Бірута (імя)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Bierotte
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Biro + суфікс з элемэнтам -т- (-t-)
Іншыя формы
Варыянт(ы) Бірут, Бярута, Берут, Біруць, Бяродзь, Пірут, Пірута
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Бірута»

Бірута (Пірута), Бірут (Біруць, Пірут), Бярута, Берут, Бяродзь — жаночае і мужчынскае імёны, а таксама вытворнае ад іх прозьвішча.

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Біротэ або Берот (Bierotte, Berotus[1][2]) — імя германскага паходжаньня[3]. Іменная аснова -бер- (-бір-) (імёны ліцьвінаў Бірын, Бірыбольд, Бэрвольд; германскія імёны Birin, Beribald, Berwoldus) паходзіць ад гоцкага baira[4], германскага bero 'мядзьведзь'[5]. Апроч таго, адзначалася германскае імя Baruthus (Bar-uth)[6].

Паходжаньне імя Бірута ад асновы бер- (бір-), пашыранай германскім суфіксам -ут-, сьцьвярджае менскі дасьледнік Алёхна Дайліда, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў[7]. Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, імя Бірута можа адпавядаць старажытнаму германскаму імю Beroidis[8].

У Польшчы ў 1605 годзе адзначалася прозьвішча Bierut, у 1650 годзе — Birut[9].

У Польшчы адзначаюцца прозьвішчы Бірут (Birut) і Бірута (Biruta)[10].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Пируте а Петрищу дано за себе люди (1440—1492 гады)[11]; imenem Birutu… pannu Birutu (Хроніка Быхаўца); костела Бетикголского… каплана Бируту… тот алтариста Бирута (19 жніўня 1523 году)[12]; а Нарка дойлида Пирута (8 ліпеня 1540 году)[13]; Piruta Jankowicz (1561 год)[14]; челед… Заня Бирутовна (3 сакавіка 1587 году)[15]; две службы людей… в повете Виленском лежачые, Андрея Бирутовича (2 сакавіка 1596 году)[16]; Hrehory Biruta… Biruta Prokop… Gabryel Bazyli Biruta (26 студзеня 1664 году)[17]; Jerzy Birut (1675—1677 гады)[18].

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Бяруты — парафіяне Катэдральнага касьцёла ў Менску на 1851—1857 гады[21].

Біруці (Biruć) — прыгонныя зь вёскі Петрышкаў (каля Лынтупаў), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[22].

Берутовічы — літоўскі шляхецкі род[23].

Берадзевічы (Bierodziewicz) — літоўскі шляхецкі род з Наваградзкага павету[24].

На 1903 год існавала сяліба Беруці ў Новааляксандраўскім павеце Ковенскай губэрні[25].

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Acta Henrici VII. P. 1. — Florentiae, 1877. P. 165.
  2. ^ Archives historiques du département de la Gironde. T. 1. — Paris, 1859. P. 356.
  3. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 101.
  4. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 52.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  6. ^ Björkman E. Nordische Personennamen in England in alt- und frühmittel-englischer Zeit: Ein Beitrag zur englischen Namenkunde. — Halle, 1910. S. 25.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19—20.
  8. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
  9. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 1: A—G. — Kraków, 2007. S. 234—235.
  10. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 59.
  11. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 42.
  12. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 87—88.
  13. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 17. Акты Гродненского земского суда. — Вильна, 1890. С. 312.
  14. ^ Писцовая книга Гродненской экономии с прибавлениями, изданная Виленской Комиссией для разбора древних актов. Ч. 2. — Вильна, 1882. С. 115.
  15. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 281.
  16. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 32. — Вильна, 1907. С. 64.
  17. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 5. — Вильна, 1871. С. 176.
  18. ^ Žemaičių vyskupijos vizitacija 1675—1677 m. // Fontes Historiae Lituaniae. Vol. X, 2011. P. 657.
  19. ^ Памятная книжка Ковенской губернии на 1898 год. — Ковна, 1897.С. 155.
  20. ^ Памятная книжка Ковенской губернии на 1898 год. — Ковна, 1897.С. 159.
  21. ^ Яўген Анішчанка, Минский кафедральный костел. Список прихожан 1851—1857, Архіў гісторыка Анішчанкі, 29 студзеня 2016 г.
  22. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 74.
  23. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Б, Згуртаваньне беларускай шляхты
  24. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 41.
  25. ^ Алфавитный список населенных мест Ковенской губернии. — Ковна, 1903. С. 182.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]