Уладзіслаў Сыракомля: розьніца паміж вэрсіямі
д (GR) File renamed: File:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (XIX).jpg → File:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1856).jpg date fix by uploader |
Knedlik-Pod (гутаркі | унёсак) |
||
Радок 4: | Радок 4: | ||
| Партрэт = Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1860).jpeg |
| Партрэт = Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1860).jpeg |
||
| Памер = 225пкс |
| Памер = 225пкс |
||
| Апісаньне = Людвік Кандратовіч. Абдон Корзан, |
| Апісаньне = Людвік Кандратовіч. Абдон Корзан, 1860 |
||
| Імя пры нараджэньні = |
| Імя пры нараджэньні = |
||
| Псэўданімы = |
| Псэўданімы = |
||
Радок 21: | Радок 21: | ||
| Грамадзянства = |
| Грамадзянства = |
||
| Род дзейнасьці = [[паэт]], [[драматург]], перакладчык |
| Род дзейнасьці = [[паэт]], [[драматург]], перакладчык |
||
| Гады актыўнасьці = з |
| Гады актыўнасьці = з 1844 |
||
| Напрамак = |
| Напрамак = |
||
| Жанр = |
| Жанр = |
||
| Дэбют = верш «Паштальён» ( |
| Дэбют = верш «Паштальён» (1844) у часопісе «[[Athenaeum]]» (Вільня) |
||
| Значныя творы = |
| Значныя творы = |
||
| Прэміі = |
| Прэміі = |
||
Радок 39: | Радок 39: | ||
[[Файл:Smolhaŭ, Kandratovič. Смольгаў, Кандратовіч (N. Orda, 1873).jpg|зьлева|міні|[[Смольгаў]], месца нараджэньня Л. Кандратовіча. Літаграфія з мал. [[Напалеон Орда|Н. Орды]]]] |
[[Файл:Smolhaŭ, Kandratovič. Смольгаў, Кандратовіч (N. Orda, 1873).jpg|зьлева|міні|[[Смольгаў]], месца нараджэньня Л. Кандратовіча. Літаграфія з мал. [[Напалеон Орда|Н. Орды]]]] |
||
У |
У 1833 распачаў навучаньне ў павятовай школе пры дамініканскім кляштары ў [[Нясьвіж]]ы, якую расейскія ўлады зачынілі ў 1835. Давучваўся ў дамініканскай школе ў [[Наваградак|Наваградку]] (1836—1837). У 1840 уладкаваўся на службу ў канцылярыю кіраўніцтва радзівілаўскімі маёнткамі. |
||
Пасьля жаніцьбы з Паўлінай [[Мітрашэўскія|Мітрашэўскай]] ў |
Пасьля жаніцьбы з Паўлінай [[Мітрашэўскія|Мітрашэўскай]] ў 1844 пераехаў у фальварак [[Залучча]] (цяпер [[Стаўпецкі раён]]). Многа працаваў творча. У верасьні 1852 пераехаў у [[Вільня|Вільню]], бліжэй да выдавецтваў. У красавіку 1853 пачаў арандаваць фальварак [[Барэйкаўшчына (Летува)|Барэйкаўшчына]] каля Вільні. |
||
У |
У 1856—1858 неаднаразова выяжджаў у [[Варшава|Варшаву]] і [[Познань]] ([[Прускае каралеўства]]). Пасьля гэтых паездак расейскія ўлады ўсталявалі за Л. Кандратовічам сакрэтны нагляд. У красавіку 1861 выступіў на патрыятычнай маніфэстацыі ў [[Коўна|Коўне]] зь вершамі. Выехаў у Варшаву, а на зваротным шляху яго арыштавалі і зьняволілі ў віленскай вязьніцы. Знаходзіўся пад арыштам каля месяца. Вызвалены пад нагляд паліцыі. Памёр у часе сьледзтва. Пахавалі паэта на віленскіх могілках [[могілкі Росы|Росы]] ў [[Вільня|Вільні]]. |
||
У Барэйкаўшчыне працуе музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, ягонае імя носяць вуліцы ў [[Вуліца Ўладзіслава Сыракомлі (Менск)|Менску]] і [[Нясьвіж]]ы. У [[Варшава|Варшаве]] у гонар паэта названыя адразу дзьве вуліцы: вуліца Людвіка Кандратовіча і вуліца Ўладзіслава Сыракомлі. |
У Барэйкаўшчыне працуе музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, ягонае імя носяць вуліцы ў [[Вуліца Ўладзіслава Сыракомлі (Менск)|Менску]] і [[Нясьвіж]]ы. У [[Варшава|Варшаве]] у гонар паэта названыя адразу дзьве вуліцы: вуліца Людвіка Кандратовіча і вуліца Ўладзіслава Сыракомлі. |
||
== Літаратурная дзейнасьць == |
== Літаратурная дзейнасьць == |
||
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» ( |
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» (1844), паводле пачутай у [[Мір]]ы гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым зрабіўся папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…». |
||
Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» ( |
Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» (1856). Вывучэньню [[Беларусь|Беларусі]] прысьвяціў гістарычна-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» (1853), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» (1857), «Нёман ад вытокаў да вусьця» (1861) і інш. |
||
Падтрымліваў цесны зьвязак зь [[менск]]ім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» ( |
Падтрымліваў цесны зьвязак зь [[менск]]ім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» (1848, 1861) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды». |
