Перайсьці да зьместу

Ратаўт

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Ратаўт
лац. Rataŭt
Ratolt
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Rato + Walt
Іншыя формы
Варыянт(ы) Раталт, Раталд
Вытворныя формы Ратольд
Зьвязаныя імёны Waltrat
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Ратаўт»

Ратаўт (Раталт, Раталд) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Раталд або Раталт, пазьней Радэльт (Ratold, Ratald, Ratolt, Rattolt, Ratolth, Radelt[1], Rataud[2]) і Валтрат (Waltrat) — імёны германскага паходжаньня[3][4]. Іменная аснова -рад- (-рат-) (імёны ліцьвінаў Радзівіл, Радавін, Конрад; германскія імёны Ratwilius, Radowin, Konrad) паходзіць ад гоцкага *rêþs[5], германскага rad- 'рада'[6], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[7].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Ратаўт складаецца з асноваў -рад- (-рат-) і -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis), якая паходзіць ад гоцкага þiuda[8], германскага þeudo[9] 'род, народ'[10]. Такім парадкам, імя Ратаўт азначае «рада роду»[4]. Адзначалася старажытнае германскае імя Teudrad (Teud-rad)[11].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Ratołt[12].

У Прусіі бытавала імя Redaŭt (1540 год)[13].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: а Ратовту (1440—1492 гады)[14]; Ратовт Петровичъ (1528 год)[15]; землю Ратовтишки (1538 год)[16]; Юръи Ратовтовичъ (1567 год)[17]; Mik Ratowtowicz (14 ліпеня 1578 году)[18]; Theodor Ratold Zadarnowski (7 жніўня 1661 году)[19]; Michał Ratowtt[20], Jan Ratowtt[21] (1690 год); Stephan Ratołt Zadarnowski (11 студзеня 1697 году, 5 чэрвеня 1699 году)[22]; Stefan Ratolt Zadarnowski (10 красавіка 1693 году, 21 траўня 1701 году)[23]; Kazimierz Ratold Zadarnowski (30 жніўня 1702 году)[24]; Kazimierz Ratold Zadernowski (24 ліпеня 1703 году)[25]; Symon Ratold Zadarnowski (18 сьнежня 1732 году)[26]; Jan Ratold Zadarnowski (18 красавіка 1764 году)[27]; Antoni Ratolt Zadarnowski — mieczny woiewództwa Brzeskiego (26 жніўня 1766 году)[28].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Ратаўты (Ratowt) гербу Бонча (першыя зьвесткі паходзяць з гербоўнікаў канца XVII ст., калі выхадзец з роду сярод наваградзкай шляхты браў удзел у элекцыі манарха Рэчы Паспалітай[31]) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[32].

Ратаўты (Ratowt) — літоўскі шляхецкі род з ваколіцаў Сьвянцянаў[33].

Раталды-Задарноўскія — літоўскі шляхецкі род[34].

Ратальды (Ratold) гербу Ратулт, Ратолды (Ratołd) гербу Шэліга і Ратульды або Ратулты (Ratuld, Ratułt) гербаў Дзялоша, Калабок і ўласнага — шляхецкія роды Рэчы Паспалітай[35].

На гістарычнай Віленшчыне існуе вёска Ратаўты, на гістарычнай Вількаміршчыне — Ратаўтышкі.

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Gottschald M. Deutsche Namenkunde: Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung. — Berlin, 1954. S. 481.
  2. ^ Larchey L. Dictionnaire des noms contenant la recherche étymologique des formes anciennes de 20,200 noms releves sur les annuaires de Paris. — Paris, 1880. P. 199.
  3. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1217—1218, 1510.
  4. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 24.
  5. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 193.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  8. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  9. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  10. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  11. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1443.
  12. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 202.
  13. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 82.
  14. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 32.
  15. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 77.
  16. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 186.
  17. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 632.
  18. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 25. — Вильна, 1898. С. 110.
  19. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 3. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 369.
  20. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 245.
  21. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo wileńskie 1690 r. — Warszawa, 1989. S. 261.
  22. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 69, 235.
  23. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 209, 318.
  24. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. S. 329.
  25. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 337.
  26. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 464.
  27. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 570.
  28. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 4. Акты Брестского гродского суда. — Вильна, 1870. С. 590.
  29. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 6. ― Вильна, 1908. С. 39.
  30. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 87, 118.
  31. ^ Галубовіч В., Радзюк А. Да гісторыі сельскагаспадарчага машынабудавання ў ХІХ стагоддзі: бульбакамбайн Ратаўта // Современные технологии сельскохозяйственного производства: сборник научных статей по материалам XXIII Международной научно-практической конференции. — Гродно, 2020. С. 275.
  32. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 390.
  33. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 165.
  34. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на З, Згуртаваньне беларускай шляхты
  35. ^ Gajl T. Herby Szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodow. — Gdańsk, 2003. S. 305.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Ратаўт&oldid=2580525»