Нясьвіскі раён
| Нясьвіскі раён | |
(Нясвіжскі раён) | |
 | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Краіна | Беларусь |
| Статус | раён Беларусі |
| Уваходзіць у | Менская вобласьць |
| Адміністрацыйны цэнтар | Нясьвіж |
| Дата ўтварэньня | 15 студзеня 1940 |
| Кіраўнік | Аляксандар Ломскі[d][1] |
| Насельніцтва (2018) | 39 022[2] |
| Шчыльнасьць | 45,2 чал./км² |
| Плошча | 862,75[3] км² |
| Вышыня па-над узр. м. · сярэдняя вышыня | 182 м[4] |
| Месцазнаходжаньне Нясьвіскага раёну | |
| |
| Мапа Нясьвіскага раёну | |
| |
| Мэдыя-зьвесткі | |
| Часавы пас | UTC +3 |
| Тэлефонны код | +375-17-70 |
| Паштовыя індэксы | 222 6хх |
| Афіцыйны сайт | |
 Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы | |
Нясьві́скі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка на паўднёвым захадзе Менскай вобласьці Беларусі. Плошча раёну складае 0,9 тыс. км². Насельніцтва на 2018 год — 39 022 чалавекі[2]. Адміністрацыйны цэнтар — места Нясьвіж.
Геаграфічнае становішча
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Мяжуе з Клецкім, Капыльскім, Стаўпецкім раёнамі Менскай вобласьці, Карэліцкім раёнам Гарадзенскай вобласьці, Баранавіцкім і Ляхавіцкім раёнамі Берасьцейскай вобласьці.
Працягласьць з поўначы на поўдзень складае 25 км, з захаду на ўсход — 38 км.
Рэльеф і карысныя выкапні
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Паўночная частка раёну разьмяшчаецца ў межах Стаўпецкай раўніны, паўднёвая — на Капыльскай градзе. Пераважаюць вышыні 180—200 м, максымальная 230 м на поўдзень ад Нясьвіжу.
Клімат і расьліннасьць
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Клімат умерана кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура студзеня −6,4 °C, ліпеня 17,8 °C. Сярэдняя колькасьць ападкаў складае 630 мм Вэгетацыйны пэрыяд — 195 дзён.
Лясы (12% тэрыторыі раёну) пераважна хваёвыя, яловыя, бярозавыя.
Гідраграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Найбуйнейшыя рэкі — Вуша і Тур’я (басэйн Нёману), Лань з Цапрай (басэйн Прыпяці).
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XXI стагодзьдзе: 2006 год — 43,5 тыс. чалавек; 2009 год — 41 618 чалавек[5] (перапіс); 2016 год — 39 206 чалавек[6]; 2017 год — 39 142 чалавекі[7]; 2018 год — 39 022 чалавекі[2]
Гаспадарчая дзейнасьць
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Сельская гаспадарка спэцыялізуецца на мяса-малочнай жывёлагадоўлі, сьвінагадоўлі, вырошчваньні буракоў. Разьвіта птушкагадоўля. Пасевы зерневых і кармавых культураў, бульбы, ільну. Рыбная гаспадарка «Альба».
Прадпрыемствы харчовай, паліўнай (тарфяны), швацкай, тэкстыльнай, па першаснай апрацоўцы льну, мэблевай прамысловасьці.
Па тэрыторыі раёну праходзяць чыгунка і аўтамабільная дарога Менск — Берасьце, аўтамабільныя дарогі Баранавічы — Асіпавічы, Нясьвіж — Наваградак, Нясьвіж — Клецак.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Захаваліся помнікі архітэктуры: касьцёл (1773) і сядзіба (канец ХVIII — пачатак XIX ст.) у в. Вялікая Ліпа, Сьвята-Крыжаўзьвіжанская царква (1915) у в. Вялікая Лысіца, Спаса-Праабражэнская царква (1808) у м.-ку Гарадзея, сядзібны будынак (XIX ст.) у в. Заазер’е, сядзібна-паркавы комплекс (2-я палова XVIII — пачатак XIX ст.) у в. Завушша, Сьвята-Дабравешчанская царква (канец XIX ст.) у в. Кунаса, Сьвята-Пакроўская царква (1842) у в. Лань, Сьвята-Мікалаеўская царква (XIX ст.) у в. Мацылёўшчына, сядзібны будынак (сярэдзіна XIX ст.) у в. Новы Сноў, палацава-замкавы комплекс князёў Радзівілаў (XVI—XVIII стагодзьдзі), Ратуша (XVI ст.), Слуцкая Брама (XVI ст.), Фарны касьцёл (XVI ст.), кляштары бэнэдыктынак (XVIІ ст.) і бэрнардынцаў (XVIІ ст.), Дом на Рынку (XVIІІ ст.) у месьце Нясьвіж, Сьвята-Георгіеўская царква (1834) у в. Астраўкі, касьцёл (XIX ст.) у в. Салтанаўшчына, касьцёл (XVIІІ ст.) і Казьма-Даміянаўская царква (XVIІІ ст.), палацава-паркавы ансамбль (пач. XIХ ст.) у в. Сноў.
Асобы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Анатоль Бутэвіч (нар. 1948; хутар Язавец) - беларускі пісьменьнік, палітык і дыплямат
- Мікалай Дэмух (1920 — ?) — удзельнік узброенага антысавецкага падполля ў Беларусі
- Уладзімер Жылка (1900—1933) — беларускі паэт
- Вера Касмовіч (нар. 1928) — удзельніца пасьляваеннага антысавецкага падпольнага руху
- Аляксандар Незабытоўскі (1819—1849) — беларускі і польскі пісьменьнік
- Аляксандар Надсан (Аляксандар Бочка; 1926—2015) — беларускі грэка-каталіцкі сьвятар
- Сяргей Новік-Пяюн (1906, в. Лявонавічы — 1994) — беларускі паэт і празаік
- Віктар Сырыца (1953, в. Слабодка — 2015) — грамадскі дзяяч, дасьледчык, гісторык[8]
- Кузьма Чурыла (1908, Круты Бераг — 1951, Гданьск) — беларускі мастак
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ http://www.nesvizh.minsk-region.by/ru/rukovodstvo/rajispolkom.html
- ^ а б в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Государственный земельный кадастр Республики Беларусь (рас.) (паводле стану на 1 студзеня 2010 г.)
- ^ GeoNames (анг.) — 2005.
- ^ Перепись населения — 2009. Минская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Віктар Сырыца, якім мы яго запомнілі https://web.archive.org/web/20220218203027/https://www.intex-press.by/2015/11/10/viktar-syrytsa-yakim-my-yago-zapomnili/
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Несвижский район // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника. — Мн., 2007. — 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9.
