Ясмант
| Ясмант лац. Jasmant | |
| Asmunt | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Asc + Munt Asi + Munt |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Яшмант, Есьмант, Эсмунт, Эсмант, Ешмант |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Ясмант» | |
Ясмант (Яшмант), Есьмант (Эсмунт, Эсмант, Ешмант) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў
Аскмунд, Асмунд, Ашмунд, Асмунт або Эшмунд (Ascmund, Asmund[1], Aschmund[2], Asmunt[3], Eschmunt[4]) і Османд (Osmond[5]) — імёны германскага паходжаньня[6]. Іменная аснова аск- (эш-, эс-) (імёны ліцьвінаў Яскольд, Есьман; германскія імёны Askold, Esmann) паходзіць ад германскага askiz 'ясень, ясеневая дзіда'[7], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Валімонт, Жыгімонт, Монтгерд; германскія імёны Walmont, Sigimunt, Mundgerd) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[8] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[9].
Адпаведнасьць імя Ашмонт германскаму імю Osmund сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[10]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — таксама сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[11].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Osmund[12].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: kamienica Jego Mości Pana Jasmanta (1688 год)[13]; Casimirus Jesmont (1729—1771 гады)[14]; Iesmont (1753 год)[15]; Laurentius Jesmont… Helena Jesmontowna (1764—1786 гады)[14]; Jakub Jeszmant (1784 год)[16]; Mińsk… wioski i miejsca do tej parafii należące… Esmunty, JM panów Eysmontów (1784 год)[17].
Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асмунд († па 946) — выхавальнік малалетняга кіеўскага князя Сьвятаслава Ігаравіча
- Есмунт — літоўскі баярын, які ўпамінаецца ў перапісу харугваў 1421 году[18]
Есьманты — койданаўскія мяшчане, якія ўпамінаюцца ў XVIII стагодзьдзі[19].
У канцы XVIII ст. на гістарычнай Полаччыне адзначаўся шляхецкі род Эсмантаў[20].
Есьманты (Jeśmont) — прыгонныя з Троцкага павету, які ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[21].
Ясманты (Jasmont) — літоўскія шляхецкія роды зь Лідзкага і Троцкага паветаў[22][23].
Эсьманты (Eśmont) і Эсмунты (Esmunt) — літоўскія шляхецкія роды зь Вільні і Віленскага павету[24].
Есьманты, Ясманты або Яшманты (Jesmont, Jasmont, Jaszmont) — літоўскі шляхецкі род зь Лідзкага павету[25].
Эсманты (Esmont) гербу Кораб — літоўскі шляхецкі род[26].
Есьмантовічы (Jeśmantowicz) гербу Пабог — літоўскі шляхецкі род[27].
У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся дзьве ўвалокі пустога грунту Ясмонтоўшчызна (Есмонтовщизна) у Амсьціслаўскім ваяводзтве і Ясмонцкае (Есмонтское) староства ў Аршанскім павеце[28].
На 1903 год існаваў засьценак Асмонтаўка ў Вількамірскім павеце[29].
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Asmund, Nordic Names
- ^ Zeitschrift für die Archive Deutschland’s. Bd. 2. — Gotha, 1853. S. 151—152.
- ^ Naumann H. Altnordische Namenstudien. — Berlin, 1912. S. 18, 54.
- ^ Quellen und Forschungen zur deutschen Volkskunde. Bd. 5. — Wien, 1908. S. 35.
- ^ Ferguson R. English Surnames: And Their Place in the Teutonic Family. — London and New York, 1858. P. 94.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 148.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 8.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
- ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 179.
- ^ Obst J. Rachunki miasta Wilna // Litwa i Ruś. Z. 7—9, 1913. S. 143.
- ^ а б Walkowiak J. Współczesne nazwiska Polaków o możliwej genezie litewskiej nieobecne w LPŽ, poświadczone w kartotece antroponimicznej LKI // Onomastica (Wrocław). T. 64, 2020. S. 217.
- ^ Sinkevičiūtė D., Račickaja V. Lietuvių dvikamienių vardų kilmės asmenvardžiai ir jų kamienų užrašymo ypatybės Vilniaus naujųjų miestiečių ir laiduotojų 1661—1795 metų sąraše // Archivum Lithuanicum. T. 16, 2014. P. 301.
- ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 25. — Вильна, 1898. С. 530.
- ^ Opisy parafii diecezji wileńskiej z 1784 roku. T. 2: Dekanat Mińsk. — Białystok, 2009. S. 67, 69.
- ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 7, т. 1. — Киев, 1876. С. 47.
- ^ Калечыц В. Зямяне і баяры маёнтка Койданаў Менскага павета ў XVI―XVIII стст. // Герольд Litherland. № 22, 2021. С. 61.
- ^ Анішчанка Я. Шляхецкія ваколіцы ўсходнебеларускіх губерняў 1783—1785 і 1798—1799 // Годнасьць. № 1 (3), 1997. С. 29.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 383.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 91.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 296.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 481.
- ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 93.
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 120.
- ^ Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 6. — Менск, 2020. С. 50.
- ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 271.
- ^ Алфавитный список населенных мест Ковенской губернии. — Ковна, 1903. С. 69.