Перайсьці да зьместу

Гетаўт (імя)

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Ґетаўт
лац. Gietaŭt / Hietaŭt
Getold
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Geto + Wald
Іншыя формы
Варыянт(ы) Геталт, Гетальд, Гецольд, Гецоўд, Гітаўт, Кіталт, Кетаўт
Зьвязаныя імёны Гідульт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Ґетаўт»

Гетаўт (Геталт, Гетальд, Гецольд, Гецоўд, Гітаўт, Кіталт, Кетаўт, Гатаўт) — мужчынскае імя.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Кеталд або Гетальд, пазьней Катальда або Катаўда (Ketold, Getoldus[1][2][3], Cataldo[4], Cataudo[4][5]) — імя германскага паходжаньня[6]. Іменная аснова -гед- (-гад-, -гід-) (імёны ліцьвінаў Гедзень, Гедвін, Гедмонт; германскія імёны Gedenus, Gedovin, Gadamundus) паходзіць ад старагерманскага gidd- 'пыхлівы, ганарысты', ісьляндзкага geð 'нораў, тэмпэрамэнт'[7] або гоцкага gadiliggs 'сваяк, родзіч'[8], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[7].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Гетаўт складаецца з асноваў -гед- (-гад-, -гід-) і -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis), якая паходзіць ад гоцкага þiuda[9], германскага þeudo[10] 'род, народ'[11]. Такім парадкам, імя Гетаўт азначае «ганарысты род»[12]. Адзначалася старажытнае германскае імя Theotgit (Theot-git)[13].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Gacołt (Gaczołt, Kiecołt[14], Gicołt, Giczołt)[15].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Getawt[16], cum Gethowoth[17], Getowd[18], Gethawoth[19] (2 кастрычніка 1413 году); Gettoth (16 і 21 чэрвеня 1409 году)[20]; Кгетолту чоловекъ Еибутъ (1440—1492 гады)[21]; Georgio Gottoltowycz (13 ліпеня 1443 году)[22]; Dorgys Gethowthowycz (2 лістапада 1449 году)[23]; Juszkone Gethowtowicz (23 красавіка 1452 году)[24]; именья отчины пани Моньковое Кгетовътовича (18 чэрвеня 1482 году)[25]; Окушъку Калениковичу… Брату его Кгетовъту (12 кастрычніка 1488 году)[26]; domino Pyethkone Gyethowthowycz (15 траўня 1489 году)[27]; Кгетовть Калениковичъ (24 траўня 1497 году)[28]; undecem homines videlicet Narko Kitoltowicz (17 лістапада 1502 году)[29]; Кгетовту Калениковичу (5 ліпеня 1513 году)[30]; до наместника стоклишского Кгетовта (5 лютага 1514 году)[31]; Кгетовтъ Каленикович (26 кастрычніка 1514 году)[32]; Кгетовт Колениковичъ (13 студзеня 1517 году)[33]; земли пустыхъ у Ясвоинском волости в Лякове… Кгетовтовщину (30 траўня 1517 году)[34]; Мацъко Кгетовътовичъ[35], Кгетовътъ[36], Римъко Кгитовтовичъ[37] (1528 год); земля Петрова, Петрашова Кгетовтовича (12 жніўня, 14 верасьня і 30 кастрычніка 1529 году)[38]; панъ Томко Кгетовтовичъ (5 сакавіка 1533 году)[39]; панъ Томъко Кгетол[ъ]товичъ (7 сакавіка, 27 сакавіка, 30 красавіка, 8 траўня, 11 траўня, 28 траўня, 11 чэрвеня, 13 чэрвеня, 22 чэрвеня, 25 чэрвеня, 10 жніўня, 15 жніўня, 19 жніўня, 30 жніўня, 31 жніўня, 15 кастрычніка 1533 году, 31 жніўня 1534 году, 17 ліпеня 1535 году)[40]; Томъко Кгетолтъ (29 траўня 1539 году)[41]; Миколай Кетовтович (Кгетовтович) (12 траўня 1533 году)[42]; Кгетол(ъ)това [городъня] (1545 год)[43]; панъ Александро Кгетолтъ (3 жніўня 1546 году)[44]; а Олександро Кгетолтъ (7 верасьня 1549 году)[45]; земенин Полоцкий Александро Кгетолтъ, брат того Александров, Матфей Кгетолтъ, Матфей Томкович Кгетолтъ (Полацкая рэвізія 1552 году)[46]; земян господарских земли Жомоитъское волости веленское Оршули Станиславовны Кгедтовтовича Балтромеевои Миколаевича Довкъша (8 лістапада 1591 году)[47]; року 1578… у Баркулабове переставилася пани Марья Кгитовтовна, городничая полоцкая (Баркулабаўскі летапіс)[48]; Giecołd (1621 год)[49]; Getoldus tertius filius Laurentij (1641 год)[50]; Maciey Gatowtt… Maciey Gatowt (20 кастрычніка 1655 году)[51]; Maciej Giecołd… Mikołaj Giecołd Steckiewicz… Mateusz Giecołd Steckiewicz[52], Jan Giecołd[53], Ród Giecowdów i Niewiarów: p. Tomasz Giecowd[54] (1690 год); Antoni Gietowtt (1763 год)[55]; Parafia kormiałowska… Giecołdowicze[56], droga do Gietowdowicz w. jm. pana Kozokowskiego na Dewołgowicze[57] (1784 год); Olexandro Gietolt (13 сакавіка 1793 году)[58].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гетаўты і Гецольды — літоўскія шляхецкія роды[60].

