Уладзіслаў Сыракомля: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 4: Радок 4:
| Партрэт = Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1860).jpeg
| Партрэт = Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1860).jpeg
| Памер = 225пкс
| Памер = 225пкс
| Апісаньне = Людвік Кандратовіч. Абдон Корзан, [[1860]]
| Апісаньне = Людвік Кандратовіч. Абдон Корзан, 1860
| Імя пры нараджэньні =
| Імя пры нараджэньні =
| Псэўданімы =
| Псэўданімы =
Радок 21: Радок 21:
| Грамадзянства =
| Грамадзянства =
| Род дзейнасьці = [[паэт]], [[драматург]], перакладчык
| Род дзейнасьці = [[паэт]], [[драматург]], перакладчык
| Гады актыўнасьці = з [[1844]]
| Гады актыўнасьці = з 1844
| Напрамак =
| Напрамак =
| Жанр =
| Жанр =
| Дэбют = верш «Паштальён» ([[1844]]) у часопісе «[[Athenaeum]]» (Вільня)
| Дэбют = верш «Паштальён» (1844) у часопісе «[[Athenaeum]]» (Вільня)
| Значныя творы =
| Значныя творы =
| Прэміі =
| Прэміі =
Радок 39: Радок 39:
[[Файл:Smolhaŭ, Kandratovič. Смольгаў, Кандратовіч (N. Orda, 1873).jpg|зьлева|міні|[[Смольгаў]], месца нараджэньня Л. Кандратовіча. Літаграфія з мал. [[Напалеон Орда|Н. Орды]]]]
[[Файл:Smolhaŭ, Kandratovič. Смольгаў, Кандратовіч (N. Orda, 1873).jpg|зьлева|міні|[[Смольгаў]], месца нараджэньня Л. Кандратовіча. Літаграфія з мал. [[Напалеон Орда|Н. Орды]]]]


У [[1833]] распачаў навучаньне ў павятовай школе пры дамініканскім кляштары ў [[Нясьвіж]]ы, якую расейскія ўлады зачынілі ў [[1835]]. Давучваўся ў дамініканскай школе ў [[Наваградак|Наваградку]] ([[1836]]—[[1837]]). У [[1840]] уладкаваўся на службу ў канцылярыю кіраўніцтва радзівілаўскімі маёнткамі.
У 1833 распачаў навучаньне ў павятовай школе пры дамініканскім кляштары ў [[Нясьвіж]]ы, якую расейскія ўлады зачынілі ў 1835. Давучваўся ў дамініканскай школе ў [[Наваградак|Наваградку]] (1836—1837). У 1840 уладкаваўся на службу ў канцылярыю кіраўніцтва радзівілаўскімі маёнткамі.


Пасьля жаніцьбы з Паўлінай [[Мітрашэўскія|Мітрашэўскай]] ў [[1844]] пераехаў у фальварак [[Залучча]] (цяпер [[Стаўпецкі раён]]). Многа працаваў творча. У верасьні [[1852]] пераехаў у [[Вільня|Вільню]], бліжэй да выдавецтваў. У красавіку [[1853]] пачаў арандаваць фальварак [[Барэйкаўшчына (Летува)|Барэйкаўшчына]] каля Вільні.
Пасьля жаніцьбы з Паўлінай [[Мітрашэўскія|Мітрашэўскай]] ў 1844 пераехаў у фальварак [[Залучча]] (цяпер [[Стаўпецкі раён]]). Многа працаваў творча. У верасьні 1852 пераехаў у [[Вільня|Вільню]], бліжэй да выдавецтваў. У красавіку 1853 пачаў арандаваць фальварак [[Барэйкаўшчына (Летува)|Барэйкаўшчына]] каля Вільні.


