Віжайны

	Віжайны
	польск. Wiżajny
	; Касьцёл Сьвятой Тэрэзы
Герб Віжайнаў	Сьцяг Віжайнаў
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Падляскае
Павет:	Сувальскі
Гміна:	Віжайны
Вышыня:	243 м н. у. м.
Насельніцтва:	882 чал. (2011)
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Паштовы індэкс:	16-407
Нумарны знак:	BSU
Геаграфічныя каардынаты:	54°22′59.9″ пн. ш. 22°51′0.0″ у. д. / 54.383306° пн. ш. 22.85° у. д.Каардынаты: 54°22′59.9″ пн. ш. 22°51′0.0″ у. д. / 54.383306° пн. ш. 22.85° у. д.
	Віжайны на мапе Польшчы Віжайны
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Віжа́йны (польск. Wiżajny) — вёска ў Польшчы, паміж азёрамі Вістуцьцю і Віжайнамі. Цэнтар сельскай гміны Сувальскага павету Падляскага ваяводзтва. Знаходзяцца за 35 км на поўнач ад Сувалак, за 143 км на поўнач ад Беластоку; каля граніцы зь Летувой.

Віжайны — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Гарадзеншчыны (частка Троччыны), колішні цэнтар староства на граніцы з Прусіяй. Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Сьвятой Тэрэзы ў стылі клясыцызму, помнік архітэктуры XIX ст.

Назва

Апроч формы Віжайны, таксама сустракаюцца варыянты Віжаны^[1] і Візуны^[2].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Віжайны (Weyze) датуецца 1253 годам^[3]. Відаць, тут існавала яцьвяскае паселішча.

У 1413 годзе Віжайны ўвайшлі ў склад Гарадзенскага павету Троцкага ваяводзтва. У гэты час імі валодалі Лазавіцкія, з 2-й паловы XVI ст. — Радзівілы. На загад апошніх тутэйшы касьцёл Сьвятога Юрыя ператварылі ў кальвінскі збор, у якім у 1603 годзе пахавалі гетмана Крыштапа Мікалая Радзівіла «Перуна».

На 1629 год у Віжайнах было 285 дымоў, якія разьмяшчаліся на 7 вуліцах (найбольшая зь іх Павісульская з 27 дымамі, найменшая — Канецпольская з 6). У 1664 годзе касьцёл вярнулі каталікам. 11 траўня 1693 кароль і вялікі князь Ян Сабескі надаў Віжайнам Магдэбурскае права і герб: у чырвоным полі белы арол з залатой перавязьзю на персях (пацьвержаны 14 лютага 1792 году)^[2]. Па Радзівілах местам валодалі Пуслоўскія, Плятэры, Струтынскія.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Віжайны апынуліся ў складзе Прусіі, у 1807 годзе згодна з Тыльзіцкай мірнай дамовай — у складзе Расейскай імпэрыі, у Сейненскім павеце Аўгустоўскай губэрні. На 1827 год тут было 165 будынкаў. У 1870 годзе расейскія ўлады пазбавілі мястэчка Магдэбурскага права.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Віжайны занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Віжайны апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.

За часамі Другой сусьветнай вайны зь верасьня 1939 да 1945 году Віжайны знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху. У 1975—1998 гадох яны ўваходзілі ў склад Сувальскага ваяводзтва.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1827 год — 1342 чал.^[4]
XXI стагодзьдзе: 2002 год — 1 тыс. чал.; 2011 год — 882 чал.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Касьцёл Сьвятой Тэрэзы (1825), званіца (1862)
Могілкі: старыя каталіцкія, пратэстанцкія

Галерэя

Краявіды Віжайнаў
Касьцёл Сьвятой Тэрэзы
Касьцёл, званіца
Могілкі каталіцкія
Адміністрацыя гміны

Крыніцы

^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 2. — Мінск, 2013. С. 86.
^ ^а ^б Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 131.
^ Bednarczyk-Rzepko W. Przewodnik Pascala. Pojezierze Suwalskie i Puszcza Augustowska. — Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005. S. 203—215.
^ Witanowski M., Chlebowski B. Wiżajny // Słownik geograficzny... T. XIII. — Warszawa, 1893. S. 687.

Літаратура

Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo. — Warszawa, 1893.

[1] Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 2. — Мінск, 2013. С. 86.

[citou-2] а ^б Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 131.

[3] Bednarczyk-Rzepko W. Przewodnik Pascala. Pojezierze Suwalskie i Puszcza Augustowska. — Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2005. S. 203—215.

[4] Witanowski M., Chlebowski B. Wiżajny // Słownik geograficzny... T. XIII. — Warszawa, 1893. S. 687.

[1]

[2]

[3]

[4]