Гецолты (Giecołt) гербу Станкевіч — літоўскі шляхецкі род з Гарадзенскага павету[61].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся маёнткі Гетаўцішкі ў Жамойцкім старостве і Гецолдавічы ў Ковенскім павеце[62].

На гістарычнай Упіччыне існуе вёска Гетаўты.

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung. Bd. 105, H. 3—4, 1997. S. 314, 327.
  2. ^ Germania topochrono-stemmato-graphica sacra et profana. — Görlin, 1655. P. 179.
  3. ^ Thesaurus anecdotorum novissimus seu veterum monumentorum, praecipuè ecclesiasticorum, ex Germanicis potissimùm bibliothecis adornata collectio recentissima. T. 1. — Augsburg, 1721. P. 161.
  4. ^ а б Arcamone M. G. Cognomi da antroponimi di origine germanica in Campania // Annali dell’Istituto Universitario Orientale di Napoli. Sezione Germanica. 28—29, 1985—1986. P. 27.
  5. ^ Jean Tosti, Noms commençant par C, Dictionnaire des noms de famille de France et d’ailleurs
  6. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 985.
  7. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  8. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 97.
  9. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  10. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  11. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  12. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
  13. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1429.
  14. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 302.
  15. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 61, 279.
  16. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 52, 55.
  17. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  18. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
  19. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 70.
  20. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 185—186.
  21. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 50.
  22. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 202.
  23. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 221.
  24. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 236.
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 112.
  26. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 76.
  27. ^ Rowell S. C. Acta primae visitationis diocesis vilnensis anno domini 1522 peractae. Vilniaus Kapitulos Archyvo Liber IIb atkūrimas. — Vilnius, 2015. P. 196.
  28. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 6 (1494—1506). — Vilnius, 2007. P. 162.
  29. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 629.
  30. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 221.
  31. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 276.
  32. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 257.
  33. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 325.
  34. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 337.
  35. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 86.
  36. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 154.
  37. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 169.
  38. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 163—164.
  39. ^ Беларускі архіў. Т. 2. — Менск, 1928. С. 114.
  40. ^ Беларускі архіў. Т. 2. — Менск, 1928. С. 114, 116, 128, 132—133, 151, 161, 163—168, 173, 176, 183, 186, 188, 191, 199, 202, 212, 214, 251, 264.
  41. ^ Беларускі архіў. Т. 2. — Менск, 1928. С. 244.
  42. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 86.
  43. ^ Литовська метрика. Книга 561: Ревізії українських замків 1545 року. — Київ, 2005. С. 141—142.
  44. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 1. — Вильна, 1867. С. 97—100, 102.
  45. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 6, 1549—1577. — Lwów, 1910. S. 96.
  46. ^ Полоцкая ревизия 1552 года. — Москва, 1905. С. 71, 131.
  47. ^ Jablonskis K. Lietuvių kultūra ir jos veikėjai. — Vilnius, 1973. P. 84.
  48. ^ Помнікі старажытнай беларускай пісьменнасці. — Менск, 1975. С. 116.
  49. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 127.
  50. ^ Orbis Polonus. — Cracoviae, 1641. P. 94.
  51. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 302, 305.
  52. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo nowogródzkie 1690 r. — Warszawa, 2002. S. 164.
  53. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo nowogródzkie 1690 r. — Warszawa, 2002. S. 165.
  54. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo trockie 1690 r. — Warszawa, 2000. S. 146.
  55. ^ Szyłele, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  56. ^ Vyskupo Ignoto Jokūbo Masalskio Kauno dekanato vizitacija 1782 m. — Vilnius, 2001. P. 638.
  57. ^ Vyskupo Ignoto Jokūbo Masalskio Kauno dekanato vizitacija 1782 m. — Vilnius, 2001. P. 646.
  58. ^ Памятники, изданные Временной комиссией для разбора древних актов. Т. 4. — Киев, 1859. С. 44.
  59. ^ Описание документов архива западно-русских униатских митрополитов. Т. 1. — СПб., 1897. С. 21.
  60. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Ґ, Згуртаваньне беларускай шляхты
  61. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 12. — Warszawa, 1939. S. 387.
  62. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 193.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Гетаўт_(імя)&oldid=2602330»