Мінтаўт
| Мінтаўт лац. Mintaŭt | |
| Mandelt | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Mente + Walt Minno + Taut |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Менталт |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Мінтаўт» | |
Мінтаўт (Менталт) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Манта або Мэнтэ (Manto, Mente) і Вальда або Валт (Waldo, Walt) — імёны германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -менд- (-манд-, -мент-) паходзіць ад стараверхненямецкага menden 'весяліцца, цешыцца'[2], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[3]. Адзначалася германскае імя Mandelt[4].
Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, іменная аснова -мін- (-мен-) (імёны ліцьвінаў Мінят, Асьміна, Гальмін; германскія імёны Miniatus, Osminna, Galmin) паходзіць ад гоцкага minan 'менаваць, памятаць, любіць'[5], а аснова -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis) — ад гоцкага þiuda[6], германскага þeudo[7] 'род, народ'[8]. Такім парадкам, імя Мінтаўт азначае «памяць роду» (тое ж, што і імя Таўцімін)[9].
У Прусіі бытавала імя Mantawte[10].
У Польшчы адзначаецца прозьвішча Мінталта (Mintałto)[11].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: в Дорсунишском повете шестьдесят чоловеков… а Берната Минтовтовича (26 студзеня 1516 году)[12]; панъ Янъ Андреевичъ Менътолътъ (3 ліпеня 1578 году)[13]; панъ Криштовъ Яновичъ Минтовтъ (5 студзеня 1599 году)[14]; паномъ Гиляріушомъ Минтовтомъ Чижомъ — подкоморимъ Виленскимъ (3 сьнежня 1653 году)[15]; передь его милостью паномъ Гелярымъ Минтoвтомъ Чыжомъ — подкоморымъ воеводства Виленского и депутатомъ (10 чэрвеня 1665 году)[16]; Hylariusz Czyz Mintoft — podkomoгzy Wilenski (10 сакавіка 1669 году)[17]; паномъ Казимеромъ Минтовтомъ-Чижомъ, подкоморымъ Виленскимъ (14 лістапада 1671 году)[18]; Kazimierz Mintowt Czyż, podkomorzy i poseł województwa wileńskiego (27 траўня 1672 году)[19]; Kazimierz Mintowt Czyż — podkomorzy Wileński (5 чэрвеня 1673 году)[20]; пана Казимера Минтовта Чижа — подкоморого Виленского (4 ліпеня 1678 году)[21]; Albrycht Michał Mintowt (23 красавіка 1686 году)[22]; Mintowt Czyż (1690 год)[23]; Mintowtyszki (1744 год)[24]; Jan Mintowt x, Benedykt Mintowt x (21 жніўня 1780 году)[25].
Носьбіты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Крыштап Янавіч Мінтаўт — зямянін Віленскага ваяводзтва, які ўпамінаецца ў 1599 годзе
- Якуб Юр’евіч і Гендрута Якубаўна Мінтаўтовічы — расенскія зямяне, якія ўпамінаюцца ў 1601 годзе[26]
- Казімер Мінтаўт Чыж — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падкаморы віленскі ў 1672 годзе
- Гіляры Мінтаўт Чыж († 1669) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падчашы лідзкі, чашнік, падсудак і падкаморы віленскі[27]
З XIV ст. прыдомкам Мінтаўт карыстаўся літоўскі шляхецкі род Чыжоў гербу Гадземба[28].
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1093, 1499.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 167.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 339.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
- ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 55, 57, 60.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 225.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 179.
- ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 272 (1576—1579 гг.). — Менск, 2015. С. 128.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 8. — Вильна, 1875. С. 482.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 52—53.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 20. — Вильна, 1893. С. 386.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 11. — Вильна, 1880. С. 191.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 298.
- ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 386.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 11. — Вильна, 1880. С. 216.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 391.
- ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 349.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 98.
- ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 324.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 259.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo smoleńskie 1650 r. — Warszawa, 2009. S. 69.
- ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 79.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)