары Кейданы Кельмы Крэтынга Купішкі Лазьдзея Мажэйкі Маляты Новыя Акмяны Нярынга Пагегі Пакрой Паланга Плунгяны Посваль Прэны Радзівілішкі Ракішкі Расены Рэтаў Салечнікі Сьвянцяны Трокі Шакі Шкуды Шылакарчма Шылэле Шырвінты Электрэны Юрбург Янава Янішкі
Астатнія гарады	Абэле Ажарэле Акмяны Белая Вака Вабольнікі Варні Векшнэ Вількі Вэнта Вяйсея Вярзбалаў Гарлява Гелгудышкі Грэгарава Доўгі Дукшты Дусяты Езна Еўе Жагоры Жыжмары Каварск Кібарты Куршаны Лінкаў Ляндварова Немянчын Новыя Сьвянцяны Падбродзьдзе Панядзелі Панямунь Прэкуле Рудзішкі Рэмігола Саланты Сімна Скаўдвілі Смольнікі Субоч Сяды Трашкуны Ужвэнты Уладыславаў Цытавяны Шадаў Эйрагола Эйшышкі Янішкеле