Талівойша
| Талівойша лац. Talivojša | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Talo + Woyscha Talo + Wiso |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Талівош, Талівуш |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Талівойша» | |
Талівойша (Талівош, Талівуш) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Іменная аснова тал- (дал-) (імёны ліцьвінаў Дальман, Талімунт, Талмут; германскія імёны Dalman, Talamund, Talamot) паходзіць ад гоцкага tals 'дасьціпны, руплівы'[1] або ад германскага і стараангельскага deall 'славуты, ганарлівы'[2], а аснова -войш- (імёны ліцьвінаў Вайшыла, Войшымунд, Войсяд; германскія імёны Vuisilo, Vuisimundo, Vuisadus) — ад гоцкага і бургундзкага waiþs 'паляваньне', гоцкага waiþja 'паляўнічы'[3] або ад асновы -віс- (-віз-, -веш-)[4][5] (пазьнейшай -вайс-[6]). Такім парадкам, імя Талівойша азначае «дасьціпны паляўнічы»[7].
Гісторык Павал Урбан зьвяртае ўвагу на бытаваньне ў Польшчы імя Талівуш[8].
У Польшчы адзначаецца прозьвішча Тольвэйш (Tolwejsz)[9].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Gastold cum filio Taliwusch (18 студзеня 1401 году)[10]; Thalywosch (13 студзеня 1407 году)[11]; Таливоишу три семици[12], у Холхле. Таливошу земля пустая[13], Таливоишу семъица[14] (1440—1492 гады); Thalywosch Jodkovicz… ego Thalwoschowa… Thalwoschowa (13 студзеня 1460 году)[15]; Jacobus, Stheczko germani Thalwoschewyczy (1486 год)[16]; nobilibus Jacobo Steczko Thalwoschewyc (1490 год)[17]; uxori nobilis Jacobi Thalwoszewicz (11 студзеня 1494 году)[18]; люди бояр еишишъских Петковы Таливоишевича и его братьи Гринковы а Станковы (24 ліпеня 1496 году)[19]; Лаврин Талвоишевичъ[20], Мацко Тальвоишевич[21], Семашко Талвоишовичъ[22] (1528 год); Талвоиш Юшкович (1537—1538 гады)[23]; у пана Талъвоиша (1565 год)[24]; панъ Миколай Тальвошъ[25], у пана Талвоша[26] (1567 год); Generosus et Magnificus Dominus Adamus Talvuosz, filius Generosi et Magnifici Domini Nicolai Talvuosz, Samogithiae Castellani (1577 год)[27]; Samuel Thaliwoiss, Ludouicus Thaliwoiss, Lithuani (1592 год)[28]; Andrzey Talwoysz Steckiewicz — mieczny Oszmianski (23 красавіка 1672 году)[29]; Józeph Talwoysz Steckiwicz (18 ліпеня 1695 году)[30]; Talwaszyszki… Talwoszowka (1744 год)[31].
Носьбіты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Талівойша Гаштольд († па 1411) — літоўскі баярын, імаверны пачынальнік роду Тальвашаў (Тальвашэвічаў)
- Талівойша Ёдкавіч — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў 1460 годзе
- Талівойша — літоўскі баярын, які атрымаў наданьні ад вялікага князя Казімера
- Лаўрын Талювойшавіч — харунжы жыжмарскі, які ўпамінаецца ў 1516 годзе[32]
- Тальвойн Юшкавіч — жыхар Жамойцкага староства, які ўпамінаецца ў 1537—1538 гадох
- Якуб Філіпавіч Тальвайшовіч — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1598 годзе[33]
- Андрэй Рыгоравіч Тальвойш — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1598 годзе[34]
З XVI ст. прыдомкам Тальвойш або Тальваш карыстаўся літоўскі шляхецкі род Стэцкевічаў (Стацкевічаў[35]) гербу Лебедзь[36].
У XVI ст. існаваў маёнтак Тальвойшышкі або Тальвойшавічы (Тальвойшишки, Тальвойшовичи) у Жамойцкім старостве[37].
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 30.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 101, 102.
- ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1964. P. 167.
- ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 2006. S. 522.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
- ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 54.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 330.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.
- ^ Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 258.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 20.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 23.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 49.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 259.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 415.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 760.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 469.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 146.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 83.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 165.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 166.
- ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 155, 327.
- ^ Popisy wojskowe pospolitego ruszenia Wielkiego Księstwa Litewskiego (1524—1566). — Białystok, 2018. S. 213.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 447.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 624.
- ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 64.
- ^ Die matrikel der Universität Königsberg i. Pr. Bd. 1: Die Immatrikulationen von 1544—1656. — Leipzig, 1910. S. 115.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 11. — Вильна, 1880. С. 209.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 11. — Вильна, 1880. С. 270.
- ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Описание документов и бумаг, хранящихся в Московском архиве Министерства юстиции. Кн. 21. — М., 1915. С. 211.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 35.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 53.
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на С, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897.S. 121.
- ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 306.