Даўмонт (імя)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Даўмонт
лац. Daŭmont
Damond
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Davo + Mond
Іншыя формы
Варыянт(ы) Даўмунд, Даўмунт, Домант, Домунд, Доўмант
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Даўмонт»

Даўмонт (Даўмунд, Даўмунт) — мужчынскае імя і вытворныя ад яго прозьвішчы Доўмант, Домант (Домунд).

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Дамунд або Дамонд (Damundus[1], Damondus) — імя германскага паходжаньня[2][3]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгерд, Даўгер, Даўят; германскія імёны Daugaard, Dauharjis, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'[4][5], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[6] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[7]. Такім парадкам, імя Даўмонт азначае «здольны да гарлівасьці»[3]. Апроч таго, адзначалася старажытнае германскае імя Theumondo (Theu-mondo)[8].

Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Доўмунт (Dowmunt) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)[9].

Паводле францускага лінгвіста-германіста Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, імя Даўмонт утварылася ад складаньня германскіх імёнаў Dago і Mundus. Гэтаму імю адпавядае засьведчанае ў IX ст. старажытнае германскае імя Dagamund (адзначалася таксама ў формах Dachimundus[10], Daimundo[11]), а таксама англасаксонскае імя Daegmund[12]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — таксама сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[13].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Demundis[14].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Довъмонтъ (Галіцка-Валынскі летапіс); Довмонтъ… с Доумонтомъ съ пльсковичи на Литву (Доумонтъ[15]; Наўгародзкі першы летапіс); псалъ Довмонтовъ писець (па 1266 годзе)[16]; Dovmundus (1292 год)[17]; передъ намесники полоцькими: перед Домонтом (7 сакавіка 1399 — 25 сакавіка 1407 году)[18]; Iewlaschonis Dowmunthowicz (1 верасьня 1431 году)[19]; Dewmunt Wolkowicz (15 траўня 1432 году)[20]; Домонтъ[21][22] або Домантъ[23][24] (Наўгародзкі чацьверты летапіс і Сафійскі першы летапіс); землицы покупили… у Степанка у Домонтовского (каля 1466 — каля 1480 году)[25]; Gabriele Domunthowicz (10 чэрвеня 1471 году)[26]; ducem Domunth, Jacobum fratrem germanum de Swyr (dux Domunth de Swyr[15]; 1483 год)[27]; Daumunt Butwidowicz (31 кастрычніка 1484 году)[28]; Домантъ[29] або Домонтъ[30] (Ніканаўскі летапіс); Довмонт Билевичъ[31], Томъко Довмонтовичъ[32], Довмонтъ Маръковичъ… Томъко Довмонътович[33], Павел Довмонътовичъ[34] (1528 год); бояр господарских тогож повету Минского: князя Ивана Домонта (2 кастрычніка 1557 году)[35]; Петръ Домонтъ[36], Павелъ Томковичъ Домонтъ[37], Григорей Шимковичъ Домонтовичъ[38], Петръ Домонтовичъ[39], Петръ Домонтъ[40] (1567 год); Johannes Domundns Lituanus (1580 год)[41]; еи милость панеи Ганъне Балтромеевне Довмонта Сесицкои (4 сакавіка 1596 году)[42]; Kasper z Dowmunta Siesicki (3 ліпеня 1596 году)[43]; Езофъ Станиславовичъ Довмонт рукою [властною] подписалъ (11 кастрычніка 1597 году)[44]; Pan Domont Karol (7 ліпеня 1664 году)[45]; Marcjan Domontowicz (1667 год)[46]; земянинъ гдрский воеводства Полоцкого, панъ Ерый Доминикъ Домонтовичъ… бояре нашы Харитонъ да Олехъно Балтромеевичы Домонтовичы… даный Глебу Юревичу Домонъту (6 чэрвеня 1668 году)[47]; pana Yana Pietrowicza Dowmonta… подпис руки писмом рускимъ тыми словы: Ян Петровичъ Довмонт властною рукою (24 верасьня 1585 году)[48]; paniej Krystyny Ihnatowiczówny Dowmątowej (1690 год)[49]; Dominicus Dowmont (3 сьнежня 1708 году)[50]; Dowmontowszczyzna (1744 год)[51]; Benedykt Domontt (4 кастрычніка 1765 году)[52]; Augustinus Dowmontt… Georgius Dowmontt (20 і 25 верасьня 1778 году)[53]; Andrzej Dowmuntt (22 лютага 1780 год)[54]; Parafia Kowarska… Dowmunty, okolica (1784 год)[55]; Szymon Dowmond… Adam Dowmond[56], Adam Dowmont x, Maciej Dowmond x, Bartłomiej Dowmond x[57], Adam Dowmunt[58] (9 лютага 1791 году).

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

З XVI ст. прыдомкам Доўманд або Доўмунд (Доўмунт) карысталіся літоўскія шляхецкія роды Рукевічаў (Руковічаў[62]) і Сясіцкіх гербу Гіпацэнтаўр[63].

Доўманты гербаў Пагоня, Баволя і Розьмер — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага павету[64].

