Уладзімер Жылка

	Уладзімер Жылка
Асабістыя зьвесткі
Псэўданімы	Вал.Жыл.; Вл.Ж.; І.Жылка; Макашэвіч; Л.Макашэвіч; У.Ж.; Ул.Ж.
Нарадзіўся	27 траўня 1900; в. Макашы, Наваградзкі павет, Расейская імпэрыя, цяпер — Нясьвіскі раён Менскай вобласьці
Памёр	1 сакавіка 1933 (32 гады); Уржум, Кіраўская вобласьць, РСФСР
Пахаваны	Уржум
Бацькі	Адам Жылка; Тацяна з Раманейкаў
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, перакладнік, публіцыст, крытык
Жанр	паэзія
Мова	беларуская
Дэбют	«Не плач, не плач па сыну, маці» // 1918, апублікаваны ў 1920
	Творы на сайце Knihi.com
	Уладзімер Жылка ў Вікісховішчы

Уладзі́мер Ада́мавіч Жы́лка (27 траўня 1900, в. Макашы, Наваградзкі павет, Менская губэрня — 1 сакавіка 1933, Уржум, Кіраўская вобласьць, Расея) — беларускі паэт, перакладнік, публіцыст, крытык.

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нарадзіўся 27 траўня 1900 у вёсцы Макашы ў сялянскай сям’і Адама Жылкі і Тацяны з Раманейкаў. Першую адукацыю атрымаў у Гарадзейскай царкоўна-прыходзкай школе, затым у Мірскай гарадзкой вучэльні (1914). У 1916—1917 зь сям’ёй знаходзіўся ў бежанстве ў Тульскай губэрні. Да 1917 вучыўся ў Багародзіцкім агранамічным вучылішчы і пад канец году разам з бацькам вярнуўся ў Менск. Па вяртаньні стаў чальцом клюбу «Беларуская хатка» і пазнаёміўся з старшынём Беларускага тэатральнага таварыства Ядвігіным Ш. У 1918—1819 працаваў аграномам у дзяржаўным маёнтку пад Менскам.

Літаратурнае аб’яднаньне «Ўзвышша». Уладзімер Жылка трэці справа ў другім радзе. Менск. 1929 г.

У 1920, захварэўшы на тубэркулёз, выехаў да бацькавай радні ў в. Клецішча, а пасьля — да матчыных сваякоў у в. Падлесьсе. Пасьля Рыскага міру аказаўся ў Польшчы, дзе зблізіўся з паўстанцамі, якія дзейнічалі на Нясьвіжчыне. Пісаў для падпольнікаў лістоўкі, адозвы, вершы, усталяваў сувязі зь беларускім прагрэсіўным друкам у Вільні — «Беларускімі ведамасьцямі» і «Нашай думкай», якія выдаваў Максім Гарэцкі. Пасябраваў зь лідэрамі Беларускай рэвалюцыйнай арганізацыі Л. Родзевічам, братамі І. і А. Канчэўскімі. Удзельнічаў у падрыхтоўцы легальных выданьняў БРА — газэт «Наша будучыня» і «Новае жыцьцё». Працаваў у Вільні ў Беларускай кнігарні, падтрымліваў тэатральную майстроўню пры Віленскай беларускай гімназіі.

Улетку 1922, каб пазьбегнуць перасьледаў і прызыву ў войска генэрала Жалігоўскага выехаў у Прыбалтыку. Некаторы час лячыўся ў летувіскім санаторыі Бірштонас, а ўвосень таго ж году пераехаў у Латвію, дзе вучыўся ў Беларускай гімназіі ў Дзьвінску. Хутка нелегальна вярнуўся ў Вільню, дзе дапамагаў Л. Родзевічу ў журналісцкай працы.

Паводле рэкамэндацыі Л. Родзевіча ў лютым 1923 выехаў у Праскі ўнівэрсытэт стыпэндыянтам чэхаславацкага ўраду, вучыўся на філялягічным аддзяленьні філязофскага факультэту. У гады вучобы зьяўляўся адным з ініцыятараў утварэньня Арганізацыі беларускага прагрэсіўнага студэнцтва, прымаў удзел у выданьні органа гэтай арганізацыі — часопіса «Перавясла». Тут у 1923 апублікавай свой праграмны твор у рэчышчы прагрэсіўнай ідэалёгіі студэнцкага руху — «У справе ацэнкі беалрускага адраджэньня».

У 1924 абраны дэлегатам на эўрапейскі зьезд студэнтаў у Варшаве, дзе дамогся прыёму беларускага студэнцкага зямляцтва Чэхаславаччыны ў члены гэтае арганізацыі. У 1926 як рэдактар часопіса «Прамень» паехаў у Менск, каб удзельнічаць у навуковай канфэрэнцыі па рэформе беларускага правапісу. Неўзабаве прыняў савецкае грамадзянства і застаўся працаваць у газэце «Звязда». Уваходзіў у літаратурнае аб’яднаньне «Маладняк», адкуль сышоў у 1927 годзе і стаў сябрам другога аб’яднаньня «Ўзвышша». У 1928 перайшоў на працу ў Менскі музычны тэхнікум. Пасябраваў з музыказнаўцам Юльянам Дрэйзіным, дапамог перакласьці на беларускую мову і паставіць сіламі студэнтаў опэру «Фаўст». Працаваў перакладнікам Беларускага дзяржаўнага кіно.

