Васіль Каваль

Васіль Каваль
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	17 жніўня 1907(1907-08-17) Сава, Горацкі павет[d], Магілёўская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр	29 кастрычніка 1937(1937-10-29) (30 гадоў) Менск, БССР, СССР
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, перакладнік
Мова	расейская мова і беларуская мова
Васіль Каваль у Вікісховішчы

Васі́ль Кава́ль (сапр. Васіль Пятро́віч Кавалёў; 17 жніўня 1907, в. Сава, Горацкі павет, Магілёўская губэрня — 29 кастрычніка 1937) — беларускі пісьменьнік.

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. У 1925 навучаўся на агульнаадукацыйных курсах пры Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі і восеньню паступіў у Магілеўскі пэдагагічны тэхнікум, тады ж быў прыняты ў літаб’яднаньне «Маладняк». Неўзабаве вярнуўся ў родную вёску. Пасьля навучаўся на літаратурна-лінгвістычным аддзяленьні пэдагагічнага факультэту Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту (1926—1927, 1928-29), але кінуў вучобу і пайшоў на творчую працу. Пасьля другога расколу «Маладняка» ў 1928 абраны сябрам Цэнтральнага Бюро аб’яднаньня і ўведзены ў рэдакцыйную групу часопіса «Маладняк», дзе застаўся пасьля ўтварэньня БелАПП. У 1931 актыўны ўдзельнік Беларускага літаратурнага аб’яднаньня Чырвонай Арміі і Флёту. У 1932—34 служыў у войску, быў вайсковым журналістам газэты «Красноармейская правда» ў Смаленску. Сябра Саюзу пісьменьнікаў СССР з 1934. У 1936 рэпрэсаваны, асуджаны да найвышэйшай меры пакараньня.

3 чэрвеня 1937 году Галоўная ўправа ў справах літаратуры і выдавецтваў Беларускай ССР (Галоўліт БССР) выдала Загад № 33 «Сьпіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі зь бібліятэк грамадзкага карыстаньня, навучальных установаў і кнігагандлю». Паводле Загаду, «усе кнігі» Васіля Каваля прадугледжвалася «спальваць». 29 кастрычніка 1937 году расстраляны ў Менску ў ходзе масавага расстрэлу ў ізалятары КДБ БССР.

Рэабілітаваны ў 1957 годзе.

Творчасьць

У друку пачаў выступаць з 1925 году. Дэбютаваў вершамі і лірычнымі замалёўкамі. У раньніх апавяданьнях (зборнік «Як вясну гукалі», 1927) рамантычна-ўзьнёслая вобразнасьць, паэтычна-эмацыянальны арнамэнтальны стыль. Галоўныя тэмы твораў — адвечны побыт і праца беларускай вёскі (зборнікі «На загонах», 1928, «Крыніца», 1929). Пазбаўляючыся мэтафарычнасьці, фальклёрна-паэтычнай стылізацыі, ішоў да паглыбленага псыхалягізму, рэалістычнага адлюстраваньня рэчаіснасьці, канкрэтна-рэалістычнай лепкі характараў (апавяданьні «Шчасьце Сілівея Зязюлі», «Ноч на моры», аповесьць пра вайскоўцаў «Дзень палымнее», 1931—32). Для дзяцей напісаў аповесьці «Санька-сігналіст» (1934), «Сьледапыты» (1936).

На беларускую мову пераклаў паасобныя творы А. Чэхава, М. Горкага, Б. Лаўранёва, К. Станюковіча, І. Мікітэнкі, І. Лэ, М. Канапніцкай і інш.

