Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (з 2022)

Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну
Расейска-ўкраінская вайна
Дата: з 24 лютага 2022 Месца: Украіна Прычына: Расейская вэрсія: невыкананьне Менскіх пагадненьняў, мілітарызацыя, прыгнёт расейскамоўнага насельніцтва на Данбасе. Украінская вэрсія: Вынішчыць украінскую нацыю. Усталяваць расейскую марыянэткавую ўладу. Вынік:
Супернікі
Украіна	Расея Рэжым Лукашэнкі
Камандуючыя
Уладзімер Зяленскі	Уладзімер Пуцін
Колькасьць
Узброеныя сілы Ўкраіны Вайскова-марскія сілы Дзяржаўная пагранічная служба Марская ахова Міністэрства ўнутраных справаў Нацыянальная гвардыя Унутраныя войскі Добраахвотніцкія згуртаваньні Украінскія добраахвотнікі Добраахвотніцкі украінскі корпус Украінскія партызаны Добраахвотнікі зь Беларусі Полк імя Кастуся Каліноўскага Атрад «Пагоня» Полк «Пагоня» Тактычная група «Беларусь» Добраахвотнікі з Грузіі Чачэнскія добраахвотнікі Батальён імя Джахара Дудаева Пастаўка зброі: Аўстралія Вялікабрытанія Эстонія Канада Латвія Летува Польшча ЗША Славаччына Францыя Чэхія	Узброеныя сілы Расеі Сухапутныя войскі 18-я брыгада батальён «Усход» Вайскова-марскія сілы Чарнаморскі флёт Балтыйскі флёт Паветрана-дэсантныя войскі 31-я брыгада 76-я дывізія 45-ы полк Вайскова-паветраныя сілы
Страты
каля 70 000 чалавек (на 18 жніўня 2023 году)	звыш 260 000 чалавек (на 18 верасьня 2023 году)
Агульныя страты
Цывільныя страты Ўкраіны паводле ААН: 6884 загінуўшых і 10947 параненых (на 27.12.2022)

Расе́йскае ўварва́ньне ва Ўкраі́ну (па-ўкраінску: Російське вторгнення в Україну) — адкрыты напад на Ўкраіну войскаў Расеі, учынены 24 лютага 2022 году, а 5-й гадзіне раніцы. Уварваньне ёсьць часткай расейска-ўкраінскай вайны, распачатай Расеяй у 2014 годзе, удзел у якой расейскія ўлады бесьперапынна адмаўлялі.

Вайсковая кампанія пачалася па працяглым нарошчваньні расейскіх войскаў зь лістапада 2021 году каля граніцы Ўкраіны з Расеяй і Беларусьсю і абвяшчэньні Расеяй 21 лютага 2022 году «незалежнымі дзяржавамі» тэрарыстычных утварэньняў г. зв. «Данецкай народнай рэспублікі» і «Луганскай народнай рэспублікі». Практычна адначасна Ўзброеныя сілы Расейскай Фэдэрацыі пачалі непрыхованае перакідваньне дадатковых войскаў на акупаваныя тэрыторыі Данецкай і Луганскай вобласьцяў.

Каля 05:00 паводле кіеўскага часу (UTC+2) прэзыдэнт Расеі Ўладзімер Пуцін абвясьціў пра вайсковую апэрацыю нібы з «дэмілітарызацыі і дэнацыфікацыі Ўкраіны»; праз хвіліны пачаліся ракетныя ўдары па ўсёй краіне, у тым ліку і ў межах сталіцы Кіева. Тады ж расейскія войскі ўварваліся ва Ўкраіну каля Харкава, Хэрсону, Чарнігава, Сумаў, увайшоўшы з тэрыторыі Расеі і часова акупаваных расейскімі войскамі Беларусі і Крыму.

Праз рашучы супраціў украінскай арміі і сілаў самаабароны ўжо ў першыя дні агрэсіі расейская армія панесла значныя страты ў жывой сіле і тэхніцы. Паводле ацэнак Украіны, Расея ў сваёй найноўшай гісторыі ва ўсіх войнах, якія яна вяла, не панесла нават прыкладна такіх вялікіх стратаў за такі кароткі час. Паводле заходніх выведак, Расея сустрэла больш моцны супраціў, чым чакалася, што прывяло да праблем з матэрыяльна-тэхнічным забесьпячэньнем яе войскаў, браку паліва, баявых прыпасаў і харчоў, а таксама падрыву баявога духу нападнікаў. Хуткае аб’яднаньне сьвету дзеля дапамогі Ўкраіне, а таксама ўвядзеньне моцных санкцыяў супраць Расеі сталі нечаканым ударам для краіны-агрэсара.

Зь першага дня ўварваньня Расея парушае правілы вядзеньня вайны і зьдзяйсьняе масавыя ваенныя злачынствы. 2 сакавіка 2022 году Генэральная асамблея ААН ўхваліла Рэзалюцыю з асуджэньнем расейскага ўварваньня ва Ўкраіну. У Рэзалюцыі Генасамблея ААН заявіла, што «патрабуе ад Расейскай Фэдэрацыі»: 1) «безадкладна спыніць выкарыстаньне сілы супраць Украіны і ўстрымацца ад далейшай незаконнай пагрозы і выкарыстаньня сілы супраць усялякай дзяржавы-ўдзельніцы»; 2) «безадкладна, цалкам і безумоўна вывесьці ўсе вайсковыя сілы зь земляў Украіны ў міжнародна прызнаных межах»; 3) «безадкладна і безумоўна скасаваць рашэньне датычна стану пэўных мясцовасьцяў Данецкай і Луганскай вобласьцяў Украіны». У 10-м пункце Рэзалюцыі Генасамблея заявіла, што «асуджае ўдзел Беларусі ў гэтым незаконным выкарыстаньні сілы супраць Украіны і заклікае яе выканаць свае міжнародныя абавязкі». За Рэзалюцыю прагаласавалі прадстаўнікі 141 дзяржавы-ўдзельніцы ААН, якія складалі 73% ад агульнага ліку сябраў ААН. 16 сакавіка 2022 году Сэнат Злучаных Штатаў Амэрыкі аднагалосна вызнаў Пуціна ваенным злачынцам. У той жа дзень Міжнародны Суд ААН пастанавіў, што Расея мусіць неадкладна спыніць вайну ва Ўкраіне.

Перадумовы

4 лютага 2022 году кітайскі і расейскі прэзыдэнты Сі Цзіньпін і Ўладзімер Пуцін сустрэліся на адкрыцьці Зімовых Алімпійскіх гульняў у Пэкіне падобна таму, як яны сустракаліся 8 жніўня 2008 году на адкрыцьці Летніх Алімпійскіх гульняў у Пэкіне пры расейскім ўварваньні ў Грузію. Таксама Пуцін прыгадаў сустрэчу зь Сі Цзіньпінам 7 лютага 2014 году на адкрыцьці Зімовых Алімпійскіх гульняў у Сочы, што скончыліся напярэдадні расейскага ўварваньня ва Ўкраіну. З гэтай нагоды Пуцін назваў абмен такімі візытамі «традыцыяй». Падчас сустрэчы ў Пэкіне «Кітайская нацыянальная нафтавая карпарацыя» («КННК») заключыла з «Раснафтай» угоду пра пастаўку з Расеі 100 млн тонаў нафты за 10 гадоў. Таксама «КННК» і «Газпрам» ухвалілі ўгоду пра пастаўку зь 2026 году па новым газаправодзе зь Сыбіры 10 млрд кубамэтраў прыроднага газу штогод цягам наступных 25 гадоў. Пры існых на той час цэнах агульная сума ўгодаў складала 117 млрд даляраў. Пры гэтым, сума ўгоды з «Раснафтай» складала 80 млрд даляраў, а з «Газпрамам» — 37,5 млрд $. Пагатоў, прыродны газ дамовіліся прадаваць за эўра.

Верталёт «Мі-171Ш» марской пяхоты Расеі ў Менску 23 лютага 2022 году з пазнакай інтэрвэнтаў «V»

2 сакавіка 2022 году апэратыўна-тактычная групоўка «Ўсход» абнародавала плянавую дакумэнтацыю падразьдзяленьня батальённа-тактычнай групы 810-й асобнай брыгады марской пяхоты Чарнаморскага флёту Расеі. Абнародаваныя дакумэнты плянаваньня вайны супраць Украіны зацьвердзілі 18 студзеня 2022 году. Паводле тых дакумэнтаў, захоп Украіны вызначылі ажыцьцявіць цягам 15 дзён з 20 лютага па 6 сакавіка 2022 году. Пагатоў, зацьверджаньне пляну супадала з абвяшчэньнем беларуска-расейскага вучэньня «Саюзная рашучасьць-2022», а вызначаны пачатак уварваньня — з заканчэньнем таго вучэньня ў Беларусі.

Пазыцыі бакоў

Прэзыдэнт Расеі Ўладзімер Пуцін дэкляруе мэтай ваеннага нападу на Ўкраіну «абарону людзей, якія на працягу васьмі гадоў церпяць зьдзек, генацыд з боку кіеўскага рэжыму». Паводле яго словаў, «Расея ня можа адчуваць сябе ў бясьпецы, разьвівацца і жыць зь бесьперапыннай пагрозай з боку Ўкраіны».

Прэзыдэнт Украіны Ўладзімер Зяленскі зьвяртае ўвагу на тое, што напраўду галоўная мэта Пуціна — гэта ліквідацыя Ўкраіны як дзяржавы.

Дзеяньні расейскіх вайскоўцаў

• 25 лютага 2022 году расейцы абстралялі дзіцячы садок «Сонейка» ў Ахтырцы Сумской вобласьці: два чалавекі загінулі, 17 атрымалі раненьні, 26 лютага паведамілі, што ад цяжкіх ранаў загінула дзіця.
• 25 лютага 2022 году пад Новай Кахоўкай у Хэрсонскай вобласьці расейскія вайскоўцы расстралялі мірных жыхароў: 56-гадовых Ганну і Алега Фядзько, іх нявестку Ірыну Фядзько і двух унукаў — 6-гадовую Соф’ю і паўтарамесячнага Івана.
• 25 лютага 2022 году міністар аховы здароўя Ўкраіны Віктар Ляшко паведаміў, што расейскія войскі пачалі абстрэльваць машыны хуткай дапамогі і лякарні: брыгады хуткай мэдычнай дапамогі ў Кіеўскай вобласьці, псыхіятрычную лякарню ў Чарнігаве, лякарню ў Мелітопалі, Харкаўскі цэнтар крыві (трое параненых).
• 25 лютага 2022 году старшыня Кіеўскай абласной дзяржаўнай адміністрацыі Аляксей Кулеба паведаміў пра ахвяры сярод цывільнага насельніцтва ў рэгіёне ў выніку расейскіх авіяўдараў па мірных жыхарах: чатыры чалавекі загінула, больш як 15 атрымалі раненьні
• 25 лютага 2022 году ў Іванкаве Кіеўскай вобласьці расейскія вайскоўцы абстралялі аўтамабіль, у якім знаходзіліся мірныя жыхары, загінуў мужчына і ягоныя сабакі.