У [[1856]]—[[1858]] неаднаразова выяжджаў у [[Варшава|Варшаву]] і [[Познань]] ([[Прускае каралеўства]]). Пасьля гэтых паездак расейскія ўлады ўсталявалі за Л. Кандратовічам сакрэтны нагляд. У красавіку [[1861]] выступіў на патрыятычнай маніфэстацыі ў [[Коўна|Коўне]] зь вершамі. Выехаў у Варшаву, а на зваротным шляху яго арыштавалі і зьняволілі ў віленскай вязьніцы. Знаходзіўся пад арыштам каля месяца. Вызвалены пад нагляд паліцыі. Памёр у часе сьледзтва. Пахавалі паэта на віленскіх могілках [[могілкі Росы|Росы]] ў [[Вільня|Вільні]].
У 1856—1858 неаднаразова выяжджаў у [[Варшава|Варшаву]] і [[Познань]] ([[Прускае каралеўства]]). Пасьля гэтых паездак расейскія ўлады ўсталявалі за Л. Кандратовічам сакрэтны нагляд. У красавіку 1861 выступіў на патрыятычнай маніфэстацыі ў [[Коўна|Коўне]] зь вершамі. Выехаў у Варшаву, а на зваротным шляху яго арыштавалі і зьняволілі ў віленскай вязьніцы. Знаходзіўся пад арыштам каля месяца. Вызвалены пад нагляд паліцыі. Памёр у часе сьледзтва. Пахавалі паэта на віленскіх могілках [[могілкі Росы|Росы]] ў [[Вільня|Вільні]].


У Барэйкаўшчыне працуе музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, ягонае імя носяць вуліцы ў [[Вуліца Ўладзіслава Сыракомлі (Менск)|Менску]] і [[Нясьвіж]]ы. У [[Варшава|Варшаве]] у гонар паэта названыя адразу дзьве вуліцы: вуліца Людвіка Кандратовіча і вуліца Ўладзіслава Сыракомлі.
У Барэйкаўшчыне працуе музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, ягонае імя носяць вуліцы ў [[Вуліца Ўладзіслава Сыракомлі (Менск)|Менску]] і [[Нясьвіж]]ы. У [[Варшава|Варшаве]] у гонар паэта названыя адразу дзьве вуліцы: вуліца Людвіка Кандратовіча і вуліца Ўладзіслава Сыракомлі.


== Літаратурная дзейнасьць ==
== Літаратурная дзейнасьць ==
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» ([[1844]]), паводле пачутай у [[Мір]]ы гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым зрабіўся папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…».
Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» (1844), паводле пачутай у [[Мір]]ы гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым зрабіўся папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…».


Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» ([[1856]]). Вывучэньню [[Беларусь|Беларусі]] прысьвяціў гістарычна-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» ([[1853]]), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» ([[1857]]), «Нёман ад вытокаў да вусьця» ([[1861]]) і інш.
Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» (1856). Вывучэньню [[Беларусь|Беларусі]] прысьвяціў гістарычна-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» (1853), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» (1857), «Нёман ад вытокаў да вусьця» (1861) і інш.


Падтрымліваў цесны зьвязак зь [[менск]]ім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» ([[1848]], [[1861]]) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды».
Падтрымліваў цесны зьвязак зь [[менск]]ім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» (1848, 1861) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды».


Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў У. Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński».
Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў У. Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński».
Радок 58: Радок 58:
Перакладаў на [[польская мова|польскую мову]] творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і [[лацінская мова|лацінскіх]] паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў [[Ёган Вольфґанґ фон Ґётэ|Гётэ]], [[Генрых Гайнэ|Гайнэ]], [[Міхаіл Лермантаў|Лермантава]], [[Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкі]], [[Мікалай Някрасаў|Някрасава]], [[П'ер-Жан Бэранжэ|Бэранжэ]] і іншых. Творы У. Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы.
Перакладаў на [[польская мова|польскую мову]] творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і [[лацінская мова|лацінскіх]] паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў [[Ёган Вольфґанґ фон Ґётэ|Гётэ]], [[Генрых Гайнэ|Гайнэ]], [[Міхаіл Лермантаў|Лермантава]], [[Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкі]], [[Мікалай Някрасаў|Някрасава]], [[П'ер-Жан Бэранжэ|Бэранжэ]] і іншых. Творы У. Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы.


Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» ([[1851]]—[[1852]]) і іншых твораў.
Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» (1851—1852) і іншых твораў.


