Перайсьці да зьместу

Ратаўт

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Ратаўт
лац. Rataŭt
Ratolt
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Rato + Walt
Іншыя формы
Варыянт(ы) Раталт, Раталд
Вытворныя формы Ратольд
Зьвязаныя імёны Waltrat
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Ратаўт»

Ратаўт (Раталт, Раталд) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Раталд або Раталт, пазьней Радэльт або Ратаўд (Ratold, Ratald, Ratolt, Rattolt, Ratolth, Radelt[1], Ratault[2], Rataud[3], Rattaud[4]) і Валтрат (Waltrat) — імёны германскага паходжаньня[5][6]. Іменная аснова -рад- (-рат-) (імёны ліцьвінаў Радзівіл, Радавін, Конрад; германскія імёны Ratwilius, Radowin, Konrad) паходзіць ад гоцкага *rêþs[7], германскага rad- 'рада'[8], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[9].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Ратаўт складаецца з асноваў -рад- (-рат-) і -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis), якая паходзіць ад гоцкага þiuda[10], германскага þeudo[11] 'род, народ'[12]. Такім парадкам, імя Ратаўт азначае «рада роду»[6]. Адзначалася старажытнае германскае імя Teudrad (Teud-rad)[13].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Ratołt[14].

У Прусіі бытавала імя Redaŭt (1540 год)[15].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: а Ратовту (1440—1492 гады)[16]; Ратовт Петровичъ (1528 год)[17]; землю Ратовтишки (1538 год)[18]; Юръи Ратовтовичъ (1567 год)[19]; Mik Ratowtowicz (14 ліпеня 1578 году)[20]; Theodor Ratold Zadarnowski (7 жніўня 1661 году)[21]; Michał Ratowtt[22], Jan Ratowtt[23] (1690 год); Stephan Ratołt Zadarnowski (11 студзеня 1697 году, 5 чэрвеня 1699 году)[24]; Stefan Ratolt Zadarnowski (10 красавіка 1693 году, 21 траўня 1701 году)[25]; Kazimierz Ratold Zadarnowski (30 жніўня 1702 году)[26]; Kazimierz Ratold Zadernowski (24 ліпеня 1703 году)[27]; Symon Ratold Zadarnowski (18 сьнежня 1732 году)[28]; Jan Ratold Zadarnowski (18 красавіка 1764 году)[29]; Antoni Ratolt Zadarnowski — mieczny woiewództwa Brzeskiego (26 жніўня 1766 году)[30].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Ратаўты (Ratowt) гербу Бонча (першыя зьвесткі паходзяць з гербоўнікаў канца XVII ст., калі выхадзец з роду сярод наваградзкай шляхты браў удзел у элекцыі манарха Рэчы Паспалітай[33]) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[34].

Ратаўты (Ratowt) — літоўскі шляхецкі род з ваколіцаў Сьвянцянаў[35].

Раталды-Задарноўскія — літоўскі шляхецкі род[36].

Ратальды (Ratold) гербу Ратулт, Ратолды (Ratołd) гербу Шэліга і Ратульды або Ратулты (Ratuld, Ratułt) гербаў Дзялоша, Калабок і ўласнага — шляхецкія роды Рэчы Паспалітай[37].

На гістарычнай Віленшчыне існуе вёска Ратаўты, на гістарычнай Вількаміршчыне — Ратаўтышкі.

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1954. S. 481.
  2. ^ Jean Tosti, Noms commençant par R, Dictionnaire des noms de famille de France et d’ailleurs
  3. ^ Larchey L. Dictionnaire des noms contenant la recherche étymologique des formes anciennes de 20,200 noms releves sur les annuaires de Paris. — Paris, 1880. P. 199.
  4. ^ Dauzat A. Les noms de famille de France: traité d'anthroponymie française. — Paris, 1945. P. 83.
  5. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1217—1218, 1510.
  6. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 24.
  7. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 193.
  8. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  9. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  10. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  11. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  12. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  13. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1443.
  14. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 202.
  15. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 82.
  16. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 32.
  17. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 77.
  18. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 186.
  19. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 632.
  20. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 25. — Вильна, 1898. С. 110.
  21. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 3. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 369.
  22. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 245.
  23. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 261.
  24. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 69, 235.
  25. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 209, 318.
  26. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. S. 329.
  27. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 337.
  28. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 464.
  29. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 570.
  30. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 590.
  31. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 6. ― Вильна, 1908. С. 39.
  32. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 87, 118.
  33. ^ Галубовіч В., Радзюк А. Да гісторыі сельскагаспадарчага машынабудавання ў ХІХ стагоддзі: бульбакамбайн Ратаўта // Современные технологии сельскохозяйственного производства: сборник научных статей по материалам XXIII Международной научно-практической конференции. — Гродно, 2020. С. 275.
  34. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 390.
  35. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 165.
  36. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на З, Згуртаваньне беларускай шляхты
  37. ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 305.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Ратаўт&oldid=2593408»