Адам Гурыновіч: розьніца паміж вэрсіямі

	Адам Гурыновіч
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	13 (25) студзеня 1869; Кавалі, Вялейскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя;
Памёр	23 студзеня (4 лютага) 1894 (25 гадоў); Крыстынопаль[d], Сьвянцянскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя;
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, фальклярыст
Мова	беларуская мова
	Адам Гурыновіч у Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 12:42, 22 жніўня 2012

Адам Гіляры Каліставіч Гурыновіч (25 (13) студзеня 1869, Кавалькі, Вілейскі павет, Віленская губэрня, цяпер Мядзельскі раён, Менская вобласьць — 2 лютага (23 студзеня) 1894^[1], фальварак Крыстынопаль, Сьвянцянскага павет, Віленская губэрня, цяпер Вялейскі раён^[1], Гарадзенская вобласьць) — беларускі паэт, фальклярыст, рэвалюцыянэр.

Біяграфія

Род Гурыновічаў вядомы з XV стагодзьдзя (герб «Праўдзіц»). Далёкія продкі А. Гурыновіча — па бацькавай лініі — былі выхадцамі з Арабіі, татарамі-мусульманамі і мелі прозьвішча Гурын. Маці паходзіла з гетманскага роду Сяняўскіх.

Рана асірацеў (бацька памёр, калі яму было сем гадоў). У 1879—1887 вучыўся ў Віленскім рэальным вучылішчы. Разам з братамі і сёстрамі жыў на Пірамонцкім завулку ў Вільні. У 1887—1893 у Пецярбургскім тэхналягічным інстытуце. З-за хваробы вучоба перапынялася, бо ў сьнежні 1887 ён захварэыў на тыфус і знаходзіўся ў Аляксандраўскай гарадзкой бальніцы. Увосень 1888 пачаў заняткі зноў зь першага курса.

Праводзіў фальклёрна-этнаграфічныя зборы. У 1890 пераслаў свае запісы Яну Карловічу ў Варшаву; былі выдадзеныя ў 1893 у Кракаве. Пэўны час узначальваў створаны ў 1889 нелегальны «Гурток моладзі польска-літоўска-беларускай і маларасійскай». На фармаваньне сьветапогляду Гурыновіча зрабіў уплыў марксізм, а таксама ідэі шляхецкіх рэвалюцыянэраў і народнікаў 1880-х гг.

Арыштаваны 16 чэрвеня 1893 у Вільні, дзе намерваўся сустрэцца з Станіславай Пяткевіч, дастаўлены ў Санкт-Пецярбург. Адседзеў некалькі дзён ў доме папярэдняга зьняволеньня, затым прасядзеў каля паўгода ў Петрапаўлаўскай крэпасьці. З прычыны хваробы адпраўлены пад нагляд паліцыі ў бацькоўскі фальварак Крыстынопаль, дзе памёр ад чорнай воспы. Упершыню яго творы апублікаваў Браніслаў Тарашкевіч (з уступным артыкулам) у 1921 у газэце «Беларускі звон».

Творчасьць

Пісаў на беларускай, польскай, расейскай мовах. У паэзіі быў пасьлядоўнікам Францішка Багушэвіча. Асноўная частка творчасьці паэта — беларускія вершы.

Пры жыцьці паэтычныя творы не друкаваліся, але ў часопісе «Wisła» друкаваў народныя песьні, этнаграфічныя матэрыялы. Праца Гурыновіча «Зборнік беларускіх твораў (З Вішнеўскай воласьці, Жодзіскай парафіі, Сьвянцянскага пав. Віленскай губэрні)» была надрукаваная ў часопісе Кракаўскай акадэміі навук «Zbor wiadomosci do antropologii krajowej»^[2].

Перакладаў творы М. Някрасава, А. Талстога, А. Пушкіна, І. Крылова, І. Франко, Э. Ажэшку, Міцкевіча і інш^[2].

Ушанаваньне памяці

У гонар Адама Гурыновіча ў Вялейцы названая вуліца, а ў Мядзелі — завулак^[2].