Жылы дом у Кіеве (праспэкт Лабаноўскага, 6А) па расейскім абстрэле

• 26 лютага 2022 году расейцы нанесьлі авіяцыйны ўдар па жылым доме ў Кіеве на праспэкце Лабаноўскага, 6А, шэсьць чалавек шпіталізавалі праз траўмы.
• 26 лютага 2022 году пяць чалавек загінула ў выніку абстрэлу пасажырскага аўтобуса каля сяла Валохаў Яр Ізюмскага раёну Харкаўскай вобласьці.
• 26 лютага 2022 году ў выніку артылерыйскага абстрэлу сяла Сартана Данецкай вобласьці загінула дзіця.
• 26 лютага 2022 году ў Барадзянцы Кіеўскай вобласьці расейскі снарад трапіў у прыватны жылы дом, тры чалавекі загінулі, пазьней расейскія войскі некалькі дзён вялі абстрэл мястэчка, што прывяло да руйнаваньня шматпавярховых жылых дамоў.
• 26 лютага 2022 году расейскія войскі абстралялі дзіцячы садок у Чарнігаве.

Жылы дом у Харкаве (вуліца Бучмы, 40а) па расейскім абстрэле

• 26 лютага 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу шматпавярховага жылога дома ў Харкаве адна жанчына загінула.
• 26 лютага 2022 году расейскія дывэрсанты расстралялі ў Кіеве сям’ю з чатырох чалавек: загінулі бацькі і адна з дачок, якая навучалася ў 4-й клясе.
• 26 лютага 2022 году за некалькі кілямэтраў ад Хэрсону расейскія вайскоўцы расстралялі дзьве машыны хуткай дапамогі, загінулі кіроўца і пацыент, якога везьлі ў лякарню, фэльдшар атрымаў раненьні.
• 27 лютага 2022 году расейскія войскі нанесьлі ракетны ўдар па цэнтру Чарнігава, знарад трапіў у двор жылога дома.

Файл:Russian shelling of Kharkiv, 28 February 2022.webm

Абстрэл Харкава 28 лютага

• 27 лютага 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу з боку аэрапорту ў Сумах цывільнага аўтамабіля, дзе было двое дарослых і трое малых дзяцей, сярод якіх — немаўля, памерла жанчына.
• 27 лютага 2022 году ў выніку маштабных артылерыйскіх абстрэлаў Валнавахі расейскія знарады трапілі ў тым ліку ў лякарню, у месьце няма электрычнасьці з прычыны зьнішчэньня расейцамі падстанцыяў.
• 27 лютага 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу Ірпеню загарэлася тры жылыя дамы.
• 27 лютага 2022 году галава Луганскай АДА Сяргей Гайдай паведаміў пра гуманітарную катастрофу ў Шчасьці і Станіцы Луганскай: расейскія абстрэлы зруйнавалі шматлікія прыватныя і шматкватэрныя жылыя дамы, а таксама аб’екты інфраструктуры.
• 27 лютага 2022 году расейскі знарад трапіў у жылы дом у Бучы
• 27 лютага 2022 году расейскія войскі зьнішчылі будынак школы № 134 у Харкаве.
• 28 лютага 2022 году расейская ракета трапіла ў жылы дом у Чарнігаве.
• 28 лютага 2022 году ў выніку моцных абстрэлаў з боку расейскіх войскаў жылых масіваў Харкава 9 чалавек памерла (у тым ліку сям’я з трыма дзецьмі), 37 атрымалі раненьні; дзеля абстрэлаў выкарыстоўваліся рэактыўныя сыстэмы залпавага агню «Град», «Ураган» і «Смерч», у тым ліку з забароненымі Жэнэўскімі канвэнцыямі касэтнымі авіябомбамі, а таксама фугасныя авіябомбы, якія скідала на места авіяцыя.
• 28 лютага 2022 году расейскія вайскоўцы абстралялі машыну хуткай дапамогі ў сяле Тарашанах Чарнявецкага раёну.
• 28 лютага 2022 году расейскія войскі абстралялі забароненымі Жэнэўскімі канвэнцыямі касэтнымі бомбамі сёлы Кіянку і Паўлаўку Чарнігаўскай вобласьці, загінулі тры паліцыянты.
• 28 лютага 2022 году расейскія войскі абстралялі транспарт дзеля эвакуацыі мірных жыхароў Валнавахі.
• 28 лютага 2022 году расейскія войскі скінулі на Ахтырку забароненую Жэнэўскімі канвэнцыямі вакуўмную бомбу. 10 сакавіка Ўкраіна атрымала ад Міністэрства абароны Вялікай Брытаніі пацьверджаньне аб выкарыстаньні Расеяй цяжкіх агнямётных сыстэмаў залпавага агню TOS-1A, прызначаных да запуску тэрмабарычных баепрыпасаў, вядомых як «вакуўмныя бомбы» — «зброі масавага зьнішчэньня».
• 28 лютага 2022 году расейскі ракетны абстрэл зруйнаваў 5-павярховы будынак інтэрнату ў Васількове і 3-павярховы будынак інтэрнату ў Белай Царкве Кіеўскай вобласьці, а таксама тры жылыя дамы ў сяле Калінаўцы Фастаўскага раёну Кіеўскай вобласьці, агулам чатыры чалавекі загінулі, пяць атрымалі раненьні.
• 28 лютага 2022 году памерла 6-гадовая дзяўчынка, якую паранілі ў Марыюпалі падчас абстрэлаў з боку расейскіх вайскоўцаў.
• 28 лютага 2022 году расейскі знарад трапіў у прыватную радзільню Adonis, якая знаходзіцца ў вёсцы Бузава Бучанскага раёну Кіеўскай вобласьці.
• 28 лютага 2022 году расейцы абстралялі ў Бучы пад Кіевам групу журналістаў брытанскага тэлеканалу Sky News.

Абстрэл Майдану Свабоды ў Харкаве

• 1 сакавіка 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу забудовы Майдану Свабоды ў цэнтры Харкава (будынкі Харкаўскай АДА, опэрнага тэатру, філярмоніі і 4-5-павярховыя жылыя дамы) пацярпелі 6 чалавек, у тым ліку 1 дзіця, загінула нацыянальны сябра Спэцыяльнай маніторынгавай місіі АБСЭ ва Ўкраіне Марына Феніна.
• 1 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі два 9-павярховыя жылыя дамы ў Хэрсоне.
• 1 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі сяло Дачнае ў Адэскай вобласьці, адзін чалавек загінуў, двое пацярпелі.
• 1 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі ў Марыюпалі некалькі жылых дамоў на бульвары Шаўчэнкі і ў Левабярэжным раёне, пад абстрэл таксама патрапіла школа № 16 і КП «Камунальнік».
• 1 сакавіка 2022 году расейскія войскі на БТП абстралялі ў Хэрсоне пажарную машыну ратавальнікаў, якія ехалі на тушэньне пажару ў будынку гандлёвага цэнтру «Фабрыка».
• 1 сакавіка 2022 году расейскі знарад, скіраваны на тэлевізійную вежу ў Кіеве, упаў на адлегласьці 200 мэтраў ад тэрыторыі Бабінага Яру — мэмарыялу ахвярам нямецкіх нацыстаў, пяць чалавек загінулі і пяць атрымалі раненьні. Расьсьледная група Bellingcat зрабіла геалякацыю месца трапляньня расейскага ракетнага ўдару і супаставіла яго з мапай маршруту габрэяў, якіх вялі на расстрэл з кіеўскай Лукʼянаўкі. Выявілася, што ўдар прыйшоўся туды, дзе габрэяў распраналі перад расстрэлам (у савецкі час гэтыя месцы забудоўвалі рознымі гаспадарчымі спарудамі).
• 1 сакавіка 2022 году расейскі авіяўдар пашкодзіў 10 прыватных жылых дамоў (тры зь іх загарэліся) і шыбы ў будынку мескай лякарні ў Жытоміры, два чалавекі загінулі, 16 атрымала раненьні.
• 2 сакавіка 2022 году расейскія войскі кідалі гранаты ў мірных жыхароў Энэргадару, пазьней адкрылі агонь у людзей.
• 2 сакавіка 2022 году ў сяле Бузове Кіеўскай вобласьці расейскія танкі абстралялі сям’ю, якая спрабавала схавацца ад абстрэлу, загінуў 14-гадовы падлетак.
• 2 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі ў Севераданецку дзіцячы садок, у якім былі дзеці, у гэты ж дзень расейскі знарад трапіў у школу, дзе хаваліся людзі.

Вуліца ў цэнтры Харкава па расейскім абстрэле, 1 сакавіка

• 2 сакавіка 2022 году расейскія войскі некалькі разоў абстралялі цэнтар Харкава: загарэўся корпус унівэрсытэту імя Каразіна на Міраносіцкай вуліцы, пацярпела забудова плошчы Канстытуцыі, таксама пад абстрэл трапіў інтэрнат для сьляпых дзяцей.
• 2 сакавіка 2022 году ў Чарнігаве дзьве расейскія ракеты трапілі ў будынак мескай лякарні, адзін чалавек загінуў, пяць атрымалі раненьні.
• 2 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі ў Марыюпалі радзільны дом.
• 2 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі жылыя дамы ў Ірпені Кіеўскай вобласьці, 3 сакавіка дактары паведамілі што памерла параненае дзіця.
• 2 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі з градаў цэнтар Вазьнясенску Мікалаеўскай вобласьці, а 3 сакавіка разьмясьцілі сваю тэхніку на падворках мірных жыхароў.
• 2 сакавіка 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу жылых дамоў у Ізюме (Харкаўская вобласьць) загінула 8 чалавек, у тым ліку дзеці.
• 3 сакавіка 2022 году ў Энэргадары расейскія знарады трапілі ў жылы дом.

Вынікі расейскага абстрэлу Чарнігава, 3 сакавіка

• 3 сакавіка 2022 году расейцы разбамбілі ТЭЦ і чыгуначны вакзал у Ахтырцы.
• 3 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі шматпавярховыя жылыя дамы ў Чарнігаве, загінула 47 чалавек, 18 атрымалі траўмы; таксама расейская авіяцыя атакавала дзьве школы і прыватныя жылыя дамы, у выніку чаго 9 чалавек памерлі, чатыры атрымалі траўмы. Прытым расейская авіяцыя дзеля абстрэлу жылых кварталаў выкарыстала бомбы, прызначаныя да руйаваньня фартыфікацыяў і вайскова-прамысловых аб’ектаў.
• 3 сакавіка 2022 году зьявіліся дакумэнтальныя сьведчаньні, што расейскія войскі выкарыстоўваюць мэдычны транспарт дзеля транспартаваньня зброі.
• 3 сакавіка 2022 году расейскія войскі зруйнавалі 30 прыватных будынкаў ў выніку паветранай атакі на сяло Якаўлеўку Харкаўскай вобласьці, тры чалавекі загінулі, 7 атрымалі раненьні.
• 3 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі з «градаў» жылыя дамы ў Севераданецку.
• 3 сакавіка 2022 году, як выявіла расьсьледная арганізацыя Conflict Intelligence Team, расейскія самалёты скінулі ў раёне сяла Беленькага і курортнага мястэчка Затокі Адэскай вобласьці касэтную авіябомбу.
• 4 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі Запароскую АЭС у Энэргадары.

