Мінтаўт

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Мінтаўт
лац. Mintaŭt
Mandelt
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Mente + Walt
Minno + Taut
Іншыя формы
Варыянт(ы) Менталт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Мінтаўт»

Мінтаўт (Менталт) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Манта або Мэнта (Manto, Mente) і Вальда або Валт (Waldo, Walt) — імёны германскага паходжаньня[1]. Іменная аснова -менд- (-манд-, -мент-) паходзіць ад стараверхненямецкага menden 'весяліцца, цешыцца'[2] (этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Manc, Mencel, Mencelinus[3]), а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[4]. Адзначалася германскае імя Mandelt[5].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, іменная аснова -мін- (-мен-) (імёны ліцьвінаў Мінят, Асьміна, Гальмін; германскія імёны Miniatus, Osminna, Galmin) паходзіць ад гоцкага minan 'менаваць, памятаць, любіць'[6], а аснова -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis) — ад гоцкага þiuda[7], германскага þeudo[8] 'род, народ'[9]. Такім парадкам, імя Мінтаўт азначае «памяць роду» (тое ж, што і імя Таўцімін)[10].

У Польшчы адзначаецца прозьвішча Мінталта (Mintałto)[11].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: в Дорсунишском повете шестьдесят чоловеков… а Берната Минтовтовича (26 студзеня 1516 году)[12]; панъ Янъ Андреевичъ Менътолътъ (3 ліпеня 1578 году)[13]; панъ Криштовъ Яновичъ Минтовтъ (5 студзеня 1599 году)[14]; паномъ Гиляріушомъ Минтовтомъ Чижомъ — подкоморимъ Виленскимъ (3 сьнежня 1653 году)[15]; передь его милостью паномъ Гелярымъ Минтoвтомъ Чыжомъ — подкоморымъ воеводства Виленского и депутатомъ (10 чэрвеня 1665 году)[16]; Hylariusz Czyz Mintoft — podkomoгzy Wilenski (10 сакавіка 1669 году)[17]; паномъ Казимеромъ Минтовтомъ-Чижомъ, подкоморымъ Виленскимъ (14 лістапада 1671 году)[18]; Kazimierz Mintowt Czyż, podkomorzy i poseł województwa wileńskiego (27 траўня 1672 году)[19]; Kazimierz Mintowt Czyż — podkomorzy Wileński (5 чэрвеня 1673 году)[20]; пана Казимера Минтовта Чижа — подкоморого Виленского (4 ліпеня 1678 году)[21]; Albrycht Michał Mintowt (23 красавіка 1686 году)[22]; Mintowt Czyż (1690 год)[23]; Mintowtyszki (1744 год)[24]; Jan Mintowt x, Benedykt Mintowt x (21 жніўня 1780 году)[25][a].

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Крыштап Янавіч Мінтаўт — зямянін Віленскага ваяводзтва, які ўпамінаецца ў 1599 годзе
  • Якуб Юр’евіч і Гендрута Якубаўна Мінтаўтовічы — расенскія зямяне, якія ўпамінаюцца ў 1601 годзе[31]
  • Казімер Мінтаўт Чыж — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падкаморы віленскі ў 1672 годзе
  • Гіляры Мінтаўт Чыж († 1669) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падчашы лідзкі, чашнік, падсудак і падкаморы віленскі[32]

З XIV ст. прыдомкам Мінтаўт карыстаўся літоўскі шляхецкі род Чыжоў гербу Гадземба[33].

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Таксама:
    • Ментвін (адзначалася старажытнае германскае імя Mantuvin[26]): Ментвино село (28 красавіка 1387 году)[27];
    • Мэндэр (адзначалася старажытнае германскае імя Mantarius[26], Mandhari[28]): земля Кисменова а Минъторова (1440—1492 гады)[29], Menderyszki (1744 год)[24];
    • Ментарт: пан Менторт… Менторта (2 жніўня 1478 году)[30]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1093, 1499.
  2. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 167.
  3. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 168.
  4. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  5. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1971. S. 339.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  7. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  8. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  9. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  10. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 26.
  11. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 225.
  12. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 179.
  13. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 272 (1576—1579 гг.). — Менск, 2015. С. 128.
  14. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 8. — Вильна, 1875. С. 482.
  15. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 52—53.
  16. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 20. — Вильна, 1893. С. 386.
  17. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 11. — Вильна, 1880. С. 191.
  18. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 298.
  19. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 386.
  20. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 11. — Вильна, 1880. С. 216.
  21. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 391.
  22. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 349.
  23. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 98.
  24. ^ а б Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  25. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 324.
  26. ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1094.
  27. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 83.
  28. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 408.
  29. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 49.
  30. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 3, 1432—1534. — Lwów, 1890. S. 17.
  31. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 5. ― Вильна, 1907. С. 259.
  32. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo smoleńskie 1650 r. — Warszawa, 2009. S. 69.
  33. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 79.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Мінтаўт&oldid=2506930»