Крыніцы

^ ^а ^б Сяргей Макарэвіч. (1 лютага 2009) Успомнілі паэта. Вялейка.org. Праверана 14 чэрвеня 2012 г.
^ ^а ^б ^в Сяргей Макарэвіч. Выпраўляем памылкі. Вялейка. Праверана 14 чэрвеня 2012 г.

Літаратура

Гурыновіч Адам Гіляры Каліставіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
Лойка А. А. Гісторыя беларускай літаратуры. Дакастрычніцкі перыяд. У 2 ч. Ч. 1. — 2-е выд., дапрац. і дап. — Мн.: Выш. шк., 1989. — С. 293—306 — 319 с.

Вонкавыя спасылкі

Адам Гурыновіч — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Адам Гурыновіч на Беларускай Палічцы

[a13-1] а ^б Сяргей Макарэвіч. (1 лютага 2009) Успомнілі паэта. Вялейка.org. Праверана 14 чэрвеня 2012 г.

[a1-2] а ^б ^в Сяргей Макарэвіч. Выпраўляем памылкі. Вялейка. Праверана 14 чэрвеня 2012 г.

[1]

[2]

@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 |Імя пры нараджэньні =
 |Псэўданімы          =
-|Нарадзіўся          = {{Дата ў старым стылі|[[13 студзеня]]|1869|[[25 студзеня]]}}; [[Кавалі|Кавалькі]], Вілейскі павет, [[Віленская губэрня]]
+|Нарадзіўся          = {{Дата ў старым стылі|[[13 студзеня]]|1869|25 студзеня}}; [[Кавалі (Слабадзкі сельсавет)|Кавалькі]], Вілейскі павет, [[Віленская губэрня]]
-|Памёр = {{Дата ў старым стылі|[[23 студзеня]]|1894|[[4 лютага]]}}, ф. Крыстынопаль, [[Сьвянцянскі павет|Сьвянцянскага павет]], [[Віленская губэрня]]
+|Памёр = {{Дата ў старым стылі|[[23 студзеня]]|1894|4 лютага}}, ф. Крыстынопаль, [[Сьвянцянскі павет (Расейская імпэрыя)|Сьвянцянскага павет]], [[Віленская губэрня]]
-|Грамадзянства = {{Сьцяг Расейскай імпэрыі|20пкс}} [[Расейская імпэрыя]]
+|Грамадзянства = [[Расейская імпэрыя]]
 |Род дзейнасьці = [[паэт]], [[фальклярыст]]
 |Гады актыўнасьці =
@@ Радок 28: / Радок 28: @@
 |Сайт =
 }}
-'''Адам Гіляры Каліставіч Гурыновіч''' ([[25 студзеня|25 (13) студзеня]] [[1869]], [[Кавалі|Кавалькі]], Вілейскі павет, [[Віленская губэрня]], цяпер [[Мядзельскі раён]], [[Менская вобласьць]] — [[2 лютага]] ([[23 студзеня]]) [[1894]]<ref name=a13>{{Спасылка | аўтар = Сяргей Макарэвіч.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 1 лютага 2009| url = http://vialejka.org/1648-uspomnili-pajeta.html| копія = | загаловак = Успомнілі паэта| фармат = | назва праекту = | выдавец = Вялейка.org| дата = 14 чэрвеня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>, фальварак Крыстынопаль, [[Сьвянцянскі павет|Сьвянцянскага павет]], [[Віленская губэрня]], цяпер [[Вілейскі раён]]<ref name=a13/>, [[Гарадзенская вобласьць]]) — [[беларус]]кі [[паэт]], [[фальклярыст]], рэвалюцыянэр.