Ліцэй № 25 у Жытоміры, зруйнаваны расейскімі войскамі, 4 сакавіка

• 4 сакавіка 2022 году расейскія войскі зруйнавалі будынак ліцэю № 25 у Жытоміры на вуліцы Малая Бярдычаўская.
• 4 сакавіка 2022 году расейцы расстралялі дырэктара школы ў Баштанцы Мікалаеўскай вобласьці.
• 4 сакавіка 2022 году каля мястэчка Ворзэлю Бучанскага раёну Кіеўскай вобласьці расейцы расстралялі з танкавых кулямётаў аўтамабіль з цывільнымі грамадзянамі, загінулі жанчына і 17-гадовая дзяўчына, чатыры чалавекі атрымалі раненьні, сярод якіх дзяўчаты 17 і 7 гадоў.
• 4 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі прыватныя будынкі ў месьце Пакроўску касэтнымі знарадамі.
• 5 сакавіка 2022 году ў Бучы памерлі двое цяжка параненых дзяцей, якіх расейцы не дазволілі вывезьці ў клініку «Охматдит».
• 5 сакавіка 2022 году расейцы зноў абстралялі ЦЭЦ у Ахтырцы, якую зруйнавалі, загінула пяць мірных работнікаў.
• 5 сакавіка 2022 году расейцы скінулі бомбу на кацельню ў цэнтры Сумаў.
• 5 сакавіка 2022 году ў Запароскай вобласьці расейцы расстралялі машыну супрацоўнікаў Укрпошты і пераехалі яе танкам, два чалавекі загінулі на месцы.
• 6 сакавіка 2022 году расейцы ўчынілі масавае авіябамбаваньне Харкава, у выніку чаго зруйнавалі шматпавярховыя жылыя дамы, інтэрнаты, адміністрацыйныя будынкі, мэдычныя і адукацыйныя ўстановы, загінула 8 чалавек.
• 6 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі мірных жыхароў пры спробе эвакуацыі зь Ірпеню, 8 чалавек загіналі, зь іх два дзіця.
• 6 сакавіка 2022 году расейскія абстрэлы зруйнавалі 15 прыватных будынкаў у Оўручы і 10 — у Корасьцені Жытомірскай вобласьці, адзін чалавек загінуў, два атрымалі траўмы. Прытым скінутая на Корасьцень 300-кіляграмовая бомба не разарвалася.
• 6 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі з рэактыўных сыстэмаў залпавага агню «Град» Харкаўскі фізычна-тэхнічны інстытут (ХФТІ), дзе знаходзіцца ядзерны навукова-дасьледчы комплекс.
• 6 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі жылыя шматпавярховыя дамы на Краматорскім бульвары ў Краматорску, два чалавекі загінулі.

Жылы дом у Мікалаеве па расейскім абстрэле 7 сакавіка

• 7 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі з рэактыўных сыстэмаў залпавага агню «Смерч» шматпавярховыя жылыя дамы ў Мікалаеве ў мікрараёнах Саляныя і Новы Вадапой, а таксама прыватныя жылыя дамы ў мясцовасьці Балабанаўцы.
• 7 сакавіка 2022 году паведамілі, што расейцы забілі кіраўніка Гастомельскай АТГ Юрыя Прыпіпку разам з двума памочнікамі, калі тыя раздавалі жыхарам Гастомелю хлеб і лекі.
• 7 сакавіка 2022 году расейцы зьнішчылі ў сяле Вязаўцы Жытомірскай вобласьці драўляную царкву Раства Багародзіцы 1862 году пабудовы, помнік архітэктуры нацыянальнага значэньня.
• 7 сакавіка 2022 году ў Чаплынцы Хэрсонскай вобласьці расейцы адкрылі агонь ва ўдзельнікаў мітынгу супраць акупацыі.
• 7 сакавіка 2022 году ў Макараве расейцы абстралялі хлебазавод, загінула 13 чалавек.
• 7 сакавіка 2022 году ў Севераданецку расейцы абстралялі лекараў у спэцыялізаваным мэдычным транспарце, ёсьць параненыя.
• 7 сакавіка 2022 году расейцы нанесьлі авіяўдар у жылы сэктар Сумаў, загінулі 22 чалавекі, у тым ліку трое дзяцей, восем чалавек атрымалі раненьні (сярод загіблых шматразовы чэмпіён Украіны з самба 16-гадовы Арцём Прыйменка разам з усёй сям’ёй — маці, бацькам, бабуляй і двума малодшымі братамі).
• 7 сакавіка 2022 году ў выніку расейскіх абстрэлаў падразьдзелаў Дзяржаўнай службы з надзвычайных здарэньняў Украіны загінула 12 украінскіх цывільных ратавальнікаў.
• 7 сакавіка 2022 году ў Харкаве расейскія вайскоўцы расстралялі людзей, якія гадавалі жывёлаў у экапарку.
• 8 сакавіка 2022 году расейскія войскі разбамбілі мескую паліклініку і мэдычны цэнтар у Ірпені.
• 8 сакавіка 2022 году ў Мікалаеўскай вобласьці расейскія войскі абстралялі маркаваны знакамі Чырвонага крыжа мікрааўтобус з выхавацелькамі дзіцячага дома, якія накіроўваліся на працу, каб зьмяніць калег; загінулі трое выхавальніц, яшчэ двое атрымалі раненьні.
• 8 сакавіка 2022 году ў Марыюпалі з-пад завалаў разбуранага ў выніку расейскіх удараў дома дасталі цела шасьцігадовай дзяўчынкі Тані, якая праз блякаду места расейскімі войскамі памерла ад абязводжваньня.
• 8 сакавіка 2022 году расейцы зруйнавалі цэнтральную лякарню места Ізюму.
• 8 сакавіка 2022 году расейскія бомбы зьнішчылі сем жылых дамоў у Малыне Жытомірскай вобласьці, загінула шэсьць чалавек, у тым ліку трое дзяцей (зь іх двое немаўлят).
• 8 сакавіка 2022 году расейскія войскі нанесьлі ракетны ўдар у інтэрнат і завод вытвочасьці мінэральнай ваты «Ізоват».
• 8 сакавіка 2022 году расейскія войскі скінулі бомбы на жылыя дамы ў сяле Пяскоўцы Бучанскага раёну, загінуў чалавек, яшчэ два атрымалі раненьні.
• 9 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі завод электрычных побытавых прыладаў у Трасьцянцы Сумской вобласьці, тры чалавекі загінулі, у тым ліку падлетак.
• 9 сакавіка 2022 году расейская авіяцыя ўдарыла ў жылыя дамы на вуліцы Шаўчэнкі ў Сумах і ў Лебядзіне Сумской вобласьці.
• 9 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі эвакуяцыйную калёну каля сяла Дзямідава Кіеўскай вобласьці, чалавек загінуў, яшчэ двое атрымалі раненьні.

• 9 сакавіка 2022 году расейскія войскі нанесьлі авіядур у радзільны дом № 2 і разбамбілі дзіцячую лякарню ў Марыюпалі, дзе загінула тры чалавекі, у тым ліку дзіця, а пацярпелі 17 чалавек. Напярэдадні бамбаваньня афіцыйная прадстаўніца расейскага МЗС Марыя Захарава згадала пра Марыюпальскую дзіцячую лякарню ў такім кантэксьце, што ў ёй нібы заселі «ўкраінскія нацбаты» — то бок фактычна анансавала, што расейцы будуць бамбіць дзіцячую лякарню. 10 сакавіка міністар замежных справаў Расеі Сяргей Лаўроў пацьвердзіў, што абстрэл дзіцячай лякарні і радзільнага дому быў сьвядомым і мэтанакіраваным. 14 сакавіка паведамілі, што памерла цяжарная жанчына, якая пацярпела падчас расейскага бамбаваньня радзільні ў Марыюпалі.
• 9 сакавіка 2022 году расейскія войскі нанесьлі чарговы бомбавы ўдар у Жытомір, які пашкодзіў кацельню, дзьве лякарні і жылы дом.
• 9 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі ачышчальныя пабудовы каналізацыі места Мікалаева, а таксама прыватныя жылыя дамы ў мясцовасьці Ракетным Урочышчы.
• 9 сакавіка 2022 году расейскі знарад трапіў у гандлёва-забаўляльны цэнтар «Нікольський» на Пушкінскай вуліцы ў цэнтры Харкава.
• 9 сакавіка 2022 году ад расейскіх абстрэлаў Харкаўскага экапарку загінула два кенгуру.
• 10 сакавіка 2022 году ў выніку чарговага расейскага абстрэлу Корасьценю, у тым ліку жылых дамоў, адзін чалавек загінуў.
• 10 сакавіка 2022 году расейскі знарад трапіў у прыватны жылы дом у сяле Слабажанскім Ізюмскага раёну, загінулі чатыры асобы — дзьве жанчыны і двое дзяцей. 5-гадовай дзяўчынцы ўдалося выратавацца, але яна атрымала моцныя траўмы.
• 10 сакавіка 2022 году расейскі авіяўдар зруйнаваў прыватны дом у сяле Мархалеўцы Фастаўскага раёну, загінула амаль цэлая сям’я — пяць чалавек, выжыў толькі гаспадар і яго кот.
• 10 сакавіка 2022 году расейская авіяцыя зноў бамбіла жылыя кварталы ў Ахтырцы.
• 10 сакавіка 2022 году зьявіліся здымкі наступстваў расейскіх абстрэлаў трамвайнага дэпо ў Харкаве.
• 10 сакавіка 2022 году ў выніку чарговага расейскага абстрэлу Корасьценю загінулі тры чалавекі, у тым ліку два беларусы-дальнабойнікі.
• 10 сакавіка 2022 году расейцы нанесьлі ўдар касэтнымі бомбамі ў мястэчка Селекцыйнае Харкаўскай вобласьці, у выніку чаго загінула 73-гадовая жанчына.
• 10 сакавіка 2022 году расейцы разбамбілі завод Coca-Cola пад Кіевам.
• 10 сакавіка 2022 году расейскія войскі ўчынілі бамбаваньне дасьледніцкай ядравай ўстаноўкі на тэрыторыі Харкаўскага фізычна-тэхнічнага інстытуту.
• 10 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі з сыстэмаў залпавага агню «Ураган» места Нежын у Чарнігаўскай вобласьці, два чалавекі загінула, восем атрымалі раненьні.
• 11 сакавіка 2022 году расейцы нанесьлі тры авіяўдары ў места Дніпро: каля дзіцячага садка, каля шматпавярховага жылога дома і ў абутковую фабрыку, адзін чалавек загінуў.
• 11 сакавіка 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу прыватных жылых дамоў у хутары Кердылаўшчыне Сумской вобласьці загінула двое мірных жыхароў.
• 11 сакавіка 2022 году праз расейскі абстрэл вадаводнай сеткі Чарнігаў застаўся без вады.
• 11 сакавіка 2022 году расейскія вайскоўцы абстралялі псыханэўралягічны інтэрнат у сяле Асколе Ізюмскага раёну.
• 11 сакавіка 2022 году расейскія тэрарысты выкралі мэра Мелітопалю Івана Фёдарава, а таксама ўварваліся ў дом дэпутаткі Запароскай абласной рады, прадстаўніцы крымска-татарскага народу Лэйлы Ібрагімавай, якую вывезьлі ў невядомым кірунку.
• 11 сакавіка 2022 году расейскія войскі зноў абстралялі жылыя кварталы Мікалаева з рэактыўных сыстэмаў залпавага агню.
• 11 сакавіка 2022 году расейцы расстралялі калёну ўкраінскіх жанчын і дзяцей пры спробе эвакуацыі зь сяла Перамогі Барышаўскага раёну Кіеўскай вобласьці, у выніку сем чалавек загінулі, зь іх адно дзіця.
• 11 сакавіка 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу дома састарэлых у мястэчку Крэменевай Луганскай вобласьці загінулі 56 чалавек.
• 12 сакавіка 2022 году расейскія войскі разбамбілі гатэль «Украіна» ў цэнтры Чарнігава.
• 12 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі анкалягічную лякарню ў Мікалаеве.
• 12 сакавіка 2022 году расейцы скінулі бомбу на Сьвятагорскую праваслаўную лаўру ў Данецкай вобласьці.
• 12 сакавіка 2022 году ў ноч на 13 сакавіка расейцы пацэлілі ў эвакуацыйны цягнік Краматорск — Львоў, загінула правадніца.
• 13 сакавіка 2022 году пад чарговы расейскі артылерыйскі абстрэл трапілі тры агульнаадукацыйныя школы, лякарня і гандлёвы цэнтар, а таксама Крыжаўзьвіжанскі сабор у Севераданецку.
• 13 сакавіка 2022 году расейцы ўчынілі авіяцыйны ўдар у прыватныя жылыя дамы места Баштанкі Мікалаеўскай вобласьці.
• 13 сакавіка 2022 году расейскія войскі скінулі бомбу на жылы дом у Чарнігаве, адзін чалавек загінуў, 17 сакавіка паведамілі што з-пад завалаў зруйнавага 13 сакавіка інтэрнату дасталі пяць загінулых — 3-гадовых двайнятаў, 12-гадовую дзяўчынку і іх бацькоў.