== Асноўныя творы ==
== Асноўныя творы ==
Радок 64: Радок 64:


* Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej
* Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej
* Gawędy i rymy ulotne ([[1853]])
* Gawędy i rymy ulotne (1853)
* Urodzony Jan Dęboróg
* Urodzony Jan Dęboróg
* Poezje ostatniej godziny
* Poezje ostatniej godziny
* Wyzwolenie włościan
* Wyzwolenie włościan
* Margier. Poemat z dziejów Litwy ([[1855]])
* Margier. Poemat z dziejów Litwy (1855)
* Margier Konstantego Gorskiego
* Margier Konstantego Gorskiego
* Wielki Czwartek (1856)
* Wielki Czwartek (1856)
Радок 84: Радок 84:
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Іканаграфія Ўладзіслава Сыракомлі" perrow="4">
<center><gallery widths=150 heights=150 caption="Іканаграфія Ўладзіслава Сыракомлі" perrow="4">
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1856).jpg|У маладосьці, здымак [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч (1856).jpg|У маладосьці, здымак [[XIX стагодзьдзе|XIX ст.]]
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч.jpg|Мастак M. Fajans, каля [[1851]]—[[1863]]
Файл:Ludvik Kandratovič. Людвік Кандратовіч.jpg|Мастак M. Fajans, каля 1851—1863
Файл:Władysław_Syrokomla_1.JPG|Мастак [[Адам Шэмеш|А. Шэмеш]], [[1854]]
Файл:Władysław_Syrokomla_1.JPG|Мастак [[Адам Шэмеш|А. Шэмеш]], 1854
Файл:Uładzisłaŭ Syrakomla. Уладзіслаў Сыракомля.jpg|З часопіса «Kwartalnik Litewski», [[1911]]
Файл:Uładzisłaŭ Syrakomla. Уладзіслаў Сыракомля.jpg|З часопіса «Kwartalnik Litewski», 1911
</gallery></center>
</gallery></center>



Вэрсія ад 22:23, 4 чэрвеня 2017

Уладзіслаў Сыракомля
Ludwik Kondratowicz
Людвік Кандратовіч. Абдон Корзан, 1860
Людвік Кандратовіч. Абдон Корзан, 1860
герб «Сыракомля»
герб «Сыракомля»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 29 верасьня 1823
Смольгаў Бабруйскага павету
Памёр 15 верасьня 1862
Вільня
Пахаваны
Род Кандратовічы
Бацькі Аляксандар Каэтан Кандратовіч
Вікторыя з Златкоўскіх
Жонка Паўліна з Мітрашэўскіх
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці паэт, драматург, перакладчык
Гады творчасьці з 1844
Мова польская мова[1], нямецкая, беларуская мова і лацінская мова[2]
Дэбют верш «Паштальён» (1844) у часопісе «Athenaeum» (Вільня)
Подпіс Выява аўтографу
http://www.rv-blr.com/biography/view/712

Уладзісла́ў Сырако́мля (сапраўднае Людвік Уладзіслаў Францішак Кандратовіч, 29 верасьня 1823, фальварак Смольгаў Бабруйскага павету, цяпер Любанскі раён — 15 верасьня 1862, Вільня) — беларускі і польскі паэт, драматург, перакладчык, літаратурны крытык і краязнаўца. Мовамі ягоных твораў былі польская і беларуская.

Творчасьць Уладзіслава Сыракомлі прыкметна паўплывала на фармаваньне беларускай літаратуры новага часу[3].

Біяграфія

Прадстаўнік шляхецкага роду Кандратовічаў гербу «Сыракомля», назву якога потым узяў за псэўданім. Сын Аляксандра Каятана і Вікторыі з Златкоўскіх. Бацькі былі арандатарамі і часта зьмянялі месца жыхарства.

Смольгаў, месца нараджэньня Л. Кандратовіча. Літаграфія з мал. Н. Орды

У 1833 распачаў навучаньне ў павятовай школе пры дамініканскім кляштары ў Нясьвіжы, якую расейскія ўлады зачынілі ў 1835. Давучваўся ў дамініканскай школе ў Наваградку (1836—1837). У 1840 уладкаваўся на службу ў канцылярыю кіраўніцтва радзівілаўскімі маёнткамі.

Пасьля жаніцьбы з Паўлінай Мітрашэўскай ў 1844 пераехаў у фальварак Залучча (цяпер Стаўпецкі раён). Многа працаваў творча. У верасьні 1852 пераехаў у Вільню, бліжэй да выдавецтваў. У красавіку 1853 пачаў арандаваць фальварак Барэйкаўшчына каля Вільні.

У 1856—1858 неаднаразова выяжджаў у Варшаву і Познань (Прускае каралеўства). Пасьля гэтых паездак расейскія ўлады ўсталявалі за Л. Кандратовічам сакрэтны нагляд. У красавіку 1861 выступіў на патрыятычнай маніфэстацыі ў Коўне зь вершамі. Выехаў у Варшаву, а на зваротным шляху яго арыштавалі і зьняволілі ў віленскай вязьніцы. Знаходзіўся пад арыштам каля месяца. Вызвалены пад нагляд паліцыі. Памёр у часе сьледзтва. Пахавалі паэта на віленскіх могілках Росы ў Вільні.