+'''Адам Гіляры Каліставіч Гурыновіч''' ([[25 студзеня|25 (13) студзеня]] [[1869]], [[Кавалі (Слабадзкі сельсавет)|Кавалькі]], Вілейскі павет, [[Віленская губэрня]], цяпер [[Мядзельскі раён]], [[Менская вобласьць]] — [[2 лютага]] (23 студзеня) [[1894]]<ref name=a13>{{Спасылка | аўтар = Сяргей Макарэвіч.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = 1 лютага 2009| url = http://vialejka.org/1648-uspomnili-pajeta.html| копія = | загаловак = Успомнілі паэта| фармат = | назва праекту = | выдавец = Вялейка.org| дата = 14 чэрвеня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>, фальварак Крыстынопаль, [[Сьвянцянскі павет (Расейская імпэрыя)|Сьвянцянскага павет]], [[Віленская губэрня]], цяпер [[Вялейскі раён]]<ref name=a13/>, [[Гарадзенская вобласьць]]) — [[беларус]]кі [[паэт]], [[фальклярыст]], рэвалюцыянэр.
 == Біяграфія ==
-Род Гурыновічаў вядомы з [[XV стагодзьдзе|XV стагодзьдзя]] (герб «Праўдзіц»). Далёкія продкі А. Гурыновіча — па бацькавай лініі — былі выхадцамі з Арабіі, [[татары|татарамі]]-[[Мусульмане|мусульманамі]] і мелі прозьвішча Гурын. Маці паходзіла з гетманскага роду [[Сяняўскія|Сяняўскіх]].
+Род Гурыновічаў вядомы з [[XV стагодзьдзе|XV стагодзьдзя]] (герб «Праўдзіц»). Далёкія продкі А. Гурыновіча — па бацькавай лініі — былі выхадцамі з Арабіі, [[татары|татарамі]]-[[мусульмане|мусульманамі]] і мелі прозьвішча Гурын. Маці паходзіла з гетманскага роду [[Сяняўскія|Сяняўскіх]].
 Рана асірацеў (бацька памёр, калі яму было сем гадоў). У [[1879]]—[[1887]] вучыўся ў Віленскім рэальным вучылішчы. Разам з братамі і сёстрамі жыў на Пірамонцкім завулку ў [[Вільня|Вільні]]. У [[1887]]—[[1893]] у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны тэхналягічны інстытут|Пецярбургскім тэхналягічным інстытуце]]. З-за хваробы вучоба перапынялася, бо ў сьнежні [[1887]] ён захварэыў на тыфус і знаходзіўся ў Аляксандраўскай гарадзкой бальніцы. Увосень [[1888]] пачаў заняткі зноў зь першага курса.
-Праводзіў фальклёрна-этнаграфічныя зборы. У [[1890]] пераслаў свае запісы [[Ян Карловіч|Я. Карловічу]] ў [[Варшава|Варшаву]]; былі выдадзеныя ў [[1893]] у [[Кракаў|Кракаве]]. Пэўны час узначальваў створаны ў [[1889]] нелегальны «Гурток моладзі польска-літоўска-беларускай і маларасійскай». На фармаваньне сьветапогляду Гурыновіча зрабіў уплыў [[марксізм]], а таксама ідэі шляхецкіх рэвалюцыянэраў і [[народнікі|народнікаў]] 1880-х гг.
+Праводзіў фальклёрна-этнаграфічныя зборы. У [[1890]] пераслаў свае запісы [[Ян Карловіч|Яну Карловічу]] ў [[Варшава|Варшаву]]; былі выдадзеныя ў [[1893]] у [[Кракаў|Кракаве]]. Пэўны час узначальваў створаны ў [[1889]] нелегальны «Гурток моладзі польска-літоўска-беларускай і маларасійскай». На фармаваньне сьветапогляду Гурыновіча зрабіў уплыў [[марксізм]], а таксама ідэі шляхецкіх рэвалюцыянэраў і [[народнікі|народнікаў]] 1880-х гг.