Зьнішчаная расейскай бомбай школа ў Зялёным Гаі Мікалаеўскай вобласьці, 13 сакавіка

• 13 сакавіка 2022 году расейцы разбамбілі школу ў сяле Зялёным Гаі Мікалаеўскай вобласьці, загінула сем чалавек.
• 13 сакавіка 2022 году расейцы ўжылі фосфарныя боепрыпасы ў Папасной Луганскай вобласьці.
• 13 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі касэтнымі знарадамі мікрараён Саляныя ў Мікалаеве, у выніку каля прыпынку грамадзкага транспарту «Атэлье» на праспэкце герояў Украіны загінула 9 чалавек, 13 атрымалі раненьні. Гэтыя людзі, пераважна старэйшага веку стаялі ў чарзе ў банкамат і ў краму АТБ.
• 13 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі псыханэўралягічны інтэрнат у кіеўскай Пушчы-Вадзіцы.
• 13 сакавіка 2022 году ў ноч на 14 сакавіка расейцы абстралялі жылы квартал у Краматорску, два чалавекі загінулі.

Ліквідацыя наступстваў расейскіх абстрэлаў на Майдане Свабоды ў Харкаве, 13 сакавіка

• 14 сакавіка 2022 году чарговы расейскі авіяўдар у цэнтар Харкава практычна цалкам зьнішчыў 4-павярховы жылы дом.
• 14 сакавіка 2022 году пад расейскія абстрэлы трапілі нацыянальны ўнівэрсытэт Чарнігаўская Палітэхніка, жылыя кварталы і інфраструктура места, у выніку чаго загінула 10 чалавек.
• 14 сакавіка 2022 году расейскія абстрэлы места Сьнегіроўкі Мікалаеўскай вобласьці зьнішчылі 11 жылых дамоў, 30 атрымалі пашкоджаньні.
• 14 сакавіка 2022 году ў выніку чарговых расейскіх абстрэлаў жылых дамоў у Ахтырцы загінула тры чалавекі.

Жылы дом у кіеўскай Абалоні па расейскім абстрэле, 14 сакавіка

• 14 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі 9-павярховы жылы дом у мікрараёне Абалоні Кіева, два чалавекі загінула, тры атрымалі раненьні.
• 14 сакавіка 2022 году Акадэмія навук Украіны паведаміла, што ў Ворзэлі (Кіеўская вобласьць) расейскія вайскоўцы расстралялі фізыка-экспэрымэнтатара, загадніка аддзелу і намесьніка дырэктара Інстытуту фізыкі паўправаднікоў імя Лашкарова, сябра-карэспандэнта Нацыянальнай Акадэміі навук Украіны Васіля Кладзько, 65-гадовы навуковец спрабаваў вывезьці з Ворзэля сваю сям’ю.
• 14 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі дзіцячы садок у Чугуеве Харкаўскай вобласьці, загінуў 15-гадовы падлетак.
• 14 сакавіка 2022 году расейскія вайскоўцы падарвалі частку боепрыпасаў каля энэргаблёку Запароскай АЭС.
• 14 сакавіка 2022 году расейскі абстрэл зьнішчыў ачышчальныя пабудовы ў Васільеўцы Запароскай вобласьці, што прывяло да трапленьня каналізацыйных водаў у Дняпро.
• 14 сакавіка 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу жылога дома ў месьце Дэргачах Харкаўскай вобласьці загінула 15-гадовая дзяўчына.
• 14 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі жылы квартал у Харкаве.
• 15 сакавіка 2022 году расейцы зруйнавалі інтэрнат для дзяцей з парушэньне зроку, лякарню (у тым ліку радзільны стацыянар) і тры школы ў месьце Рубежным Луганскай вобласьці, загінулі чатыры чалавекі.
• 15 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі два шматпавярховыя жылыя дамы ў Сьвятошынскім раёне Кіева, загінула чатыры чалавекі.
• 15 сакавіка 2022 году расейцы з БМП расстралялі трох падлеткаў у сяле Махнатыне Чарнігаўскай вобласьці.
• 15 сакавіка 2022 году расейскі тэрарыстысты ўзялі ў закладнікі пацыентаў і мэдычны пэрсанал лякарні ў Марыюпалі (каля 400 чалавек), адкуль 16 сакавіка пачалі абстрэл места.
• 16 сакавіка 2022 году расейцы зруйнавалі школу ў Харкаве.
• 16 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі чыгуначную станцыю Запарожжа II і батанічны сад у Запарожжы.
• 16 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі два шматпавярховыя жылыя дамы ў Шаўчэнкаўскім раёне Кіева.
• 16 сакавіка 2022 году расейцы расстралялі ў Чарнігаве мірных жыхароў, якія стаялі ў чарзе па хлеб, дзесяць чалавек загінулі.
• 16 сакавіка 2022 году расейскія войскі зьнішчылі магутнай авіяцыйнай бомбай будынак Марыюпальскага драматычнага тэатру, дзе ў бомбасховішчы хаваліся сотні людзей. Неўзабаве яшчэ адну бомбу скінулі на басэйн «Нэптун», дзе хавалаіся цяжарныя жанчыны і малыя дзеці.
• 16 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі з «Граду» калёну мірных жыхароў, якія эвакуяваліся з Марыюпалю.
• 16 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі з «Граду» сяло Мар’янскае Крывароскага раёну.
• 17 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі места Мэрэфу Харкаўскай вобласьці, у выніку чаго зруйнавалі школу і дом культуры, пашкодзілі жылы дом, 21 чалавек загінуў, яшчэ 25 атрымалі раненьні.
• 17 сакавіка 2022 году расейскі ракетны ўдар у Дарніцкі раён Кіева зруйнаваў шматпавярховыя жылыя дамы, адзін чалавек загінуў, чатыры атрымалі раненьні. у той жа дзень паведамілі, што ў выніку расейскіх абстрэлаў загінула 67-гадовая заслужаная артыстка Ўкраіны Аксана Швец.
• 17 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі касэтнымі бомбамі мястэчка Казачую Лопань Харкаўскай вобласьці: чыгуначную станцыю, крамы, аптэкі ды іншыя цывільныя аб’екты, шэсьць чалавек загінулі.
• 17 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі жылыя дамы ў Новых Пятроўцаў Кіеўскай вобласьці, у выніку чаго загінула 2-гадовае дзіця.
• 17 сакавіка 2022 году расейцы абстраляліл прытулак для маці з малымі дзецьмі ў Севераданецку.
• 17 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі з «Градаў» шэраг местаў і сёлаў пад Кіевам, адзін чалавек загінуў.
• 17 сакавіка 2022 году пад Такмаком расейцы расстралялі аўтамабіль, у выніку чаго трапілі ў твар дзіця.
• 17 сакавіка 2022 году ў Бучы расейскі вайсковец забіў з пальнай зброі бацьку і параніў яго 14-гадовага сына, якога таксама спрабаваў забіць.
• 18 сакавіка 2022 году расейскія абстрэлы зруйнавалі больш за 20 жылых дамоў у Рубежным і Севераданецку, два чалавекі загінулі, шэсьць атрымалі раненьні.
• 18 сакавіка 2022 году расейскія войскі нанесьлі чарговы ракетны ўдар у Краматорск: трапілі ў жылы дом і адміністрацыйны будынак, два чалавекі загуніла, 6 атрымалі раненьні.
• 18 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі лякарню ў Лісічанску.
• 18 сакавіка 2022 году расейскія абстрэлы пашкодзілі 16 жылых дамоў у 11 паселішчах Данецкай вобласьці.
• 18 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі жылы квартал у Падольскім раёне Кіева, адзін чалавек загінуў, 19 пацярпела, у тым ліку чацьвёра дзяцей.
• 18 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі лякарню ў Трасьцянцы.
• 18 сакавіка 2022 году расейскія вайскоўцы абстралялі ў Запароскай вобласьці ратаўнікоў, якія ехалі на выклік, загінуў старэйшы пажарнік Яўген Данец, пяць чалавек атрымалі раненьні і траўмы.
• 18 сакавіка 2022 году ў выніку расейскага мінамётнага абстрэлу жылой забудовы і адміністрацыйнага будынка ў Макараве загінула 7 мірных жыхароў, 5 атрымалі раненьні.
• 18 сакавіка 2022 году ў Харкаве ў выніку трапляньня расейскага знараду ў шматкватэрны жылы дом загінуў 96-гадовы вязень нацысцкіх канцэнтрацыйных лягераў Барыс Раманчанка.
• 19 сакавіка 2022 году ў выніку чарговага расейскага абстрэлу Рубежнага пад заваламі жылога дома загінулі двое дзяцей і жанчына, адно дзіця шпіталізавалі.

