Перайсьці да зьместу

Гінтаўт

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Гінтаўт
лац. Gintaŭt / Hintaŭt
Gentalt
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Gento + Walt
Іншыя формы
Варыянт(ы) Гентаўт, Гінталт, Гінтальд, Кентаўт, Кантаўт, Кінтаўт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Гінтаўт»

Гінтаўт (Гінталт, Гінтальд, Кінтаўт), Гентаўт (Кентаўт), Кантаўт — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Кандалд, Гандалд, Кенталд або Генталт (Candoaldo, Gandualdus[1], Kentuald[2], Gentaltus[3]) — імя германскага паходжаньня[4]. Іменная аснова -генд- (-гент-, -гінт-) (імёны ліцьвінаў Гінтэр, Агінт, Эйгінт; германскія імёны Genter, Aginto, Eigint) паходзіць ад гоцкага gands 'посах', пераноснае 'чары', а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[5].

Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Гінтаўт (Gintowt) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)[6].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Гінтаўт складаецца з асноваў -гін- (-ген-, -кін-) (імёны ліцьвінаў Гендрута, Кімунд, Менгін; германскія імёны Genedrudis, Ginmund, Mennigen), якая паходзіць ад гоцкага gin- 'пачатак'[7], і -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis), якая паходзіць ад гоцкага þiuda[8], германскага þeudo[9] 'род, народ'[10]. Такім парадкам, імя Гінтаўт азначае «зачатак роду» (тое ж, што і імя Таўцігін)[11].

Імя Гінтаўт бытавала ў Прусіі: Hans Gynthawte[12].

У Польшчы адзначаецца прозьвішча Гінтальт (Gintolt)[13].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Gyntawt Wigails son[14], Gynthowd filius Wilgaws[15] (12 кастрычніка 1398 году); Gyntold (18 студзеня 1401 году)[16]; Tiddika Gynthawten son (13 чэрвеня 1406 году)[17]; Ginthawt (пачатак XV ст.)[18]; Gientowtu, Szawtowtowu bratu, człowiek (1422 год[19] паводле выпісу 1618 году)[20]; Johannes Ginthold (27 верасьня 1422 году)[21]; Gintoldo de Ziruntin (Gintold[22]; 20 красавіка 1424 году)[23]; пять чоловековъ… а Кгенътовта (1440—1492 гады)[24]; Борису Кинътовтовичу… Буивиду, Борисову брату (11 верасьня 1449 году)[25]; pro filio meo Gintholth (5 ліпеня 1472 году)[26]; Битовъта Кинътовътовича… к его ойчызне еще отцу его Кинътовъту, и потомъ Кинътовът умер, а Битовтъ… Битовъту Кинътовътовичу (30 траўня 1481 году паводле выпісу 19 верасьня 1568 году)[27]; въ бояр… в Кинътовта Вожъкгаиловича (2 ліпеня 1493 году)[28]; два чоловеки на имя Янка Кинтовтовича (1508 год)[29]; Григор Кинътовътовичъ (1528 год)[30]; бояр — Мицка Кинтовтовича (1 чэрвеня 1534 году)[31]; Митко Кгинтовтович… Петко Кгентовтович (1537—1538 гады)[32]; sioła Gintowtowiczow (12 кастрычніка 1561 году)[33]; Миколай Матеевичъ Кгинтовтъ[34], Миколай Якубовичъ Вислоухъ съ Кинтовтовичъ[35], з дому своего Кинтовтовича[36] (1567 год); продку его неякому Битовъту Кинътовътовичу… Кинътовътовича… отцу его Кинътовъту… Кинътовтъ (19 верасьня 1568 году)[37]; пановъ Кгинтовтовичовъ (23 чэрвеня 1583 году)[38]; панъ Крыштофъ Кинтовтъ Жердненский… Кинтовту… Кинтовта (18 сакавіка 1615 году)[39]; Ja Maciey Kintowt — ienerał ziemski Wołkowiski… Maciey Kintowts (студзень 1652 году)[40]; Матвей Мартынов сын Кинтофт, Якуб Мартынов сын Кинтофт (1655 год)[41]; Jan Gintołt (8 верасьня 1662 году)[42]; p. Gintowt (1673 год)[43]; Michał Gabryel Gintofft, Horodniczy Trocki (1674 год)[44]; jmp. Gintowt, podczaszy oszmiański (1690 год)[45]; Kantowt Christophorus (XVII—XVIII ст.)[46]; Franciszek Kątowt (1740 год)[47]; JM pan Gintoft (1744—1749 гады)[48]; Magdalena Kantowtt (1746 год)[49]; F. Antonius Gintowt (1754 год)[50]; Marcin Gintowtt (4 кастрычніка 1765 году)[51]; Antoni Gintowtt[52], Piotr Gintowtt[53], Maciey Gintowtt[54] (24 кастрычніка 1765 году); Marcelli Gintowft (1785 год)[55]; Jan Gintowt (1798 год)[56]; Stanisław Ginttowtt (1832 год)[57]; Михаилъ Гинтовтъ (1860 год)[58]; Gintowt-Diweltowski Jan (26 кастрычніка 1908 году)[59].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Ян Гінтаўт († па 1424) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, староста ковенскі
  • Гентаўт — літоўскі баярын, які атрымаў ад вялікага князя Вітаўта чалавека ў Медніцкай воласьці (Жамойць)
  • Начуш Гінтаўтавіч († па 1434) — літоўскі баярын, які прывесіў да акту Гарадзенскай умовы (1434 год) пячаць з рускім надпісам «НАЧУШНЪ ГІНШТОВТОВ»[60]
  • Барыс і Буйвід Гінтаўтавічы — літоўскія баяры, якія ўпамінаюцца ў 1449 годзе
  • Кінтаўт і Марцін Кінтаўтавіч — жыхары Жамойцкага староства, якія ўпамінаюцца ў 1537—1538 гадох[61]
  • Лукаш Стэфанавіч Гінтаўт — расенскі зямянін, які ўпамінаецца ў 1585 годзе[62]
  • Марцін Гінтаўт — шляхціч Наваградзкага ваяводзтва, які ўпамінаецца ў 1765 годзе[63]
  • Стэфанія Гінтаўт (Gintowt) — уладальніца гаспадаркі ў Жосьненскай Слабадзе каля Паставаў на 1937 год[64]
  • Францішак і Соф'я Гінтаўты — уладальнікі гаспадаркі ў Барсуках каля Докшыцаў на 1938 год[65]