 Арыштаваны [[16 чэрвеня]] [[1893]] у [[Вільня|Вільні]], дзе намерваўся сустрэцца з Станіславай Пяткевіч, дастаўлены ў [[Санкт-Пецярбург]]. Адседзеў некалькі дзён ў доме папярэдняга зьняволеньня, затым прасядзеў каля паўгода ў Петрапаўлаўскай крэпасьці. З прычыны хваробы адпраўлены пад нагляд паліцыі ў бацькоўскі фальварак Крыстынопаль, дзе памёр ад [[чорная воспа|чорнай воспы]]. Упершыню яго творы апублікаваў [[Браніслаў Тарашкевіч]] (з уступным артыкулам) у [[1921]] у газэце «[[Беларускі звон]]».
 == Творчасьць ==
-Пісаў на беларускай, польскай, расейскай мовах. У паэзіі быў пасьлядоўнікам [[Францішак Багушэвіч|Францішка Багушэвіча]].  Асноўная частка творчасьці паэта — беларускія вершы.
+Пісаў на беларускай, польскай, расейскай мовах. У паэзіі быў пасьлядоўнікам [[Францішак Багушэвіч|Францішка Багушэвіча]]. Асноўная частка творчасьці паэта — беларускія вершы.
 Пры жыцьці паэтычныя творы не друкаваліся, але ў часопісе «Wisła» друкаваў народныя песьні, этнаграфічныя матэрыялы. Праца Гурыновіча «Зборнік беларускіх твораў (З Вішнеўскай воласьці, Жодзіскай парафіі, Сьвянцянскага пав. Віленскай губэрні)» была надрукаваная ў часопісе Кракаўскай акадэміі навук «Zbor wiadomosci do antropologii krajowej»<ref name=a1/>.
@@ Радок 47: / Радок 47: @@
 == Ушанаваньне памяці ==
-У гонар Адама Гурыновіча ў [[Вілейка|Вілейцы]] названая вуліца, а ў [[Мядзел]]і — завулак<ref name=a1>{{Спасылка | аўтар = Сяргей Макарэвіч.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://vialejka.org/467-vypraljaem_pamylk.html| копія = | загаловак = Выпраўляем памылкі| фармат = | назва праекту = | выдавец = Вялейка| дата = 14 чэрвеня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>.
+У гонар Адама Гурыновіча ў [[Вялейка|Вялейцы]] названая вуліца, а ў [[Мядзел]]і — завулак<ref name=a1>{{Спасылка | аўтар = Сяргей Макарэвіч.| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://vialejka.org/467-vypraljaem_pamylk.html| копія = | загаловак = Выпраўляем памылкі| фармат = | назва праекту = | выдавец = Вялейка| дата = 14 чэрвеня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>.
 == Крыніцы ==
@@ Радок 60: / Радок 60: @@
 * [http://knihi.com/Adam_Hurynovic/ Адам Гурыновіч] на [[Беларуская Палічка|Беларускай Палічцы]]
-{{Пісьменьнікі і паэты Беларусі}}
+{{Пісьменьнікі й паэты Беларусі}}
 {{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Гурыновіч, Адам}}