Зьнішчаны гандлёвы цэнтар «Retroville» у Кіеве, 20 сакавіка

• 20 сакавіка 2022 году зьявілася інфармацыя пра прымусовы масавы вываз у Расею жыхароў Марыюпалю (вуліцы Азоўстальская і Ўкраінскіх казакоў), у якіх адбіраюць украінскія пашпарты.
• 20 сакавіка 2022 году расейцы скінулі бомбу на школу мастацтваў № 12 у Марыюпалі, дзе хавалася каля 400 жыхароў — жанчыны, дзеці, людзі сталага веку.
• 20 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі Падольскі раён Кіева, загарэўся гандлёвы цэнтар «Retroville», загінула 8 чалавек.
• 21 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі жылыя раёны места Аўдзееўкі Данецкай вобласьці, адзін мірных жыхар загінуў, два атрымалі раненьні. Агулам за дзень ад расейскіх абстрэлаў Аўдзееўкі загінулі пяць мірных жыхароў, яшчэ 10 атрымалі раненьні.
• 21 сакавіка 2022 году расейскія войскі зноў абстралялі жылыя раёны Мікалаева, а таксама разбамбілі гатэль «Інгул» у цэнтры места.
• 21 сакавіка 2022 году ў акупаваным Хэрсоне расейцы закідалі сьвятлошумавымі гранатамі і адкрылі агонь ва ўдзельнікаў мітынгу, якія атрымалі раненьні.
• 21 сакавіка 2022 году расейкія абстрэлы зруйнавалі прыватны жылы дом у сяле Канстантынаўцы Мікалаеўскага раёну, двое дарослых і дзіця загінулі.
• 21 сакавіка 2022 году расейскія вайскоўцы расстралялі два цывільныя аўтамабілі ў Запароскай вобласьці, у выніку чаго раненьні атрымалі шэсьць чалавек, у тым ліку двое малых дзяцей. Агулам у гэты дзень ад расейскіх абстрэлаў цывільнага транспарту ў Запароскай вобласьці раненьні атрымалі чацьвёра дзяцей.
• 21 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі АЗС у Мікалаеве, тры чалавекі загінулі, адзін атрымаў раненьні.
• 22 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі места Лазаву Харкаўскай вобласьці, у выніку чаго зруйнавалі каля 20 прыватных жылых дамоў.
• 22 сакавіка 2022 году расейскія войскі з рэактыўнай артылерыі абстралялі сяло Малую Кастромку Крывароскага раёну, у выніку чаго пашкодзілі 20 жылых дамоў, адзін чалавек атрымаў раненьні.
• 22 сакавіка 2022 году расейскія абстрэлы Аўдзееўкі рэактыўнымі знарадамі «Торнадо С» зруйнавалі 15 будынкаў і школу.
• 22 сакавіка 2022 году расейцы абстралялі дзіцячую лякарню і краму, дзе стаяла чарга ў Севераданецку.
• 22 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі стайню ў Гастомелі, большасьць з 32 коней згарэлі жыўцом.
• 22 сакавіка 2022 году ў Харкаўскай вобласьці расейскі танк расстраляў цывільны аўтамабіль: бацькі і 9-гадовая дзяўчынка загінулі, 17-гадовы хлопец атрымаў раненьні.
• 22 сакавіка 2022 году расейскі знарад трапіў у шматпавярховы жылы дом у Рубежным, загінулі тры чалавекі, у тым ліку двое дзяцей.
• 23 сакавіка 2022 году расейцы скінулі авіябомбы на аўтамабільны мост церазь Дзясну, які злучае Чарнігаў з Кіевам і празь які ажыцьцяўлялася эвакуацыя мірных жыхароў і дастаўка гуманітарнай дапамогі.
• 23 сакавіка 2022 году расейскія войскі наўмысна абстралялі харчовыя склады ў Браварскім раёне, у выніку чаго зьнішчылі дзясяткі тонаў гародніны і мяса.
• 23 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі з «Градаў» жылы масіў Ніўкі ў Кіеве.
• 23 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі харчовае прыдпрыемства ў Чарнігаве, у выніку чаго пашкодзілі аміякаправод.
• 23 сакавіка 2022 году расейскі абстрэл зьнішчыў будынак музэю імя Архіпа Куінджы ў Марыюпалі.
• 23 сакавіка 2022 году ў ноч на 24 сакавіка расейскія войскі ўчынілі абстрэл шэрагу населеных пунктаў Луганскай вобласьці ракетамі і фосфарнымі бомбамі, у выніку чаго загінулі чатыры чалавекі, у тым ліку двое дзяцей, шэсьць чалавек атрымалі раненьні.
• 24 сакавіка 2022 году ў выніку расейскага абстрэлу пунтку выдаваньня гуманітарнай дапамогі ў Харкаве загінула 6 чалавек, больш за 17 атрымалі раненьні.
• 24 сакавіка 2022 году расейскія войскі абстралялі цывільную інфраструктуру места Дэргачоў Харкаўскай вобласьці, адзін мірны жыхар загінуў, адзін атрымаў раненьні.
• 24 сакавіка 2022 году расейскі абстрэл зь цяжкай артылерыі падкодзіў шпатпавярховы жылы дом у Вышгарадзе Кіеўскай вобласьці.

Дзеяньні ўкраінскіх вайскоўцаў

25 лютага 2022 году Генэральны штаб Узброеных сілаў Украіны паведаміў, што ўкраінскі інжынэр асобнага батальёну матрос Віталь Скакун цаною свайго жыцьця падарваў Генічаскі мост, каб спыніць перасоўваньне расейскага войска.

Зьнішчаная расейская вайсковая тэхніка, 4 сакавіка

25 лютага 2022 году апублікавалі перамовы расейскіх вайскоўцаў з украінскімі пагранічнікамі, якія адмовіліся здавацца: 13 украінскіх пагранічнікаў, абараняючы востраў Зьмяіны, адмовіліся здацца расейцам у палон. З прычыны поўнага зьнішчэньня інфраструктуры вострава зьявілася інфармацыя, што ўсе пагранічнікі загінулі. Пазьней ВМС Украіны паведаміла, што абаронцы Ўкраіны здолелі застацца жывымі, але трапілі ў расейскі палон.

1 сакавіка 2022 году 12 абаронцаў Украіны (зь іх 6 пасьмяротна) атрымалі званьне Героя Ўкраіны ад прэзыдэнта краіны Ўладзімера Зяленскага:

• Падпалкоўнік Эдуард Вагароўскі, які загінуў, выводзячы ўкраінскую авіяцыю ад расейскага ракетнага ўдару і даў магчымасьць падняцца ў паветра іншым украінскім вайскоўцам.
• Маёр Дзьмітры Каламіец (пасьмяротна), які выратаваў сваіх таварышаў, адвёў агонь расейскай авіяцыі і быў зьбіты расейскім самалётам.
• Падпалкоўнік Генадзь Матуляк (пасьмяротна) — Гастомель, зьнішчыў скупнасьць расейскай тэхнікі.
• Лейтэнант Віталь Моўчан (пасьмяротна), які зьнішчыў у паветраным баі два расейскія самалёты.
• Палкоўнік Аляксандар Асанчанка, які загінуў у паветраным баі, адцягваючы расейскую авіяцыю.
• Старэйшы лейтэнант Вячаслаў Радыёнаў (пасьмяротна), дзякуючы мужным дзеяньням якога поўны склад самалётаў брыгады паднялася ў паветра ў Васількове і гэта выратавала ўкраінскія войскі ад ракетнага ўдару.
• Старэйшы лейтэнант Андрэй Герус, які зьбіў расейскі Іл-76 над местам Крапіўніцкім, тым самым не дапусьціўшы высадкі расейскіх войскаў з зброяй.
• Камандзір апэратыўна-тактычнай групы «Поўнач» брыгадны генэрал Дзьмітры Красільнікаў, які два дні адбіваў бесьперапынны штурм, ратаваў людзей і тэхніку, не пускаў расейцаў у Харкаў з Луганскай вобласьці.
• Падпалкоўнік Андрэй Круглоў, які вывеў ад атак расейцаў падразьдзел зэнітна-ракетнага комплексу «Бук» і асабіста зьнішчыў два расейскія гелікоптэры і адзін самалёт.
• Палкоўнік Аляксандар Мастоўскі, які зьбіў пад Васільковам расейскі Іл-76, а таксама два гелікоптэры Мі-24, што перашкодзіла прызямленьню ўзбраеньня.
• Генэрал-лейтэнант Юры Содал, які ў баях за Валнаваху выратаваў украінскіх вайскоўцаў з атачэньня і зладзіў пасьпяховую контратаку, выводзіў людзей з-пад расейскага нападу.
• Палкоўнік мэдычнай службы Эдуард Харашун, які асабіста зладзіў абарону аточанага вайскова-мэдычнага цэнтру і эвакуаваў параненых.

3 сакавіка 2022 году 15 абаронцаў Украіны (зь іх 9 пасьмяротна) атрымалі званьне Героя Ўкраіны ад прэзыдэнта краіны Ўладзімера Зяленскага:

• Старэйшы лейтэнант Максім Белаконь (пасьмяротна), які ўдзельнічаў у адбіцьці расейскай атакі пры абароне Чарнігава, зьнішчыў ДРГ і два расейскія танкі.
• Падпалкоўнік Аляксандар Капічун (пасьмяротна), дзякуючы гераічным дзеяньням якога ўкраінскія войскі здолелі спыніць расейскую калёну, зьнішчыць акупантаў і іх тэхніку.
• Салдат Аляксандар Лук’яновіч (пасьмяротна), які ў ходзе бою зьняшкоджваў да 30 адзінак расейскай тэхнікі і быў сьмяротна паранены ў выніку авіяўдару.
• Малодшы сяржант Міхаіл Нясульны (пасьмяротна), які загінуў у блізкім баі з расейцамі пры эвакуацыі людзей.
• Салдат Андрэй Ніканчук (пасьмяротна), які абараняў Кіеўскую ГЭС ад расейскіх авіяналётаў і ракетных удараў.
• Лейтэнант Віталь Сапіла (пасьмяротна), які камандаваў танкавым узводам і зьняшкодзіў тры дзясяткі адзінак расейскай тэхнікі і загінуў у выніку авіяўдару.
• Галоўны сяржант Аляксей Сінюк (пасьмяротна), які абараняў Чарнігаў і зьнішчыў дзьве расейскія БМП і захапіў танк, але загінуў у выніку авіяўдару.
• Лейтэнант Уладзіслаў Украінец (пасьмяротна), які прыкрываў адступленьне ўкраінскіх войскай у час расейскай атакі.
• Маёр Сьцяпан Чабан (пасьмяротна), які кіраваў Су-27 і адвёў на сябе расейскую авіяцыю над Крапіўніцкім.
• Маёр Ігар Міхальчук, які камандаваў падразьдзелам танкавага батальёну і зьнішчыў шматлікую расейскую бронетэхніку.
• Палкоўнік Сяргей Мусіенка, які камандаваў ракетна-артылерыйскім падразьдзелам і нанёс разбуральныя ўдары расейцам на Харкаўскім кірунку.
• Лейтэнант Яўген Пальчанка, які кіраваў узводам танкаў і прыкрываў выхад украінскай брыгады з атачэньня расейцамі.
• Маёр Уладзіслаў Пракапенка, які камандаваў танкавым батальёнам і бяз стратаў вывеў асабовы склад і тэхніку з атачэньня.
• Начальнік 92-й брыгады эфэктыўнай абароны Харкава падпалкоўнік Павал Фядосенка.
• Старэйшы лейтэнант Дзьмітры Чавалаха за гераічны ўдзел у абароне Хэрсонскай вобласьці.

4 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі надаў званьне Героя Ўкраіны генэрал-лейтэнанту Аляксандру Паўлюку — камандарму Апэрацыі аб’яднаных сілаў, а таксама ўзнагародзіў ордэнамі і мэдалямі 76 украінскіх вайскоўцаў (зь іх 37 пасьмяротна) за асабістую мужнасьць і самаадданыя дзеяньні.

6 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі надаў Харкаву, Чарнігаву, Марыюпалю, Хэрсону, Гастомелю і Валнавасе годнасьць местаў-герояў Ўкраіны — за супраціў расейскай агрэсіі, таксама ўкраінскі прэзыдэнт узнагародзіў мэраў гэтых местаў ордэнамі «За мужнасьць», а кіраўнікоў абласных адміністрацыяў — ордэнамі Багдана Хмяльніцкага ІІІ ступені.

8 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі падпісаў наказ аб адзначэньні дзяржаўнымі ўзнагародамі Ўкраіны 96 украінскіх вайскоўцаў, у тым ліку сярод іх ордэн Багдана Хмяльніцкага ІІ ступені атрымаў маёр Аляксандар Сак — камандзір мэханізаванага батальёну, які ўступіў у бой з батальённа-тактычнай групай расейцаў і перамог дзякуючы рацыянальнаму падыходу да бою і нестандартавай тактыцы; капітан Расьціслаў Сілівакін — камандзір мэханізаванага батальёна, які пасьпяхова змагаўся з колькасна большымі сіламі расейцаў, вызваляючы ўкраінскія месты і вёскі ў Сумской вобласьці. Сярод кавалераў ордэна Багдана Хмяльніцкага ІІІ ступені адзначаюцца лейтэнант Ігар Лазаў, які, дзейнічаючы ў складзе групы, спыніў калёну расейскай тэхнікі колькасьцю каля 150 адзінак, якая рухалася ў кірунку Жытомір — Кіеў — яе зьнішчылі; лейтэнант Віталь Патурэмец, які праявіў узорную мужнасьць і самавалоданьне ў баі, зьнішчыўшы пад местам Кіевам калёну расейскай тэхнікі, быў паранены. Таксама ордэн «За адвагу» ІІІ ступені атрымаў майстар-сяржант, камандзір аўтамабільнага ўзводу Валянцін Барылюк, дзякуючы дзеяньням і асабістай рашучасьці якога танкавая часьціна ўчасна атрымала паліва і выйшла з атачэньня, зьнішчыўшы на сваім шляху расейцаў.