||
Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў У. Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński». |
Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў У. Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński». |
||
Радок 58: | Радок 58: | ||
Перакладаў на [[польская мова|польскую мову]] творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і [[лацінская мова|лацінскіх]] паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў [[Ёган Вольфґанґ фон Ґётэ|Гётэ]], [[Генрых Гайнэ|Гайнэ]], [[Міхаіл Лермантаў|Лермантава]], [[Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкі]], [[Мікалай Някрасаў|Някрасава]], [[П'ер-Жан Бэранжэ|Бэранжэ]] і іншых. Творы У. Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы. |
Перакладаў на [[польская мова|польскую мову]] творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і [[лацінская мова|лацінскіх]] паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў [[Ёган Вольфґанґ фон Ґётэ|Гётэ]], [[Генрых Гайнэ|Гайнэ]], [[Міхаіл Лермантаў|Лермантава]], [[Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкі]], [[Мікалай Някрасаў|Някрасава]], [[П'ер-Жан Бэранжэ|Бэранжэ]] і іншых. Творы У. Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы. |
||
Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» ( |
Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» (1851—1852) і іншых твораў. |
||
== Асноўныя творы == |
== Асноўныя творы == |
||
Радок 64: | Радок 64: | ||
* Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej |
* Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej |
||
* Gawędy i rymy ulotne ( |
* Gawędy i rymy ulotne (1853) |
||
* Urodzony Jan Dęboróg |
* Urodzony Jan Dęboróg |
||
* Poezje ostatniej godziny |
* Poezje ostatniej godziny |
||
* Wyzwolenie włościan |
* Wyzwolenie włościan |
||
* Margier. Poemat z dziejów Litwy ( |
* Margier. Poemat z dziejów Litwy (1855) |
||
* Margier Konstantego Gorskiego |
* Margier Konstantego Gorskiego |
||
* Wielki Czwartek (1856) |
* Wielki Czwartek (1856) |
||
Радок 84: | Радок 84: | ||
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Іканаграфія Ўладзіслава Сыракомлі" perrow="4"> |
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Іканаграфія Ўладзіслава Сыракомлі" perrow="4"> |
||
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1856).jpg|У маладосьці, здымак [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]] |
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1856).jpg|У маладосьці, здымак [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]] |
||
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч.jpg|Мастак M. Fajans, каля |
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч.jpg|Мастак M. Fajans, каля 1851—1863 |
||
Файл:Władysław_Syrokomla_1.JPG|Мастак [[Адам Шэмеш|А. Шэмеш]], |
Файл:Władysław_Syrokomla_1.JPG|Мастак [[Адам Шэмеш|А. Шэмеш]], 1854 |
||
Файл:Uładzisłaŭ Syrakomla. Уладзіслаў Сыракомля.jpg|З часопіса «Kwartalnik Litewski», |
Файл:Uładzisłaŭ Syrakomla. Уладзіслаў Сыракомля.jpg|З часопіса «Kwartalnik Litewski», 1911 |
||
</gallery></center> |
</gallery></center> |
||
Вэрсія ад 22:23, 4 чэрвеня 2017
Уладзіслаў Сыракомля | |
Ludwik Kondratowicz | |
Людвік Кандратовіч. Абдон Корзан, 1860 | |
герб «Сыракомля» | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Нарадзіўся | 29 верасьня 1823 Смольгаў Бабруйскага павету |
Памёр | 15 верасьня 1862 Вільня |
Пахаваны | |
Род | Кандратовічы |
Бацькі | Аляксандар Каэтан Кандратовіч Вікторыя з Златкоўскіх |
Жонка | Паўліна з Мітрашэўскіх |
Літаратурная дзейнасьць | |
Род дзейнасьці | паэт, драматург, перакладчык |
Гады творчасьці | з 1844 |
Мова | польская мова[1], нямецкая, беларуская мова і лацінская мова[2] |
Дэбют | верш «Паштальён» (1844) у часопісе «Athenaeum» (Вільня) |
Подпіс | |
http://www.rv-blr.com/biography/view/712 |
Уладзісла́ў Сырако́мля (сапраўднае Людвік Уладзіслаў Францішак Кандратовіч, 29 верасьня 1823, фальварак Смольгаў Бабруйскага павету, цяпер Любанскі раён — 15 верасьня 1862, Вільня) — беларускі і польскі паэт, драматург, перакладчык, літаратурны крытык і краязнаўца. Мовамі ягоных твораў былі польская і беларуская.
Творчасьць Уладзіслава Сыракомлі прыкметна паўплывала на фармаваньне беларускай літаратуры новага часу[3].