Прыдомкам Гінтаўт карыстаўся літоўскі шляхецкі род Дзевялтоўскіх гербу Трубы[66].

Гінтаўты — парафіяне касьцёла ў Ільлі на 1853 год[67].

Гінтаўты гербаў Даленга, Ляліва і Тры Трубы — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага павету[68].

Гінтаўты або Лакянскія-Гінтаўты (Łokiański-Gintowt) гербу Ляліва — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[69].

Гінтальды (Gintold) — літоўскі шляхецкі род[70].

У Прусіі адзначалася прозьвішча Кантаўт (Kantaut)[71]. На тэрыторыі цяперашняй Летувы фіксавалася прозьвішча Гантаўт у летувізаванай форме[72].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналася сяло Кентаўты ў Жамойцкім старостве[73].

На гістарычнай Ашмяншчыне існуе вёска Гінтаўшчына.

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Saint-Omer, Bibliothèque d’agglomération de Saint-Omer, 749, Saint-Bertin : centre culturel du VIIe au XVIIIe siècle : constitution, conservation, diffusion, utilisation du savoir
  2. ^ Gerchow J. Die Gedenküberlieferung der Angelsachsen. — Berlin; New York, 1988. P. 396.
  3. ^ Le carte del Monastero di San Siro di Genova: 1225—1253. Vol. 2. — Genova, 1997. P. 242, 333.
  4. ^ Felder E. Die Personennamen auf den merowingischen Münzen der Bibliothèque nationale de France. — München, 2003. S. 167.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Encyklopedyja powszechna. T. 28. — Warszawa, 1868. S. 975.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  8. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  9. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  10. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  11. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
  12. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925.S. 32.
  13. ^ Smoczyński W. Les Noms de famille polonais d’origine lituanienne // Proceedings of the Thirteenth International Congress of Onomastic Sciences, Cracow, August 21—25, 1978 / edited by Kazimierz Rymut. Vol. 2. — Kraków, 1982. P. 440.
  14. ^ Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert. Bd. 1. — Marburg, 1970. S. 12.
  15. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 4. — Reval, 1859. S. 227.
  16. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.
  17. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 128.
  18. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 83.
  19. ^ Saviščevas E. Polityka nadań wielkich książąt litewskich na Żmudzi w pierwszej połowie XV wieku // Prace historyczne 141, z. 2 (2014). S. 506.
  20. ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 391.
  21. ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11
  22. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 239.
  23. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 290.
  24. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 66.
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 66.
  26. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 322.
  27. ^ Jablonskis K. Nauji Vytauto laikotarpio aktai // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 393.
  28. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 73.
  29. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 8 (1499—1514). — Vilnius, 1995. P. 286.
  30. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 162.
  31. ^ Тяжбы литовских крестьян и жителей местечек с управителями имений: сборник документов. Ч. 1. — Вильнюс, 1959. С. 28.
  32. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 24, 296.
  33. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 583.
  34. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 606.
  35. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 857.
  36. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 869.
  37. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 305.
  38. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 393.
  39. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 28. — Вильна, 1901. С. 111.