19 ліпеня 1930 году арыштаваны пад Менскам ДПУ БССР па справе «Саюзу вызваленьня Беларусі». Пры вобшуку на кватэры ў яго забралі 27 кніг, шмат лістоў і рукапісаў^[1]. Не прызнаў сябе вінаватым. Пастановай калегіі АДПУ ад 10 красавіка 1931 году асуджаны на 5 гадоў ссылкі, якую адбываў ва Ўржуме Кіраўскай вобласьці. Жыў у сям’і І. і Е. Дзеранковых, быў выкладчыкам літаратуры ў мэдычным тэхнікуме, па сумяшчальніцтве — намесьнікам дырэктара па гаспадарчай працы. Памёр ад сухотаў. Пахаваны на мясцовых могілках. Хацеў быць пахаваным у Вільні, горадзе, які вельмі любіў. Рэабілітаваны ў 19 верасьня 1960 году Судовай калегіяй Вярхоўнага суду БССР.

Творчасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Творчасьць У. Жылкі яскрава адлюстроўвае сьветапоглядную эвалюцыю прагрэсіўнай інтэлігенцыі, ідэалягічнага авангарда нацыянальна-вызваленчага руху Заходняй Беларусі 1920-х гадоў. Як творца ён аднаўляў традыцыі эўрапейскага рамантызму (пераклады з Г. Ібсэна, А, Міцкевіча, Ш. Бадлера), выкарыстоўваў здабыткі авангардысцкай паэзіі Чэхаславачыны і Польшчы (І. Волькер, Б. Ясенскі), станоўча ацэньваў досьвед савецкіх паэтаў У. Дубоўкі і Я. Пушчы. Ад рамантыкаў і нэарамантыкаў пераняў і асэнсоўваў ў кантэксьце беларускага вызваленчага руху ідэю аб адраджальнай сіле красы («Да Пэрсі Шэлі», «Няма збавеньня», «Твае блакітнасьці нязьменны» і інш.)

Выступаць у друку зь вершамі пачаў у 1920. У Вільні выйшлі асобнымі выданьнямі паэма «Уяўленьне» (1923) і зборнік вершаў «На ростані» (1924). У Менску выдадзены зборнікі «З палёў Заходняй Беларусі» (1927), «Вершы» (1970), «Пожні» (вершы, пераклады, крытычныя артыкулы, 1986).

Пераклаў «Слова пра Якуба Шэлю» Б. Ясенскага (1932), а таксама асобныя творы А. Блока, А. Міцкевіча, Г. Ібсэна, Ш. Бадлера, І. Волькера і інш.

Бібліяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Адам Міцкевіч. «Акерманскія стэпы» / рэдактар-выдавец А. Амельяновіч, рэдактар Л. Родзевіч // Наша будучына : газэта. — Вільня : «Друк», 8 сьнежня 1922. — № 1. — С. 2.
Ул. Жылка. «Чырванее заход ад мароза...» / рэдактар-выдавец А. Амельяновіч, рэдактар Л. Родзевіч // Наша будучына : газэта. — Вільня : «Друк», 6 студня 1923. — № 1. — С. 2.
Ул. Ж. «Як ўсё ў жыцьці — яшчэ вясна...». / рэдактар-выдавец А. Амельяновіч, рэдактар Л. Родзевіч // Наша будучына : газэта. — Вільня : «Друк», 3 лютня 1923. — № 5. — С. 3.
Ул. Ж. Ліст у рэдакцыю часопіса «Полымя». / Рэдакцыйная калегія: Зьміцер Жылуновіч, Янка Ліманоўскі, Ігнат Шыпіла // Полымя : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1927. — № 8. — С. 205–207.
Уладзімер Жылка. «Творы». — Менск: Мастацкая літаратура, 1996.
Уладзімер Жылка. «Выбраныя творы». — Менск: Беларускі кнігазбор, 1998.
Уладзімер Жылка. «Матылі». Вершы. Паэмы. Пераклады. / Прадмова Валерыі Куставай. — Менск: Мастацкая літаратура, 2009. — 189 с. — (Школьная бібліятэка). — 2000 ас. — ISBN 978-985-02-1122-4

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Калеснік У. Ветразі Адысея / Сямёнава А. I.. — Менск: Мастацкая літаратура, 1977. — 315 с. — 2000 ас..
Калесьнік, У. А. Жылка Уладзімір // Беларускія пісьменнікі: Біябібліягр. слоўн. У 6 т. Т. 2. Верабей — Іваноў / Ін-т літ. імя Я. Купалы АН Рэспублікі Беларусь Беларус. Энцыкл.; Пад рэд. А. В. Мальдзіса; Рэдкал.: І. Э. Багдановіч і інш. — Мн.: БелЭн, 1993. — С. 464—467. — 541 с. ISBN 5-85700-075-0
Уладзімір Жылка // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А.К. Гардзіцкі. Нав.рэд. А.Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. ISBN 5-340-00709-X.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вікікрыніцы зьмяшчаюць арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула:

Уладзімер Жылка

Уладзімер Жылка — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[1] Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.

[1]