У Барэйкаўшчыне працуе музэй-бібліятэка Ўладзіслава Сыракомлі, ягонае імя носяць вуліцы ў Менску і Нясьвіжы. У Варшаве у гонар паэта названыя адразу дзьве вуліцы: вуліца Людвіка Кандратовіча і вуліца Ўладзіслава Сыракомлі.

Літаратурная дзейнасьць

Зьвяртаўся да гісторыі краю, вераваньняў, звычаяў, вуснай паэзіі беларускага народу, паэтызаваў гераічнае мінулае продкаў. Дэбютаваў вершам «Паштальён» (1844), паводле пачутай у Міры гісторыі («народнай гутаркі»). Пераклад «Паштальёна» на расейскую мову паэтам Л. Трэфалевым зрабіўся папулярнай у Расеі народнай песьняй «Когда я на почте служил ямщиком…».

Як добры знаўца фальклёру, вуснай паэзіі беларусаў раскрыўся ў «Кароткім дасьледаваньні мовы і характару паэзіі русінаў Менскай правінцыі» (1856). Вывучэньню Беларусі прысьвяціў гістарычна-краязнаўчыя працы «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах» (1853), «Менск: беглы агляд сучаснага стану Менску» (1857), «Нёман ад вытокаў да вусьця» (1861) і інш.

Падтрымліваў цесны зьвязак зь менскім літаратурным асяродзьдзем. За антыцарскія вершы быў арыштаваны. Пісаў па-польску, зь беларускамоўных твораў захаваліся толькі два — верш «Добрыя весьці» (1848, 1861) і лірычная мініятура «Ужо птушкі пяюць усюды».

Зьяўляецца аўтарам некалькіх п’есаў, якія ставіліся віленскім тэатрам. З драматычных твораў У. Сыракомлі найбольшай папулярнасьцю карысталася п’еса «Kasper Kaliński».

Перакладаў на польскую мову творы разнастайных расейскіх, францускіх, украінскіх, нямецкіх і лацінскіх паэтаў. Сярод найбольш значных працаў — пераклады твораў Гётэ, Гайнэ, Лермантава, Шаўчэнкі, Някрасава, Бэранжэ і іншых. Творы У. Сыракомлі лічацца аднымі з найлепшых перакладаў паэзіі ў гісторыі польскай мовы.

Зьяўляецца аўтарам двухтомнай «Гісторыі літаратуры ў Польшчы» (1851—1852) і іншых твораў.

Асноўныя творы

Магіла Уладзіслава Сыракомлі на могілках Росы ў Вільні. Побач зьлева — магіла жонкі, Паўліны Кандратовіч.
  • Przekłady poetów polsko-łacińskich epoki zygmuntowskiej
  • Gawędy i rymy ulotne (1853)
  • Urodzony Jan Dęboróg
  • Poezje ostatniej godziny
  • Wyzwolenie włościan
  • Margier. Poemat z dziejów Litwy (1855)
  • Margier Konstantego Gorskiego
  • Wielki Czwartek (1856)
  • Janko Cmentarnik (1857)
  • Kasper Kaliński (1858)
  • Chatka w lesie (1855—1856)
  • Hrabia na Wątorach (1856)
  • Możnowładcy i sierota (1859)
  • Wiejscy politycy (1858)
  • Wojnarowski
  • Podróż swojaka po swojszczyźnie
  • Dzieje literatury w Polsce

Галерэя

Бібліяграфія

Беларускі пераклад:

  • Выбр. тв. Мн., 1966;
  • Вандроўкі па маіх былых ваколіцах: Успаміны, даследаванні гісторыі і звычаяў. Мн., 1992;
  • Мінск. Мн., 1992;
  • Добрыя весці: Паэзія, проза, крытыка. Мн., 1993.

Крыніца

  1. ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (фр.): плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
  2. ^ Kondratowicz, Ludwik // Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
  3. ^ Уладзімір Маркель. Сыракомля Уладзіслаў // ЭГБ. — Мн.: 2001 Т. 6. Кн. 1. С. 459.

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Уладзіслаў Сыракомлясховішча мультымэдыйных матэрыялаў