Бібліяграфія

• В. Каваль. «Пра вёску». «Легэнда». / Рэдакцыйная калегія // Аршанскі маладняк: орган Аршанскае філіі Усебеларускага аб'яднанння паэтаў і пісьменнікаў «Маладняк» : часопіс. — Ворша: Выдавецтва газеты «Камуністычны шлях», 1926. — № 2 (4). — С. 25–27.
• Васіль Каваль. «Маёвым вечарам». / Рэдакцыйная калегія // Аршанскі маладняк: орган Аршанскае філіі Усебеларускага аб'яднанння паэтаў і пісьменнікаў «Маладняк» : часопіс. — Горкі: Друкарня Акадэміі, 1926. — № 3 (5). — С. 34–35.
• Васіль Каваль. Поле бяз межаў (апавяданьне). // Маладняк. — 1926. — № 7—8 (16—17). — С. 46—57.
• Васіль Каваль. У гарадзкім грукаце (апавяданьне). // Маладняк. — 1926. — № 9 (18). — С. 55—58.
• «На загонах». Апавяданьне. / Рэдакцыйная калегія // Полымя : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1927. — № 7. — С. 46–69.
• «Дзед Піліп». Апавяданьне. / Рэдакцыйная калегія // Полымя : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1927. — № 8. — С. 45–53.
• Васіль Каваль. Ліпы. // Маладняк : часопіс. — 1927. — № 9. — С. 3—22.
• Васіль Каваль. Ліпы. // Маладняк : часопіс. — 1927. — № 10. — С. 38—56.
• Васіль Каваль. Як вясну гукалі : апавяданьні.. — Менск: Выданьне ЦБ «Маладняк», 1927. — 78 с. — 2000 ас.
• Тодар Глыбоцкі. Кнігапіс. Як вясну гукалі: апавяданьні. Менск: Выданьне ЦБ «Маладняк», 1927. 78 с. 35 к. // Маладняк : часопіс. — 1927. — № 6 (24). — С. 100, 101.
• Васіль Каваль. Залатые агні (Вершы ў прозе). // Маладняк : часопіс. — 1927. — № 6 (24). — С. 15—22.
• Васіль Каваль. «Жніво». Аповесьць. / Рэдакцыйная калегія // Полымя : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1928. — № 3. — С. 3–24.
• Васіль Каваль Крыніца. // Маладняк : часопіс. — 1928. — № 4. — С. 3—8.
• Васіль Каваль. «У супрадках». Апавяданьне. / Рэдакцыйная калегія // Аршанскі маладняк: орган Аршанскае філіі Усебеларускага аб'яднанння паэтаў і пісьменнікаў «Маладняк» : часопіс. — Горкі: Друкарня Акадэміі, 1928. — № 7 (9). — С. 31–36.
• Васіль Каваль. «На загонах». Апавяданьні.. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1928. — 3000 ас.
• В. Залуцкі. Кнігапіс. Васіль Каваль. «На загонах». Апавяданьні / Рэдакцыйная калегія // Полымя : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1928. — № 9. — С. 217–220.
• Васіль Каваль Наўздагон за доляю. // Маладняк : часопіс. — 1928. — № 9. — С. 21—35.
• Васіль Каваль Ілька. // Маладняк : часопіс. — 1929. — № 1. — С. 3—15.
• Васіль Каваль. «Сіняя восень». Апавяданьне. / Рэдакцыйная калегія // Полымя : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1929. — № 5. — С. 3–20.
• Васіль Каваль. Маладосьць. (Аповесьць). // Маладняк : часопіс. — 1929. — № 11—12. — С. 58—78.
• Крыніца: Апавяданьні. Мн.,1929.
• «Па Прыпяці». / Міхась Чарот // Чырвоная Беларусь : часопіс. — Менск: «Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі», 1930. — № 2. — С. 4—5.
• Выбр. тв. Мн., 1932.
• Санька-сігналіст: Аповесьць. Мн., 1936.
• Выбранае: Аповесьці і апавяданьні. Мн., 1959.
• Следапыты: Санька-сігналіст. Мн., 1961.
• Избранное: Рассказы и повести. Мн.,1975

Памяць

• Забіты на загад Сталіна. Рэпрэсаванаму пісьменьніку Васілю Кавалю паставілі памятны знак у роднай вёсцы https://web.archive.org/web/20210515050512/https://www.svaboda.org/a/30244744.

Літаратура

• Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. ISBN 5-340-00709-X.
• Грамадчанка Т. Беларускія пісьменнікі і літаратурны працэс 20-30-х гг./ Т. Грамадчанка — Мн, 1985.
• Каваль, Васіль. // Беларуская савецкая энцыкляпэдыя. У 12 т.Т.5. Зуйкі — Кішы / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1972. — 616 с.: іл., карты. — С. 203, 204.
• Каваль, Васіль. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 1996. — Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя. — 527 с. — ISBN 985-11-0041-2 — С. 519, 520 .
• Казека Я. Васіль Каваль. // Полымя : часопіс. — 1966. — № 1.
• Казека Я. Падарожжа ў маладосьць : Артыкулы, літ.партрэты, успаміны. — Мінск: Мастацкая літаратура, 1984. — 141 с. — 3600 ас.
• Ліўшыц Уладзімір. Сын вёскі. Кароткі нарыс аб жыцці і дзейнасці пісьменніка Васіля Каваля / Уладзімір Ліўшыц. — Горкі: адзел культуры Горацкага райвыканкама, 1997. — 46 с ISBN 985-6120-34-9
• Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
• Пальчэўскі А. Былі ў маці сыны: Апавяданьні. Замалеўкі. Успаміны / мастак: Л.Асецкі. — Мінск: Беларусь, 1968. — С. 221—227. — 255 с. — 8000 ас.
• Пальчэўскі А. Выбраныя творы : у 2 т.. — Мінск: Мастацкая літаратура, 1975. — Т. 2: Аповесці, літаратурныя партрэты, сцежкі, эцюды. — 493 с. — 9000 ас.
• Саламевіч І. У. Каваль, Васіль. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: БелЭн, 1998. — Т. 7: Застаўка — Кантата. — 604 с. — ISBN 985-11-0130-3 — С. 396, 397.