Біяграфія
Прадстаўнік шляхецкага роду Кандратовічаў гербу «Сыракомля», назву якога потым узяў за псэўданім. Сын Аляксандра Каятана і Вікторыі з Златкоўскіх. Бацькі былі арандатарамі і часта зьмянялі месца жыхарства.
У 1833 распачаў навучаньне ў павятовай школе пры дамініканскім кляштары ў Нясьвіжы, якую расейскія ўлады зачынілі ў 1835. Давучваўся ў дамініканскай школе ў Наваградку (1836—1837). У 1840 уладкаваўся на службу ў канцылярыю кіраўніцтва радзівілаўскімі маёнткамі.
Пасьля жаніцьбы з Паўлінай Мітрашэўскай ў 1844 пераехаў у фальварак Залучча (цяпер Стаўпецкі раён). Многа працаваў творча. У верасьні 1852 пераехаў у Вільню, бліжэй да выдавецтваў. У красавіку 1853 пачаў арандаваць фальварак Барэйкаўшчына каля Вільні.
У 1856—1858 неаднаразова выяжджаў у Варшаву і Познань (Прускае каралеўства). Пасьля гэтых паездак расейскія ўлады ўсталявалі за Л. Кандратовічам сакрэтны нагляд. У красавіку 1861 выступіў на патрыятычнай маніфэстацыі ў Коўне зь вершамі. Выехаў у Варшаву, а на зваротным шляху яго арыштавалі і зьняволілі ў віленскай вязьніцы. Знаходзіўся пад арыштам каля месяца. Вызвалены пад нагляд паліцыі. Памёр у часе сьледзтва. Пахавалі паэта на віленскіх могілках Росы ў Вільні.
У Барэйкаўшчыне працуе музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, ягонае імя носяць вуліцы ў Менску і Нясьвіжы. У Варшаве у гонар паэта названыя адразу дзьве вуліцы: вуліца Людвіка Кандратовіча і вуліца Ўладзіслава Сыракомлі.
Літаратурная дзейнасьць
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» (1844), паводле пачутай у Міры гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым зрабіўся папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…».
Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» (1856). Вывучэньню Беларусі прысьвяціў гістарычна-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» (1853), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» (1857), «Нёман ад вытокаў да вусьця» (1861) і інш.
Падтрымліваў цесны зьвязак зь менскім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» (1848, 1861) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды».
Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў У. Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński».
Перакладаў на польскую мову творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і лацінскіх паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў Гётэ, Гайнэ, Лермантава, Шаўчэнкі, Някрасава, Бэранжэ і іншых. Творы У. Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы.
Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» (1851—1852) і іншых твораў.
Асноўныя творы
- Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej
- Gawędy i rymy ulotne (1853)
- Urodzony Jan Dęboróg
- Poezje ostatniej godziny
- Wyzwolenie włościan
- Margier. Poemat z dziejów Litwy (1855)
- Margier Konstantego Gorskiego
- Wielki Czwartek (1856)
- Janko Cmentarnik (1857)
- Kasper Kaliński (1858)
- Chatka w lesie (1855—1856)
- Hrabia na Wątorach (1856)
- Możnowładcy i sierota (1859)
- Wiejscy politycy (1858)
- Wojnarowski
- Podróż swojaka po swojszczyźnie
- Dzieje literatury w Polsce
Галерэя
Бібліяграфія
Вікікрыніцы зьмяшчаюць арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула: |
Беларускі пераклад:
- Выбр. тв. Мн., 1966;
- Вандроўкі па маіх былых ваколіцах: Успаміны, даследаванні гісторыі і звычаяў. Мн., 1992;
- Мінск. Мн., 1992;
- Добрыя весці: Паэзія, проза, крытыка. Мн., 1993.
Крыніца
- ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
- ^ Kondratowicz, Ludwik // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
- ^ Уладзімір Маркель. Сыракомля Уладзіслаў // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 459.
Літаратура
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
- Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік у 6-ці тамах / АН Беларусі, Інстытут літаратуры ім. Я. Купалы; рэд. А. І. Мальдзіса.Т. 5: Пестрак — Сяўрук. — Мн.: БелЭн, 1995. — 480 с. — ISBN 5-85700-060-2. — ISBN 5-85700-168-4.
- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
- Уладзіслаў Сыракомля // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
- Цвірка К. Слова пра Сыракомлю. — Мн., 1975
- Мархель У. Лірнік вясковы. — Мн., 1983
Вонкавыя спасылкі
Уладзіслаў Сыракомля — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Ludwik Kondratowicz — некаторыя творы У. Сыракомлі
- Нарадзіліся 29 верасьня
- Нарадзіліся ў 1823 годзе
- Памерлі 15 верасьня
- Памерлі ў 1862 годзе
- Пахаваныя на могілках Росы
- Нарадзіліся ў Любанскім раёне
- Беларускія краязнаўцы
- Беларускія паэты і паэткі
- Польскія драматургі
- Польскія краязнаўцы
- Польскія крытыкі
- Польскія паэты
- Польскія перакладчыкі
- Польскія публіцысты
- Памерлі ў Вільні