Доўманты (Dowmont) — літоўскія шляхецкія роды з ваколіцаў Камаяў[65] і Троцкага павету[66].

Долманты або Дольманты (Dołmont, Dolmont) і Доманты (Domont) — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету[67].

Доманты Машэнскія гербу ўласнага — літоўскі княскі род.

Далмунты, Дамантовічы[68] і Доўманты-Ляскатоўскія[69] — літоўскія шляхецкія роды.

Даўмунтовічы (Dowmuntowicz) гербу ўласнага — літоўскі шляхецкі род[70].

Дэмантовічы (Demontowicz) гербу Вяж — літоўскі шляхецкі род, які меў уладаньні на Жамойці[71].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся сяло Даўмонтавічы і маёнтак Дамонтавічы ў Наваградзкім ваяводзтве, маёнтак Даўмонтаўшчызна або Кублічы ў Полацкім ваяводзтве і фальварак Даўмонты ў Вількамірскім павеце[72].

У XVI ст. існавалі маёнтак Дамонты і рака Дамонта (Домонта) у Жамойцкім старостве[73].

На 1906 год існаваў маёнтак Доўмантаўшчына (Даўмантоўшчына) у Лепельскім павеце Віцебскай губэрні[74].

На гістарычнай Случчыне існуе вёска Домантавічы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Дзяманты.

Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Anhang 3 Wörterbuch der gotischen Namen // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. — Leiden — Köln, 1989.
  2. ^ Piel J. M., Kremer D. Hispano-gotisches Namenbuch. Der Niederschlag des Westgotischen in den alten und heutigen Personen- und Ortsnamen der Iberischen Halbinsel. — Heidelberg, 1976. S. 112.
  3. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
  4. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 112.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  8. ^ Repertori D’Antropònims Catalans (RAC). Vol. 1. — Barcelona, 1994. P. 534.
  9. ^ Encyklopedyja powszechna. T. 28. — Warszawa, 1868. S. 975.
  10. ^ Bruckner W. Die Sprache der Langobarden. — Strassburg, 1895. S. 241.
  11. ^ Felder E. Die Personennamen auf den merowingischen Münzen der Bibliothèque nationale de France. — München, 2003. S. 123.
  12. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 20.
  13. ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
  14. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 179.
  15. ^ а б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 155.
  16. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 15.
  17. ^ Hansisches Urkundenbuch. Bd. 1. — Halle, 1876. S. 378.
  18. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 112.
  19. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
  20. ^ Русско-ливонские акты. — СПб., 1868. С. 191.
  21. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 40, 42, 45, 180—182, 198.
  22. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 193—195, 197—198, 200, 203.
  23. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 40—41, 180, 302.
  24. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 193, 195, 198.
  25. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 290.
  26. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 317.
  27. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 388.
  28. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 399.
  29. ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 145, 150, 159.
  30. ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 145, 150—151.
  31. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 77.
  32. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 84.
  33. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 86.
  34. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 168.
  35. ^ Беларускі архіў. Т. 3. — Менск, 1931. С. 20.
  36. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 640.
  37. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 647.
  38. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 652.
  39. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 669.
  40. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1322.
  41. ^ Czaplewski P. Polacy na studyach w Ingolsztacie. Z rękopisów Uniwersytetu Monachijskiego. — Poznań, 1914. S. 25.
  42. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 405.
  43. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 32. — Вильна, 1907. С. 362.
  44. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 470.
  45. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 124.
  46. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo połockie 1667 i 1690 r. — Warszawa, 2018. S. 42.
  47. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 24. — Витебск, 1893. С. 306—307.
  48. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 249, 266.
  49. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo połockie 1667 i 1690 r. — Warszawa, 2018. S. 83, 94.
  50. ^ Kaminskas-Krinčius A. Seniausiosios išlikusios originalios 1705—1726 m. Stakliškių bažnyčios krikšto metrikų knygos fragmento (1705—1710) publikacija. Bibliotheca Lituana. T. 2 (2012). P. 471.
  51. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  52. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 111.
  53. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1778—1779 m. mirties įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  54. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 318.
  55. ^ Komosa Ł. A. Dekanat wiłkomierski w 1784 r. w świetle opisów parafii. — Białystok, 2013. S. 32.
  56. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 459.
  57. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 464.
  58. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 488.
  59. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 205.
  60. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 9. Województwo mścisławskie XVI—XVIII wiek. — Warszawa, 2019. S. 193.
  61. ^ Яўген Анішчанка, Попис шляхты Полоцкого воеводства 30.09.1765 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 19 жніўня 2015 г.
  62. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Р, Згуртаваньне беларускай шляхты
  63. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 32.
  64. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 470.
  65. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 74.
  66. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 260.
  67. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 259.
  68. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Д, Згуртаваньне беларускай шляхты
  69. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Л, Згуртаваньне беларускай шляхты
  70. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 5. — Warszawa, 1936. S. 138.
  71. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Rzeszów, 2001. S. 318.
  72. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 246, 252.
  73. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 89, 101.
  74. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 192.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Даўмонт_(імя)&oldid=2506154»