10 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі ўзнагародзіў больш за сотню абаронцаў Украіны, сярод іх трынаццаць чалавек атрымалі годнасьць Героя Ўкраіны (зь іх 5 пасьмяротна):

• Падпалкоўнік Андрэй Літун (пасьмяротна), які загінуў, прыкрываючы ўкраінскія войскі і гераічна стрымліваючы наступленьне расейцаў.
• Капітан Аляксандар Корпан (пасьмяротна), які выратаваў украінскіх салдат і дамы мірных жыхароў, калі адвёў ад іх самалёт, які разьбіўся.
• Малодшы лейтэнант Юры Блоха (пасьмяротна), які ў баях у Мікалаеўскай вобласьці гераічна абараняў таварышаў, ратуючы іх жыцьцё.
• Старэйшы сяржант Андрэй Івашка (пасьмяротна), які ў час ракетнага абстрэлу цаною ўласнага жыцьця асабіста даваў інфармацыю пра дзеяньні расейскіх войскаў.
• Малодшы сяржант Яўген Волкаў (пасьмяротна) — за мужнасьць і гераізм пры эвакуацыі параненых у Данецкай вобласьці, за выратаваньне ўкраінскіх вайскоўцаў.
• Генэрал-маёр Віктар Нікалюк, які ўмела вёў абарону на паўночна-ўсходнім кірунку, дзякуючы чаму здолеў не дапусьціць захопу Чарнігава.
• Палкоўнік Леанід Хода, пад камандаю якога ў час вайны зьнішчылі больш за 50 расейскіх машынаў.
• Падпалкоўнік Вячаслаў Панамарэнка, дзякуючы дзеяньням якога ў месьце Гастомелі зьнішчылі значную колькасьць расейскай тэхнікі і вайцоўцаў.
• Падпалкоўнік Аляксандар Якавенка, які вывеў падразьдзелы ад артылерыйскага агню расейцаў, дзякуючы чаму ўтрымаў асабісты склад і працягваў пасьпяхова абараняць Данеччыну.
• Маёр Яўген Бова — за гераічную абарону Марыюпалю і ўтрыманьне пазыцыяў у бесьперапынных атаках расейцаў.
• Капітан Васіль Баечка — за надзвычай пасьпяховую ліквідацыю тэхнікі і жывой сілы расейцаў.
• Сяржант Алег Мароз, дзякуючы гераічным учынкам якога ўдалося спыніць расейскае наступленьне на Луганскай вобласьці.
• Матрос Валер Самафалаў, які ў адным баі ўпершыню ў гісторыі расейска-ўкраінскай вайны зьбіў адразу тры расейскія гелікоптэры.

Таксама ордэны «За асабістую мужнасьць» атрымалі 39 нацыянальных гвардзейцаў, 31 паліцыянт (дзевяць пасьмяротна), 14 пагранічнікаў (чатыры пасьмяротна), 23 супрацоўнікі Дзяржаўнай службы з надзвычайных сытуацыяў.

З 10 на 11 сакавіка 2022 году кіраўнік таварыства паляўнічых Рэпкінскага раёну Анатоль Кульгейка падарваў сябе ручной гранатай разам з расейскімі акупантамі, якія ўварваліся ў яго дом і запатрабавалі сьпіс паляўнічых з мэтай учыніць да іх карную акцыю.

12 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі адзначыў дзяржаўнымі ўзнагародамі Ўкраіны 106 вайскоўцаў Узброеных сілаў Украіны, якія мужна выявілі сябе ў баях, 17 зь іх — пасьмяротна. Годнасьць Героя Ўкраіны атрымалі: старэйшы сяржант Сяргей Васіч (пасьмяротна), які мужна абараняў ўкраінскія пазыцыі ў Кіеўскай вобласьці, зьнішчаў расейскую тэхніку і значную колькасьць жывой сілы супраціўніка; старэйшы салдат Віталь Пархамук (пасьмяротна), які ў час контрнаступу расейцаў каля мястэчка Макарава нанёс ворагу значныя страты і гераічна загінуў, абараняючы сваіх таварышаў; салдат Канстантын Мрочак (пасьмяротна), які мужна змагаўся зь пераважнымі сіламі расейцаў, дзякуючы яго эфэктыўным дзеяньням акупанты панесьлі балючыя страты; салдат Алег Сьвінчук (пасьмяротна), які гераічна выканаў свой абавязак у баі зь пераважнымі сіламі расейцаў і да апошняга дапамагаў сваім паплечнікам; сяржант Андрэй Ханін (пасьмяротна), які пры абароне места Валнавахі Данецкай вобласьці зьнішчыў расейскі танк і каля 10 асобаў супраціўніка, перанены ў ходзе бою, дапамагаў параненым таварышам і да апошняга выконваў свой абавязак; старэйшы баявы мэдык сяржант Іна Дэрусава (першая жанчына Герой Украіны, якая пасьмяротна атрымала гэтую годнасьць), якая з 24 лютага нясла дзяжурства ў Ахтырцы Сумской вобласьці, рызыкуючы жыцьцём, выратавала больш за 10 вайскоўцаў і загінула ад артылерыйскага абстрэлу расейскіх войскаў, дапамагаючы параненым; старэйшы лейтэнант Уладзімер Гуцул, гераічнымі дзеяньнямі якога на Херсоншчыне ўдалося зьнішчыць 25 адзінак расейскай тэхнікі і каля 300 акупантаў; старэйшы лейтэнант Уладзімер Чорны, дзякуючы якому пры абароне Валнавахі зьнішчылі каля 50 расейскіх акупантаў, танк Т-72 і пяць акупантаў трапілі ў палон.

16 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі адзначыў дзяржаўнымі ўзнагародамі Ўкраіны 139 вайскоўцаў Узброеных сілаў Украіны, 32 зь іх — пасьмяротна. Годнасьць Героя Ўкраіны атрымалі:

• Палкоўнік Валер Гудзь. Пасьмяротна. За гераічную абарону Папаснай у Луганскай вобласьці.
• Палкоўнік Сяргей Катэнка. Пасьмяротна. Дзякуючы яго мужным дзеяньням і асабістай рашучасьці ўкраінскія войскі зьнішчылі некалькі калён расейскай тэхнікі.
• Палкоўнік Аляксандар Марыняк. Пасьмяротна. Дзякуючы яго рашучасьці падчас абароны Кіеўшчыны ўкраінцы зьнішчылі вялікую колькасьць расейскіх вайскоўцаў, скопішча паліўных запраўнікаў і расейскай тэхнікі.
• Маёр Павал Сьбітаў. Пасьмяротна. Дзякуючы яго прафэсіяналізму і рашучым дзеяньням адбылося зьнішчэньне некалькіх буйных падразьдзелаў расейцаў.
• Старэйшы лейтэнант Дзьмітры Дазірчы. Яго эфэктыўныя дзеяньні ў абароне Хэрсонскай вобласьці дазволілі ўкраінскім войскам выйсьці з атачэньня і працягнуць змаганьне.
• Старэйшы лейтэнант Уладзімер Сідунец. Дзякуючы яго дзеяньням удалося зьнішчыць дывізію расейскіх «Іскандэраў».

18 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі ўзнагародзіў 138 украінскіх вайскоўцаў. Годнасьць Героя Ўкраіны атрымалі палкоўнік Уладзімер Баранюк і маёр Дзяніс Пракапенка.

25 сакавіка 2022 году Ўладзімер Зяленскі надаў Ахтырцы, Бучы, Ірпеню і Мікалаеву годнасьць местаў-герояў Ўкраіны.

8 верасьня 2022 году Ўзброеныя сілы Ўкраіны вызвалілі 26-тысячны горад Балаклея на паўднёвым усходзе ад Харкава. 10 верасьня вызвалілі 28-тысячны раённы цэнтар Купянск на ўсходзе Харкаўскай вобласьці, а таксама 50-тысячны райцэнтар Ізюм на паўднёвым усходзе вобласьці. 11 верасьня Ўзброеныя сілы Расеі адступілі з 33-тысячнага райцэнтру Сватава на паўночным усходзе Луганскай вобласьці Ўкраіны. За тыдзень адступленьня ў Ізюмскім раёне цягам 5—11 верасьня 2022 году расейскія войскі страцілі прынамсі 333 адзінкі вайсковай тэхнікі, зь якіх украінскія войскі захапілі 224 адзінкі тэхнікі. Сярод захопленай украінцамі тэхнікі былі зэнітны ракетны комплекс «Тор» і танкі Т-80, самаходная гаўбіца «Акацыя» і буксаваныя гаўбіцы «Мста». Палова захопленай тэхнікі была спраўнай.

1 кастрычніка 2022 году ўкраінскія войскі вызвалілі 20-тысячны горад Ліман на поўначы Данецкай вобласьці пасьля 4-месячнай расейскай акупацыі. 11 лістапада 2022 году Ўзброеныя сілы Ўкраіны вызвалілі Херсон пасьля 8-месячнай расейскай акупацыі.

Страты

Улетку 2022 года Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Расеі замовіла друк 82 840 блянкаў пасьведчаньняў вэтэранаў баявых дзеяньняў і 5 777 пасьведчаньняў для чальцоў сям’і загінулага.

У траўні 2023 году Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Расеі замовіла праз тэндэр на партале дзяржзакупак 95 907 пасьведчаньняў вэтэранаў баявых дзеяньняў і 23 716 пасьведчаньняў для чальцоў сем’яў загінулых. 18 верасьня 2023 году Мінпрацы Расеі замовіла тамсама 757 305 пасьведчаньняў вэтэранаў і 230 000 пасьведчаньняў для чальцоў сем’яў загінулых. Сярод пасьведчаньняў вэтэранаў 600 000 прызначалася для Міністэрства абароны Расеі, 86 805 — для Мінпрацы, 60 000 — для Міністэрства ўнутраных справаў Расеі, 10 000 — для Войскаў нацыянальнай гвардыі Расеі і 500 — для Міністэрства будаўніцтва Расеі. Мінабароны мела таксама атрымаць 200 000 пасьведчаньняў для сваякоў загінулых, а Мінпрацы — 30 000.

Беларусь

Асноўны артыкул: Беларусь ва ўварваньні Расеі ва Ўкраіну (2022)

Удзел рэжыму Лукашэнкі ў расейскай агрэсіі

Асноўныя артыкулы: Рэжым Лукашэнкі і Расейская акупацыя Беларусі

Гелікоптэр Мі-171Ш ВПС Расеі над Менскам, 23 лютага 2022 г.

10—20 лютага 2022 году ў Беларусі прайшлі сумесныя апэратыўныя вучэньні ўзброеных сілаў Беларусі і Расеі «Саюзная рашучасьць-2022», пасьля якіх расейскія войскі пакінулі ў Беларусі. 24 лютага пакінутыя войскі расейскія інтэрвэнты скарысталі для нападу на Ўкраіну з тэрыторыі Беларусі. Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну 24 лютага 2022 году адкрыта прадэманстравала, што Беларусь знаходзіцца пад поўнай акупацыяй Расеі: у той жа дзень Дзяржаўная пагранічная служба Ўкраіны засьведчыла, што расейскія войскі атакавалі дзяржаўную граніцу ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, тым часам кіраўнік расейскай акупацыйнай адміністрацыі Беларусі Аляксандар Лукашэнка ня стаў зьняпраўджваць гэтых фактаў, заявіўшы толькі, што беларускія войскі «не бяруць ніякага ўдзелу ў расейскай спэцапэрацыі ў Данбасе». Па чым дадаў, што «нашых войскаў там няма. Але калі трэба будзе, калі гэта будзе неабходна Беларусі і Расеі — яны будуць».

