Монтвіл
| Монтвіл лац. Montvił | |
| Muntwil | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Munt + Wilo |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Мунтвіл, Мондвіл, Мунцьвіл |
| Зьвязаныя імёны | Вілімонт |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Монтвіл» | |
Монтвіл (Мунтвіл, Мунцьвіл, Мондвіл) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Мунтвіл (Muntwil[1]) і Вілімунт або Вілмунт (Willimunt, Wilmunt) — імёны германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[3] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[4], а аснова -віл- (імёны ліцьвінаў Вільбут, Вільгерд, Вільгейда; германскія імёны Willebut, Vilgard, Williheid) — ад гоцкага wilja 'воля'[5]. Такім парадкам, імя Монтвіл азначае «гарлівая воля»[6] (тое ж, што і імя Вільмонт).
Адпаведнасьць імя Мантвіл германскаму імю Muntwil, ад якога ўтварыліся назвы некалькіх мясцовасьцяў у Францыі[7], сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[1]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — таксама сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[8].
Таксама адзначалася старажытнае германскае імя Willmant (Will-mant)[9]. Адпаведнасьць імя Мантвіл германскаму імю Willmant прызнае летувіскі лінгвіст Ёзас Юркенас(lt)[10].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Монътвилу земля Крожева (1440—1492 гады)[11]; удову Монтвиловну жону, Монтвилова племенника (1473 год[12])[13]; бояр ейшышских… Монтвиловичы (1494 год, 19 студзеня 1526 году)[14]; на люди Мунтвиловичы (16 чэрвеня 1501 году)[15]; Миколаи Монтвиловичъ[16], Янъ Монтвиловичъ[17], Пацъ Монтвиловичъ[18] (1528 год); Родъ Монтвиловичовъ[19], Петръ Монтвиловичъ з ыменья Монтвиловского у повете Лидскомъ[20], Петрукъ Монтвиловичъ[21] (1567 год); земяном повету ковенского… з роду Монтвиловичов з Вонтокгин (15 верасьня 1568 году)[22]; Нарель Моньтвиловичъ (24 красавіка 1580 году)[23]; передомьною Яномъ Петровичомъ Монтвиломъ Островскимъ, коморником воеводства и повету Троцкого (20 лістапада 1592 году)[24]; я Ян Монтвил Островский (1 лістапада 1596 году)[25]; Я Криштофъ Монтвиловичъ (21 траўня 1597 году)[26]; земянинъ господарьский повету Виленъского пань Станиславъ Монтвило и малъжонъка его пани Станиславовая Монтвиловая Крыстына Матысовна Володкевичовна (20 лістапада 1602 году)[27]; Maciej Mondwiłł… Szymon Mondwiłł… Stefan Mondwiłł… Józef Mondwiłł[28], Szymon Mondwiłł[29], Maciej Mądwił… Szymon Mądwił… Stefan Mądwił… Józef Mądwiłł…. Symon Mondwiłł[30] (6 лютага 1786 году); Kazimierz Mondwił, strażnikowicz pow. kow. (18 жніўня 1788 году)[31].
Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Монтвіл — літоўскі баярын, які атрымаў наданьне ад вялікага князя Казімера; пачынальнік роду Монтвілаў
- Монтвіл Заневіч — жыхар Жамойцкага староства, які ўпамінаецца ў 1537—1538 гадох[32]
- Мікалай Мандвіловіч — служэбнік урадніка маёнтку ва Ўпіцкім павеце, які ўпамінаецца ў 1585 годзе[33]
- Юзэф Мантвіла — шляхціч Менскага ваяводзтва, які ўпамінаецца ў 1787 годзе[34]
Монтвілы (Montwiło) — прыгонныя з ваколіцаў Старых Трокаў, якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[35].
Монтвілы-Эйтміновічы — літоўскі шляхецкі род[36].
У XVI ст. у Жамойцкім старостве існаваў маёнтак Мантвілавічы (Монтвиловичи)[37], у 1690 годзе — мясцовасьць Мондвілавічы[38].
На гістарычнай Браслаўшчыне існуе вёска Мунцьвілова. Назву Мантвілішкі маюць вёскі на гістарычных Лідчыне і Троччыне.
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ а б Schmittlein R. L’anthroponyme germanique employé d’une façon absolue en fonction toponymique (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 3, 1961. P. 204.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1604.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 24.
- ^ Schmittlein R. L’anthroponyme germanique employé d’une façon absolue en fonction toponymique // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1962. P. 115.
- ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1603.
- ^ Юркенас, Ю. Основы балтийской и славянской антропонимики. — Вильнюс, 2003. С. 164.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 49.
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 309.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 24.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 191.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 5 (1427—1506). — Vilnius, 2014. P. 152.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 89.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 161.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 170.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 738.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 757.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 808.
- ^ Jablonskis K. Archyvinės smulkmenos // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 417.
- ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 14. — Вильна, 1887. С. 215.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 30. — Вильна, 1904. С. 125.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 30. — Вильна, 1904. С. 161.
- ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 449.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 20. — Вильна, 1893. С. 197.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 417.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 418.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 423.
- ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 436.
- ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 399.
- ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 7. ― Вильна, 1909. С. 83.
- ^ Яўген Анішчанка, Шляхта Минского воеводства на сеймике 1787 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 23 сьнежня 2016 г.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 317.
- ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Э, Згуртаваньне беларускай шляхты
- ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 194.
- ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 45.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)