  40. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 18. — Вильна, 1891. С. 388.
  41. ^ Памятники истории Восточной Европы. Источники 15-17 вв. Том 4. (Monumena Historica Res Gestas Europae Orientalis Illustrantia). Крестоприводная книга шляхты Великого княжества Литовского 1655 г. — Москва — Варшава, 1999. С. 83.
  42. ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 34. — Вильна, 1909. С. 246.
  43. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo brzeskie litewskie 1667—1690 r. — Warszawa, 2000. S. 150.
  44. ^ Prawa konstytucye y przywileie Krolestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, y wszystkich prowincyi należących. — Warszawa, 1739. S. 278.
  45. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo brzeskie litewskie 1667—1690 r. — Warszawa, 2000. S. 65.
  46. ^ Račickaja V. XVII a. pab. — XVIII a. Vilniaus naujųjų miestiečių baltiškos kilmės pavardžių rašybos polinkiai. XVII a. pab. // XV Международная научная конференция студентов-филологов. СПб., 2012/ С. 9.
  47. ^ Kroże, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  48. ^ Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-западной Руси. Т. 7. — Вильна, 1870. С. 212.
  49. ^ Butkiszki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  50. ^ Ваврик М., о. Нарис розвитку і стану Василіянського чина XVII—XX ст. — Рим, 1979. С. 101.
  51. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 112.
  52. ^ Рыбчонак С. Попіс шляхты Аршанскага павета 30 верасня 1765 г. // Герольд Litherland. № 20, 2014. С. 117.
  53. ^ Рыбчонак С. Попіс шляхты Аршанскага павета 30 верасня 1765 г. // Герольд Litherland. № 20, 2014. С. 127.
  54. ^ Рыбчонак С. Попіс шляхты Аршанскага павета 30 верасня 1765 г. // Герольд Litherland. № 20, 2014. С. 130.
  55. ^ Гурская Ю. Многоязычие в Великом княжестве Литовском в зеркале древних фамилий // Acta Baltico-Slavica. Nr. 37 (2013). С. 5.
  56. ^ Гурская Ю., Вайткявичус В. Балтийское наследие в Восточной Беларуси: новые исторические и лингвистические данные об Обольцах // Acta Baltico-Slavica. Nr. 32 (2008). С. 19.
  57. ^ Barbaryszki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  58. ^ Гурская Ю., Вайткявичус В. Балтийское наследие в Восточной Беларуси: новые исторические и лингвистические данные об Обольцах // Acta Baltico-Slavica. Nr. 32 (2008). С. 18.
  59. ^ Сакалоўская А. Кальварыя. — Менск, 1997. С. 61.
  60. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.
  61. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 156, 245.
  62. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 162.
  63. ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Новогрудского воеводства. Генеральный попис 1765, Архіў гісторыка Анішчанкі, 18 красавіка 2016 г.
  64. ^ Ryszard Sys, Wykaz właścicieli nieruchomości rolnych Województwa Wileńskiego w latach 1928—1939. Część II, publikacje «Pisarza hipotecznego zawarte w Dzienniku Województwa Wileńskiego za lata 1928—1939»
  65. ^ Ryszard Sys, Wykaz właścicieli nieruchomości rolnych Województwa Wileńskiego w latach 1928—1939. Część III, publikacje «Pisarza hipotecznego zawarte w Dzienniku Województwa Wileńskiego za lata 1928—1939»
  66. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 41.
  67. ^ Яўген Анішчанка, Илия костел Вилейского уезда списки прихожан 1853 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 30 студзеня 2016 г.
  68. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 499.
  69. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 273.
  70. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 5. — Warszawa, 1936. S. 288.
  71. ^ Kantaut, Digitalen Familiennamenwörterbuch Deutschlands (DFD)
  72. ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 2. — Vilnius, 1989. P. 621.
  73. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 326.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Гінтаўт&oldid=2591785»