24 лютага 2022 году з аэрадрома ў Баранавічах а 13:05 вылецелі чатыры зьнішчальнікі Су-35С. У Кіеўскай вобласьці расейскія войскі пайшлі на прарыў дзяржаўнай граніцы з тэрыторыі Беларусі. Ваенная тэхніка агрэсара зайшла праз пункт пропуску «Вільча». 25 лютага 2022 году Міністэрства абароны Ўкраіны паведаміла, што наступальнай апэрацыяй Расеі ў паветранай прасторы кіруюць з тэрыторыі Менскай вобласьці. 27 лютага 2022 году Лукашэнка прызнаў, што з тэрыторыі Беларусі запусьцілі ракеты па Ўкраіне. Паводле зьвестак Пэнтагону, на 3 сакавіка 2022 году з тэрыторыі Беларусі адбылося больш за 70 ракетных пускаў па Ўкраіне.

4 сакавіка 2022 году ў Палацы Незалежнасьці А. Лукашэнка падпісаў рашэньне рэспубліканскага рэфэрэндуму па зьмяненьнях і дапаўненьнях у Канстытуцыю Беларусі, які прайшоў 27 лютага. У прысутнасьці звыш 1000 чыноўнікаў Лукашэнка заявіў: «абноўлены Асноўны Закон уступіць у сілу 15 сакавіка — у Дзень Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь». Сярод іншага, у 18-ы артыкул Канстытуцыі на рэфэрэндуме ўнесьлі папраўку, паводле якой: «Рэспубліка Беларусь выключае ваенную агрэсію са сваёй тэрыторыі ў адносінах да іншых дзяржаваў». Тым часам, з 24 лютага 2022 году расейскія войскі працягвалі ажыцьцяўляць ваенную агрэсію ў адносінах Ўкраіны, у тым ліку з тэрыторыі Беларусі. Пагатоў, у дзень рэфэрэндуму А. Лукашэнка пацьвердзіў, што з чарнобыльскіх раёнаў Беларусі, дзе на вучэньнях «Саюзная рашучасьць-2022» былі расейскія войскі, запускаліся ракеты па пазыцыях ва Ўкраіне.

На 13 сакавіка 2022 году, паводле інфармацыі Генэральнага штабу Ўзброеных сілаў Украіны, у мэдычных установах на паўднёвым усходзе Беларусі «праходзіць лячэньне вялікая колькасьць расейскіх вайскоўцаў, параненых падчас баявых дзеяньняў на ўкраінскай тэрыторыі». Прытым задзейнічаюцца рэзэрвы крыві, назапашаныя для грамадзянаў Беларусі: каля дзьвюх трацінаў рэзэрву перанакіравалі на патрэбы расейскіх вайскоўцаў. 16 сакавіка 2022 году супрацоўнік Гомельскага абласнога клінічнага шпіталя паведаміў пра вываз да 13 сакавіка цягнікамі і самалётамі звыш 2500 трупаў расейскіх вайскоўцаў з Гомельскай вобласьці Беларусі ў Расею.

20 сакавіка 2022 году Міністэрства абароны Расеі апублікавала відэа, на якім відаць узьлёт з аэрадрому ў Гомлі бесьпілётніка з боекамплектам. Таксама на відэа паказваюцца ракетныя ўдары па ўкраінскай тэрыторыі і пасадка на гэтым жа аэрадроме.

Стаўленьне беларусаў да расейскай агрэсіі

Асноўны артыкул: Рэйкавая вайна ў Беларусі 2022 году

Пратэст супраць расейскай агрэсіі ў Менску, 27 лютага 2022 г.

Акцыя салідарнасьці з Украінай. Быдгашч, 24 лютага 2022 г.

Паводле сацыялягічнага дасьледаваньня, праведзенага ў канцы студзеня — пачатку лютага 2022 году (яшчэ да адкрытага расейскага ўварваньньня ва Ўкраіну), ва ўмовах тэрору аўтарытарнага прарасейскага рэжыму Лукашэнкі, толькі 13% апытаных беларусаў адказалі станоўча на тое, што «Беларусь мусіць падтрымаць свайго хаўрусьніка — Расею — і адправіць ва Ўкраіну сваіх салдатаў», тым часам 57% лічылі ўдзел Беларусі ў вайне паміж Украінай і Расеяй — катастрофай для краіны.

24 лютага 2022 году Рада Беларускай Народнай Рэспублікі выступіла з заявай, у якой асудзіла «збройную агрэсію Расейскай Фэдэрацыі супраць Украіны і спрыяньне гэтай агрэсіі з боку нелегітымнай дзяржаўнай улады Аляксандра Лукашэнкі ў Рэспублікі Беларусь». У заяве гаворыцца, што «ад посьпеху Ўкраіны ў адбіцьці агрэсіі будзе залежаць і будучыня Беларусі і рэгіёну, далейшы нацыянальны лёс беларускага народу».

24 лютага 2022 году да беларусаў зьвярнулася Сьвятлана Ціханоўская з заявай, што на аснове паўнамоцтваў, дадзеных беларускім народам у выніку прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году, яна бярэ на сябе адказнасьць адстойваць незалежнасьць і нацыянальныя інтарэсы Беларусі, выконваць абавязкі прадстаўніка беларускага народа і гаранта ягоных правоў і свабодаў да новых выбараў. Ціханоўская стварыла пераходны кабінэт як нацыянальны орган улады Беларусі.

27 лютага 2022 году заснавальнік руху «Чорны арол», падпалкоўнік запасу камандзір Берасьцейскай дэсантна-штурмавой брыгады Валеры Сахашчык зьвярнуўся да беларускіх вайскоўцаў і заклікаў іх не выконваць злачынныя загады аб нападзе на Ўкраіну. З заклікам не выконваць злачынных загадаў да беларускіх вайскоўцаў зьвярнуўся Павал Латушка.

Беларускія добраахвотнікі

27 лютага 2022 году, нягледзячы на тэрор акупацыйнага рэжыму Лукашэнкі, тысячы жыхароў Менску пратэставалі супраць расейскага ўварваньня ва Ўкраіну: усе цэнтральныя вуліцы сталіцы запоўнілі аўтамабілі, якія сыгналілі, людзі сабраліся каля Генэральнага штабу і скандавалі «Не вайне!», а таксама «Слава Украіне! Героям слава!». Людзі зьбіраліся і скандавалі «Не вайне!» таксама на Нямізе, праспэктах Незалежнасьці і Машэрава, вуліцах Багдановіча і Куйбышава і ў парку між Генэральным штабам і Сьвіслаччу, на Асмолаўцы. Супрацоўнікі сілавых структураў рэжыму Лукашэнкі атачалі людзей і хапалі, каго маглі. Агулам схапілі каля 800 чалавек, якіх зьбівалі і катавалі. 28 лютага ў Менску працягнуліся антываенныя акцыі, за ўдзел у якіх супрацоўнікі сілавых структураў затрымалі больш за 60 чалавек, у тым ліку непаўналетніх. 3 сакавіка АМАП у Менску затрымаў маці беларускіх салдат, якія маліліся ў царкве за мір. 4 сакавіка ў бабруйскай школе № 27 пасярод заняткаў АМАП схапіў настаўніцу гісторыі Ларысу Секержыцкую — за жоўта-сінюю стужку ў валасах. 7 сакавіка ў Менску схапілі 61-гадовую Галіну Лагацкую за спробу разьвесіць улёткі «Не вайне!».

Беларускі полк ва Ўзброеных сілах Украіны

27 лютага 2022 году адбыліся атакі на сэрвісы продажу квіткоў і ўнутраныя сыстэмы Беларускай чыгункі. У выніку рух цягнікоў часткова перавялі ў ручны рэжым працы. Дыспэтчарскую цэнтралізацыю «Нёман» зрабілася непрыдатнай, спыніла працу спадарожнае праграмнае забесьпячэньне. Адказнасьць за блякаваньне сыстэмаў Беларускай чыгункі ўзяла на сябе групоўка «Кібэрпартызаны». Чарговая атака на сыстэмы аўтаматызацыі Беларускай чыгункі адбылася ўдзень 2 сакавіка: перасталі функцыянаваць сыстэма ГВР (Графік выкананага руху), «Нататнік кіраўніка», «Абанэнцкі пункт», аўтаматызаваная сыстэма «Аўтадыспэтчар» ды іншае спадарожнае праграмнае забесьпячэньне, праз уплыў на сыстэму ДЦ «Нёман» — пайшлі праблемы з рухам цягнікоў. Адказнасьць за яе таксама ўзялі на сябе хакеры з групоўкі «Кібэрпартызаны». Таксама 1 сакавіка зьявілася паведамленьне ініцыятывы BYPOL пра тое, што на чыгунцы зьнішчылі прынамсі дзьве шафы СЦБ — прылады, якія кіруюць сыгналізацыяй, цэнтралізацыяй і блякаваньнем руху на чыгунцы. Гэта парушыла працу сьвятлафораў і стрэлкавых пераводаў, заблякавала рух на адпаведных дзялянках чыгункі. Таксама на дзялянцы абслугоўваньня Магілёўскага аддзелу БЧ правялі закарочваньне рэйкавых ланцугоў. Намесьнік міністра ўнутраных справаў рэжыму Лукашэнкі Генадзь Казакевіч паведаміў 2 сакавіка пра тры факты падпалу рэлейных шафаў і блякаваньня чыгуначных шляхоў на тэрыторыі Гомельскай, Магілёўскай і Менскай абласьцей. Падкантрольны Лукашэнку Сьледчы камітэт заявіў пра затрыманьне мінімум чатырох чалавек, якіх падазраюць у зрыве графіку руху расейскіх цягнікоў з зброяй (на 9 сакавіка — схапілі восем меркаваных рэйкавых партызанаў). Па партызанскіх дывэрсіяў на чыгунцы каля Стоўпцаў у гэтае места прыбылі супрацоўнікі ГУБАЗіК, якія затрымліваюць з зброяй мясцовых і б’юць проста ў пастарунку міліцыі. Паводле ініцыятывы BYPOL, 16 сакавіка на перагоне Даманава — Лясная (Берасьцейскі аддзел) партызаны зьнішчылі прылады аўтаматыкі і тэлемэханікі СЦБ, а на перагоне Фарынава — Загацьце (Віцебскі аддзел) — рэлейную шафу СЦБ, што парушыла графік руху цягнікоў, у тым ліку ваеннага прызначэньня.

19 сакавіка 2022 году кіраўнік Украінскай чыгункі Аляксандар Камышын падзякаваў беларускім чыгуначнікам, якія праз прывядзеньне каляінаў у непрыдатны стан фактычна спынілі чыгуначныя зносіны з Украінай, чым перашкодзілі перавозцы расейскіх вайсковых эшалёнаў.

