Берасьцейскае ваяводзтва
| Берасьцейскае ваяводзтва | |
.jpg) |  Сьцяг |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Краіна | Вялікае Княства Літоўскае |
| Статус | ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага |
| Адміністрацыйны цэнтар | Берасьце |
| Дата ўтварэньня | 1566 |
| Дата скасаваньня | 1795 |
| Ваяводы | Ваяводы берасьцейскія |
| Кашталяны | Кашталяны берасьцейскія |
| Насельніцтва | гл. Дэмаграфія |
| Плошча | 40,6 тыс. км² |
| Час існаваньня | 1566—1795 |
| Месцазнаходжаньне Берасьцейскаага ваяводзтва | |
| |
 Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы | |
Берасьце́йскае ваяво́дзтва[a] — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўднёвым захадзе Вялікага Княства Літоўскага. Плошча каля 40,6 тыс. км². Сталіца — места Берасьце. Найбольшыя месты: Пінск, Камянец, Кобрынь, Белая, Уладава, Воўчын, Дубровіца, Тураў і Столін.
Зьмест
Сымболіка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Герб ваяводзтва меў наступны выгляд: «белая Пагоня ў чырвоным полі з рыцарам, прыбраным у блакітныя фарбы»[1].
Ваяводзкая харугва была блакітнага колеру з выяваю гербу Пагоня ў цэнтры[2].
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
.jpg)
Берасьцейскае ваяводзтва ўтварылася згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) шляхам вылучэньня з Троцкага ваяводзтва.
У часе складаньня Люблінскай уніі (1569) у адрозьненьне ад украінскай шляхты, берасьцейцы адмовіліся пераходзіць пад юрысдыкцыю Каралеўства Польскага. Ваяводзтва засталося ў складзе Вялікага Княства Літоўскага[3].
У 1596 адбыўся царкоўны сабор, на якім абвясьцілі Берасьцейскую царкоўную унію. У 1616 ад Берасьцейскага павету да Мельніцкага павету Падляскага ваяводзтва Польшчы далучылі шэраг маёнткаў: Бокавічы, Вітулін, Гарадзішча, Казерады, Межырэч, Палюбічы, Росаш, Яблань ды іншыя[4]. У 1659—1666 у Берасьці працавала мынца[5]. З кан. XVII ст. дзеля адрозьненьня ад Берасьце (Бжэсьць) Куяўскага ваяводзтва Польшчы часам ужывалася назва Берасьце Літоўскае ваяводзтва.
Згодна з Канстытуцыяй Рэчы Паспалітай (1791) утварыліся Кобрынскі і Пінска-Зарэчны паветы з цэнтрамі ў Кобрыні і Плотніцы адпаведна[6]. У 1792 Пінска-Зарэчны павет перайменавалі ў Запінскі, а павятовы цэнтар перанесьлі ў Столін[7].
У 1793 другім падзелам Рэчы Паспалітай Расейская імпэрыя анэксавала Пінскі павет. У выніку трэцяга падзелу (1795) практычна ўся тэрыторыя ваяводзтва апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, а крайнія заходнія рэгіёны — у Аўстрыі і Прусіі.
Геаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
.jpg)
На поўначы межавала з Гарадзенскім паветам Троцкага ваяводзтва, Ваўкавыскім, Слонімскім і Наваградзкім паветамі Наваградзкага ваяводзтва, Слуцкім княствам, Мазырскім паветам Менскага ваяводзтва, на ўсходзе — з Оўруцкім паветам Кіеўскага ваяводзтва, на поўдні — з Крэменецкім, Луцкім і Ўладзімерскім паветамі Валынскага ваяводзтва і Холмскай зямлёй, на захадзе — зь Любельскім ваяводзтвам Каралеўства Польскага і Бельскай, Драгічынскай і Мельніцкай землямі Падляскага ваяводзтва[8].
Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
.jpg)
Ваяводзтва падзялялася на два паветы: Берасьцейскі (тэрыторыя колішніх Берасьцейскага і Камянецкага паветаў) і Пінскі (землі Пінскага, Кобрынскага, Тураўскага, Давыд-Гарадоцкага і Дубровіцкага княстваў).
| Назва | Цэнтар | Плошча, тыс. км² |
Староствы |
|---|---|---|---|
| Берасьцейскі павет | Берасьце | 23 | Берасьцейскае (гродавае) Зёлаўскае Камянецкае Кобрынскае Шарашоўскае |
| Пінскі павет | Пінск | 17 | Пінскае (гродавае) Лагішынскае |
Ваяводзкі соймік праводзіўся ў Берасьці. Павятовыя соймікі праходзілі ў Берасьці і Пінску, тамака ж склікалася паспалітае рушаньне.
Берасьцейская і пінская шляхта абірала чатырох паслоў на Вальны сойм Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў, а таксама чатырох дэпутатаў на Галоўны Трыбунал.
Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У сярэдзіне XVII ст. Берасьцейскае ваяводзтва налічвала 63 717 дымоў. Паводле сучасных падлікаў, да вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) колькасьць насельніцтва складала каля 510 тыс. чал., па вайне яно скарацілася да 239 тыс. чал.[9]
Ураднікі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўныя артыкулы: ваяводы берасьцейскія і кашталяны берасьцейскія
У Сэнаце Рэчы Паспалітай Берасьцейскае ваяводзтва мела двух прадстаўнікоў — ваяводу і кашталяна. Згодна зь Люблінскай уніяй (1569) ваявода і кашталян берасьцейскія паводле значнасьці займалі месцы па раўскіх сэнатарах. За ўвесь час свайго існаваньня Берасьцейскае ваяводзтва мела 24 ваяводы[10].
Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 404
- ^ Насевіч В. Гэты сцяг пачынаўся так... // «Чырвоная Змена» № 42 (13900), 20 красавіка 1995.
- ^ Цітоў А. К. Сфрагістыка і геральдыка Беларусі. — Мн.: РІВШ БДУ, 1999.
- ^ Спірыдонаў М. Агляд працы: Michaluk, Dorota. Ziemia mielnicka wojwództwa podlaskiego w XVI—XVII w: Osadnictwo, własność ziemska i podziały kościelne. Torn, 2002. 220, 11 map. // «Беларускі гістарычны агляд». Том 9. Сшытак 1-2 (16—17), снежань 2002
- ^ Грынявецкі В. Берасце // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 314.
- ^ Пазднякоў В. Берасцейскае ваяводства // ВКЛ. Энцыкл. Т. 1. — Менск, 2005. С. 315.
- ^ ЭГБ. Т. 2. — Менск, 1994. С. 88.
- ^ Jelski A. Województwo brzeske // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce. — Warszawa, 1884. S. 340—341.
- ^ Сагановіч Г. Невядомая вайна: 1654—1667. — Менск, 1995.
- ^ Jelski A. Województwo brzeske // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom V: Kutowa Wola — Malczyce. — Warszawa, 1884. S. 340.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — 684 с.: іл. ISBN 985-11-0314-4.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 1994. — 537 с., [8] к.: іл. ISBN 5-85700-142-0.
| |||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
