Аляксандар Ходзька

	Аляксандар Ходзька
	Aleksander Chodźko
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	30 жніўня 1804; Крывічы, Менская губэрня, Расейская імпэрыя;
Памёр	27 сьнежня 1891 (87 гадоў); Нуазі-ле-Сэк[d], Францыя;
Пахаваны	могілкі Шампо ў Манмарансі[d];
Бацькі	Ян Ходзька
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	дыплямат, прафэсар, паэт, interpreter, арыенталіст, зьбіральнік казак, пісьменьнік
Мова	польская мова, беларуская мова, ангельская мова, пэрсыдзкая мова і француская мова
Дэбют	«Пастараль» // Dziennik Wileński, 1824 г.
Узнагароды
Подпіс
	Пераклады на беларускую ў Вікікрыніцах
	Аляксандар Ходзька ў Вікісховішчы

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Ходзька.

Алякса́ндар Хо́дзька (па-польску: Aleksander Chodźko; 30 жніўня 1804, Крывічы — 27 сьнежня 1891, Нуазі-ле-Сэк ля Парыжу) — паэт, фальклярыст і ўсходазнавец; брат Юзэфа і Міхала Ходзькі.

Біяграфія

Навучаўся ў Віленскай гімназіі. У 1820 годзе, падрыхтаваўшыся пад наглядам Тамаша Зана, паступіў на аддзяленьне літаратуры і мастацтваў Віленскага ўнівэрсытэту. Пазнаёміўся з Адамам Міцкевічам. Удзельнік Таварыства філярэтаў, за што ў 1823 быў арыштаваны і да 1824 знаходзіўся пад сьледзтвам. У 1825 годзе скончыў Віленскі ўнівэрсытэт з ступеньню кандыдата філязофіі.

Прадоўжыў вучобу ў Санкт-Пецярбургу ў Вучэбным аддзяленьні жывых моваў пры Азіяцкім дэпартамэнце Міністэрства замежных справаў. У часе вучобы зблізіўся з Адамам Міцкевічам, Аляксандрам Пушкіным, Васілём Жукоўскім. Адзінаццаць гадоў працаваў перакладчыкам, а затым сакратаром расейскага консульства ў Пэрсіі. У 1841 выехаў на адпачынак у Італію і Францыю. З 1842 году жыў у Парыжы, дзе сустрэўся з калегамі па вучобе і родных братоў Станіслава і Міхала. Выехаў у Лёндан, дзе сёлета выдаў свой збор паданьняў і песень народаў Пэрсіі. Адзін з гэтых твораў — «Прыгоды і імправізацыі Кёр-Аглы» на францускую мову пераклала Жорж Санд^[5].

Вярнуўшыся ў Парыж, працаваў на ніве ўсходазнаўства. Выдаў «Пэрсыдзкую граматыку» (1852), за якую атрымаў ад Напалеона III крыж ганаровай лігі, напісаў дасьледваньне па курдзкай мове, падрыхтаваў размоўнік па турэцкай мове, а таксама працу пра помнікі стараславянскага пісьменства і інш^[5]. У 1857—1883 прафэсар катэдры славянскіх моваў і літаратур у Калеж дэ Франс.

Памёр 27 сьнежня 1891 году ў Нуазі-ле-Сэк пад Парыжам і пахаваны на могілках Манмарансі.

Творчасьць

У 1829 выдаў зборнік «Паэзія», некаторыя песьні і баляды якога заснаваныя на беларускім фальклёры («Маліны», «Васілёк», «Алеся», «Зух», «Старац»). У зборнік ўвайшлі таксама пераклады навагрэцкіх і марлацкіх песень^[5]. Азнаёміўшыся з зборнікам Адам Міцкевіч напісаў А. Ходзьку ліст з Жэнэвы:

	Тваю «Паэзію» мы чыталі тут зь вялікаю асалодаю… Ты выбраў добра: усе вершы маюць вартасьці, а многія цудоўныя, асабліва песьні і баляды^[7]

Баляду «Гербы»^[8] ды некаторыя іншыя творы^[9] на беларускую мову пераклаў Кастусь Цьвірка.

Бібліяграфія

Філаматы і філарэты. Зборнік / укладаньне, пераклад польскамоўных твораў, прадмова, біяграфічныя даведкі й камэнты Кастуся Цьвіркі. — Менск: Беларускі кнігазбор, 1998. — С. 337—346. — 400 с. — (Серыя І. Мастацкая Літаратура). — 10 100 ас. — ISBN 985-6318-21-1

Крыніцы

^ Aleksander Chodźko // SNAC (анг.) — 2010.
^ Aleksander Borejko Chodźko // International Music Score Library Project — 2006.
^ ^а ^б Ходзько-Борейко, Александр Леонардович (рас.) // Русский биографический словарь / под ред. А. А. Половцов — СПб: 1901. — Т. 21. — С. 384—385.
^ Aleksander Borejko Chodźko // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (харв.) — 2009.
^ ^а ^б ^в ^г Мархель, У. Як свечка перад згасаннем. Ян, Ігнат, Аляксандр, Міхал Ходзькі // Роднае слова. — Мн.: 1995. — № 12. — С. 38—42.
^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
^ Korespondencja Adama Mickiewicza. — Wyd. 4. — Т. 3 С. 108..
^ Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.
^ Аляксандр Ходзька

Вонкавыя спасылкі

Аляксандр Ходзька // Філаматы і філарэты — Мн.: 1998. — (Беларускі кнігазбор).
Ходзька Аляксандр // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.

[_3cde942021829434-1] Aleksander Chodźko // SNAC (анг.) — 2010.

[_7331589292e916cc-2] Aleksander Borejko Chodźko // International Music Score Library Project — 2006.

[_d06c3715ac5b52b4-3] а ^б Ходзько-Борейко, Александр Леонардович (рас.) // Русский биографический словарь / под ред. А. А. Половцов — СПб: 1901. — Т. 21. — С. 384—385.

[_c44c586ef22d8f80-4] Aleksander Borejko Chodźko // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (харв.) — 2009.

[hodz1-5] а ^б ^в ^г Мархель, У. Як свечка перад згасаннем. Ян, Ігнат, Аляксандр, Міхал Ходзькі // Роднае слова. — Мн.: 1995. — № 12. — С. 38—42.

[_415b6e7d9f9516f2-6] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.

[7] Korespondencja Adama Mickiewicza. — Wyd. 4. — Т. 3 С. 108..

[8] Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.

[9] Аляксандр Ходзька

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[5]

[7]

[8]

[9]