Глядзіце таксама: Сьпіс беларусаў, якія загінулі за Ўкраіну

2 сакавіка 2022 году ва ўкраінскім войску ўтварылася першая рота, якая складаецца зь іншаземцаў, а менавіта зь беларусаў. Паводле зьвестак Радыё Свабода, у яе ўжо ўвайшлі каля 40 чалавек (сярод іншага, у яе запісалася сямёра сяброў Маладога Фронту). 4 сакавіка 2022 году ў абарончых баях ва Ўкраіне загінуў беларускі добраахвотнік Ільля «Ліцьвін». Паводле зьвестак на 5 сакавіка Ўкраіну абараняла 200 беларускіх добраахвотнікаў, яшчэ 300 беларусаў, гатовых далучыцца да Замежнага легіёну, знаходзілася ў Польшчы. 9 сакавіка беларусы стварылі батальён імя Кастуся Каліноўскага дзеля абароны Кіева. 13 сакавіка пад Кіевам загінуў баец Аляксей "Тур з батальёну Кастуся Каліноўскага.

25 сакавіка 2022 году на Дзень Волі невядомыя падпалілі адразу дзьве шафы СЦБ (з прыладамі сыгналізацыі, цэнтралізацыі і блякаваньня) на перагоне паміж Барысавам і станцыяй Навасады. Яшчэ дзьве такія ж шафы падпалілі ў ноч з 27 на 28 сакавіка на перагоне паміж Асіпавічамі і станцыяй Вярэйцы. Пра гэта афіцыйна паведаміла Міністэрства надзвычайных сытуацыяў. У адказ на гэтыя і іншыя дзеяньні перагоны пачалі патруляваць АМАП і САХР — чаго не было з часоў Другой сусьветнай вайны.

Гандлёвыя абмежаваньні

28 лютага 2022 году Рада міністраў замежных справаў Эўразьвязу закрыла паветраную прастору 27 дзяржаваў-удзельніц для пасадкі, узьлёту і пралёту самалётаў, якія належалі расейскім авіяперавозчыкам і стаялі на ўліку ў Расеі. 2 сакавіка 2022 году Міністэрства транспарту ЗША выдала загад аб забароне расейскім самалётам выкарыстоўваць паветраную прастору ЗША.

28 лютага 2022 году Выканаўчы камітэт Міжнароднага алімпійскага камітэту (МАК; Швайцарыя) параіў спартовым саюзам не дапускаць да спаборніцтваў беларускіх і расейскіх спартоўцаў, а таксама не запрашаць на іх прадстаўнікоў Беларусі і Расеі для «абароны сумленнасьці глябальных спартовых спаборніцтваў і бясьпекі ўсіх удзельнікаў». Пры гэтым, Выканкам МАК абвясьціў пра стварэньне Фонду салідарнасьці і падзякаваў Нацыянальным алімпійскім камітэтам, якія «ўжо падтрымліваюць украінскіх спартсмэнаў і іх сем’і». Да 4 сакавіка 2022 году Міжнародныя саюзы валейболу, хакею і лыжнага спорту, разьмешчаныя ў Швайцарыі, адхілілі ад спаборніцтваў спартоўцаў Беларусі і Расеі.

2 сакавіка 2022 году Эўразьвяз забараніў з 12 сакавіка выкарыстаньне паслугаў «Таварыства сусьветнай міжбанкаўскай фінансавай сувязі» (Бэльгія) такім 7 расейскім банкам, як «Адкрыцьцё», «Зьнешгандальбанк», «Зьнешэканомбанк», «Навікамбанк», «Прамсувязьбанк», «Расея» і «Саўкамбанк». Таксама ў Расею забаранілі перадаваць банкноты эўра, у тым ліку ўраду і Цэнтральнаму банку Расеі. У той дзень старшыня ўраду Беларусі Раман Галоўчанка заявіў: «Увядзеньне маштабных санкцыяў супраць расейскіх банкаў і анансаванае, а ўжо і рэалізаванае адключэньне іх ад сыстэмы SWIFT істотна ўскладняе або робіць немагчымым правядзеньне плацяжоў празь іх карэспандэнцкія рахункі». У выніку накладзеных абмежаваньняў на рахунках замарозілі палову з 630 млрд даляраў золатавалютнага запасу Расеі.

9 сакавіка 2022 году Эўрапейская камісія (Бэльгія) паведаміла пра ўвядзеньне Эўразьвязам абмежаваньняў у гандлі зь Беларусьсю, падобна абмежаваньням у дачыненьні Расеі, за даваньне сваіх земляў для ўварваньня расейскага войска ва Ўкраіну. Гэтыя абмежаваньні ўлучалі: 1) спыненьне абслугоўваньня Банка разьвіцьця Беларусі, «Белаграпрамбанка» і банка «Дабрабыт» з боку «Таварыства сусьветнай міжбанкаўскай фінансавай сувязі» (Бэльгія); 2) забарону грашовых пераводаў і пазыкаў Нацыянальнаму банку Беларусі; 3) забарону на выдачу Беларусі банкнотаў эўра; 4) забарону на разьмяшчэньне ўкладаў на звыш 100 000 эўра ад грамадзянаў і жыхароў Беларусі і абмежаваньне для іх гандлю каштоўнымі паперамі ў эўра. 10 сакавіка 2022 году Палата прадстаўнікоў ЗША ўхваліла Закон аб забароне ўвозу нафты і прыроднага газу з Расеі.

8 красавіка 2022 году Эўрапейская рада ўхваліла забарону на грузаперавозкі ў Эўразьвязе для аўтатранспартных прадпрыемстваў Беларусі і Расеі. Таксама забаранілі фінансаваньне дзяржаўных установаў Расеі. Сярод іншага, забаранілі ўклады ў крыптагаманцы ў Беларусі і Расеі, як і продаж у абедзьве краіны банкнотаў і перавадных каштоўных папераў у валютах краінаў Эўразьвязу. Урэшце, Эўразьвяз забараніў заход расейскіх караблёў у свае парты і прадугледзеў эмбарга на расейскі вугаль з канца лета 2022 году. У Расею забаранілі ўвозіць квантавыя кампутары, авіяпаліва і паўправаднікі, а з Расеі забаранілі прывозіць у ЭЗ драўніну і цэмэнт, угнаеньні, морапрадукты і алькаголь.

15 траўня 2022 году старшыня ўраду Беларусі Раман Галоўчанка ў інтэрвію тэлеканалу «Аль-Арабія» (Саудаўская Арабія) паведаміў, што «праз санкцыі апынуўся заблякаваны практычна ўвесь экспарт Беларусі ў краіны Эўрапейскага Зьвязу і Паўночнай Амэрыкі». Галоўчанка ўдакладніў: «Гэтая сума ў год складае каля 16—18 млрд даляраў. Зразумела, мы ня можам страціць гэты аб’ём экспарту і павінныя яго пераарыентаваць на іншыя рынкі, у тым ліку азіяцкі, афрыканскі, Блізкага Ўсходу і Арабскага заліву. Гэта тое, над чым мы цяпер працуем».

13 верасьня 2022 году 9 дзяржаваў Эўропы спынілі прыём заявак ад грамадзянаў Расеі на атрыманьне турыстычных візаў. Сярод такіх дзяржаваў былі сумежныя Латвія, Летува, Польшча і Эстонія, а таксама Бэльгія, Данія, Нідэрлянды, Славаччына і Чэхія. 19 верасьня ўрады Латвіі і Летувы, Польшчы і Эстоніі закрылі магчымасьць уезду для грамадзянаў сумежнай Расеі, нават пры наяўнасьці дзейнай шэнгенскай візы.

20 верасьня 2022 году Савет міністраў Беларусі ўхваліў Пастанову № 630 «Аб увядзеньні забароны на вываз асобных відаў прамысловых тавараў», якая набыла моц 23 верасьня на 6 месяцаў. Забарона тычылася такіх тавараў, як аўтапагрузчыкі і бульдозэры, сельскагаспадарчыя, садовыя і лесагаспадарчыя машыны, ровары і матацыклы, легкавыя аўтамабілі і трактары, чыгуначныя лякаматывы і вагоны. Таксама ў сьпісе былі гіпс і стэрыльныя матэрыялы для накладаньня швоў, зубныя і костка-рэканструявальныя цэмэнты, стаматалягічныя прыстасаваньні, фарбы і лакі, пасты для лепкі і абеззаражвальнікі, лябараторныя і дыягнастычныя рэагенты, шкляныя ампулы. Таксама ў пераліку знаходзіліся катлы і турбіны, рухавікі ўнутранага згараньня і помпы, лядоўні і маразільнікі, посудамыечныя машыны, пральныя і швачныя машыны, станкі, пыласосы і тэлефонныя апараты. Пры гэтым забарона не закранала тавары з пасьведчаньнем: 1) беларускага або расейскага паходжаньня, 2) уласнай вытворчасьці, 3) экспэртызы Беларускай гандлёва-прамысловай палаты пра вырабленасьць у Беларусі. Сярод іншага, забарона не пашыралася на тавары з выпіскай з эўразійскага рэестру і вывозімыя паводле дазволу.

Паводле 6-га артыкула Пастановы № 630, дазволам абласнога выканкаму і Менскага гарвыканкаму прадугледжвалася магчымасьць «узгадненьня вывазу тавараў у Кыргыскую Рэспубліку, Рэспубліку Армэнія, Рэспубліку Казахстан», але згадка магчымасьці дазволу на вываз у Расею адсутнічала. Згодна зь 7-м артыкулам Міністэрства замежных справаў Беларусі мела апавясьціць пра ўвядзеньне захаду нетарыфнага рэгуляваньня менавіта Эўразійскую эканамічную камісію. 25 верасьня 2022 году палітоляг Ігар Тышкевіч заўважыў, што забарона тычылася «паралельнага імпарту» ў Расею звыш 600 відаў тавараў, якія ўрад Расеі разьлічваў замясьціць пастаўкамі зь Кітаю. Пад забарону падпалі такія тавары для збройнай прамысловасьці, як вылічальныя машыны і іх кампанэнты, праграмавальныя калькулятары і нізкатэмпэратурныя паяльнікі, друкаваныя платы і мікрасхемы, рэзыстары і лом электронікі, лазэрныя разакі і штампавальнікі, прэсы і аўтамабільныя акумулятары, трансьмісійныя валы і электрасілавыя ўстаноўкі, гумовыя шайбы і пракладкі, шыны і шасі, бесьпілётнікі і радыёлякацыйныя станцыі, лазэры і компасы, а таксама аптычныя прылады. Таксама Тышкевіч адзначыў, што зацьвярджэньню Пастановы № 630 папярэднічала сустрэча Лукашэнкі менавіта зь кітайскім старшынёй Сі Цьзіньпінам 15 верасьня на зьезьдзе Шанхайскай арганізацыі супрацы ў Самаркандзе (Узбэкістан). Урэшце, Тышкевіч падкрэсьліў, што адразу пасьля гэтай сустрэчы кітайскія дэлегацыі паехалі ў Беларусь. Гэтак сапраўды 22 верасьня мела месца сустрэча Лукашэнкі зь 1-м намесьнікам старшыні «Кітайскай міжнароднай даверна-інвэстыцыйнай кампаніі будаўніцтва» Ян Цзяньцянам.

Глядзіце таксама

• Прывід Кіева
• Антыпуцінская кааліцыя

Вонкавыя спасылкі

• Расея напала на Ўкраіну, Лукашэнка падтрымаў агрэсію. Хроніка баявых дзеяньняў і сусьветная рэакцыя 24 лютага, Радыё Свабода
• Дзьмітры Гурневіч, 7 адказаў тым, хто абвінавачвае агулам усіх беларусаў, — меркаваньне, Радыё Свабода, 26 лютага 2022 г.
• МАТЕРІАЛИ ДЛЯ ГААГИ, ТСН
• Дзьмітры Гурневіч, Як Лукашэнка паўтара года ўцягваў Беларусь у вайну. Храналёгія, якая ўсё тлумачыць, 21 сакавіка 2022 г.