п а р Пісьменьнікі і паэты Беларусі
XI—XVIII стст.	Сымон Будны Ян Вісьліцкі Францішак Градоўскі Мікола Гусоўскі Фёдар Еўлашоўскі Хрыстафор Завіша Лаўрэнці Зізані Міхал Карыцкі Францішак Дыянізі Князьнін Лаўрэнці Крышкоўскі Лявон Мамоніч Андрэй Мужылоўскі Іпаці Пацей Ян Казімер Пашкевіч Сімяон Полацкі Францішка Ўршуля Радзівіл Ян Радван Андрэй Рымша Салямон Рысінскі Францішак Скарына Яфрэм Смаленскі Ігнаці Смалянін Мялеці Сматрыцкі Сьпірыдон Собаль Мацей Стрыйкоўскі Кірыла Тураўскі Афанасі Філіповіч Аляксандар Ходзька Рыгор Цамблак Васіль Цяпінскі
XIX ст.	Альгерд Абуховіч Паўлюк Багрым Францішак Багушэвіч Ян Баршчэўскі Адам Гурыновіч Ігнат Дамейка Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч Восіп Кавалеўскі Рыгор Кіпрыяновіч Кандрат Лейка Янка Лучына Францішак Малеўскі Адам Міцкевіч Ануфры Петрашкевіч Адам Плуг Міхал Рукевіч Францішак Савіч Вайніслаў Савіч-Заблоцкі Уладзіслаў Сыракомля Ігнат Ходзька Ян Чачот
Пачатак XX ст.	Уладзімер Агіевіч ◊ Эдзі Агняцьвет ◊ Антон Адамовіч ◊ Францішак Аляхновіч Зьмітрок Астапенка Адам Бабарэка Максім Багдановіч Дарафей Бохан Пятрусь Броўка ◊ Зьмітрок Бядуля Зоська Верас ◊ Анатоль Вольны Віталь Вольскі ◊ Платон Галавач Уладзіслаў Галубок Алесь Гарун Максім Гарэцкі Пятро Глебка ◊ Міхайла Грамыка Язэп Драздовіч Уладзімер Дубоўка ◊ Зьміцер Жылуновіч (Цішка Гартны) Міхась Зарэцкі Васіль Каваль Карусь Каганец Тодар Кляшторны Якуб Колас ◊ Янка Купала Гальяш Леўчык Язэп Лёсік Максім Лужанін ◊ Міхась Лынькоў ◊ Антон Лявіцкі (Ядвігін Ш.) Валеры Маракоў Янка Маўр ◊ Аркадзь Моркаўка ◊ Андрэй Мрый Уладзімер Мяжэвіч Рыгор Папараць Андрэй Александровіч Альбэрт Паўловіч Алаіза Пашкевіч (Цётка) Піліп Пестрак ◊ Алесь Пруднікаў Сяргей Ракіта Леапольд Родзевіч Рыгор Рэлес ◊ Алесь Салагуб Ян Скрыган ◊ Юлі Таўбін Валянцін Таўлай Паўлюк Трус Міхась Чарот Кузьма Чорны Васіль Шашалевіч Хвядос Шынклер Стары Улас Язэп Фарботка Уладзімер Хадыка
Пасьляваенны пэрыяд	Аляксандар Авечкін Алесь Адамовіч ◊ Вячаслаў Адамчык Натальля Арсеньнева Валянціна Аколава ◊ Сьцяпан Александровіч Рыгор Барадулін ◊ Янка Брыль ◊ Генадзь Бураўкін ◊ Васіль Быкаў ◊ Васіль Вітка Артур Вольскі Ларыса Геніюш Ніл Гілевіч ◊ Сяргей Грахоўскі Анатоль Грачанікаў Мікола Ермаловіч Віктар Казько Леанід Калодзежны Уладзімер Караткевіч Міхась Клімковіч Генадзь Кляўко Уладзімер Корбан Кандрат Крапіва ◊ Рыгор Крушына Аркадзь Куляшоў Тодар Лебяда Андрэй Макаёнак Іван Мележ Іван Навуменка Уладзімер Някляеў ◊ Сяргей Панізьнік ◊ Пімен Панчанка Павал Пруднікаў Аляксей Пысін Пятро Рунец Анатоль Сыс Максім Танк Ніна Тарас Іван Чыгрынаў Мікола Шабовіч ◊ Іван Шамякін Уладзімер Шыцік Карлас Шэрман Яўгенія Янішчыц Сакрат Яновіч
Сучасныя аўтары	Славамір Адамовіч Валянцін Акудовіч Сьвятлана Алексіевіч Арцём Арашонак Алесь Аркуш Уладзімер Арлоў Ігар Бабкоў Зьміцер Бартосік Юрась Барысевіч Альгерд Бахарэвіч Аляксей Бацюкоў Вадзім Болбас Анатоль Бутэвіч Аксана Бязьлепкіна Пятро Васючэнка Лявон Вашко Усевалад Гарачка Юры Гумянюк Андрэй Дынько Анатоль Івашчанка Яўген Кантылёў Вольга Караткевіч Мікола Купрэеў Андрэй Курэйчык Валерыя Кустава Марыя Мартысевіч Віктар Марціновіч Вінцэсь Мудроў Мікола Папека Алесь Разанаў Людміла Рублеўская Людміла Сільнова Сяргей Сматрычэнка Андрэй Федарэнка Макс Шчур
Народныя пісьменьнікі БССР і Беларусі	Кандрат Крапіва (1956) Міхась Лынькоў (1962) Іван Мележ (1972) Іван Шамякін (1972) Андрэй Макаёнак (1977) Васіль Быкаў (1980) Янка Брыль (1981) Іван Чыгрынаў (1994) Іван Навуменка (1995)
Народныя паэты БССР і Беларусі	Янка Купала (1925) Якуб Колас (1926) Пятрусь Броўка (1962) Аркадзь Куляшоў (1968) Максім Танк (1968) Пімен Панчанка (1972) Ніл Гілевіч (1991) Рыгор Барадулін (1992)
«◊» — пісьменьнікі й паэты, якія працягваюць сваю мастацкую дзейнасьць і ў наступны пэрыяд