Запарожжа

	Запарожжа
	укр. Запоріжжя
Герб Запарожжа	Сьцяг Запарожжа
Дата заснаваньня:	1770
Горад з:	1806
Краіна:	Украіна
Вобласьць:	Запароская
Мэр:	Rehina Kharchenko[d]
Плошча:	240 км²
Вышыня:	86 м н. у. м.
Насельніцтва
колькасьць:	▼ 731 922 чал. (2020)
шчыльнасьць:	3049,68 чал./км² (2020)
нацыянальны склад:	украінцы — 70,3%; расейцы — 25,4%; беларусы — 0,7% (2001)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	+380-61(2)
Паштовыя індэксы:	69000—69499
КОАТУУ:	2310100000
Геаграфічныя каардынаты:	47°51′0″ пн. ш. 35°7′3″ у. д. / 47.85° пн. ш. 35.1175° у. д.Каардынаты: 47°51′0″ пн. ш. 35°7′3″ у. д. / 47.85° пн. ш. 35.1175° у. д.
	Запарожжа на мапе Ўкраіны Запарожжа
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	Запароская меская рада

Запарожжа (па-ўкраінску: Запоріжжя) — места на паўднёвым усходзе Ўкраіны, на рацэ Дняпро. Адміністрацыйны цэнтар Запароскай вобласьці і Запароскага раёну. Плошча 330 км². Насельніцтва на 2024 год — каля 500 тысяч чал.

Знаходзіцца за 444 км на паўднёвы ўсход ад Кіева. Чыгуначны вузел, рачны порт.

Этымалёгія назвы

Места атрымала назву Запарожжа з тае прычыны, што яно знаходзілася ніжэй за дняпроўскія парогі (затопленыя ў выніку будаўніцтва ДнепраГЭСа).

Гісторыя

1770: заснаваньне Аляксандраўскай фартэцыі, зь якой зьвязваюць пачатак гісторыі сучаснага места; пачатковая назва паселішча — Аляксандраўскі пасад.
1806: атрымаў статус места і назву Аляксандраўск, цэнтар павету.
1919: у складзе ЎССР.
1921: перайменаваньне места на Запарожжа.
1939: цэнтар вобласьці.
18 жніўня 1941 — сьнежань 1943: знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

Колькасьць

XIX стагодзьдзе: 1885 год — 6707 чал.^[3]; 1897 год — 19 тыс. чал.^[4]
XX стагодзьдзе: 1923 год — 44 тыс. чал.; 1939 год — 289 тыс. чал.; 1959 год — 449 тыс. чал.; 1971 год — 676 тыс. чал.^[5]; 1991 год — 896,6 тыс. чал.^[6]
XXI стагодзьдзе: 2001 год — 817,9 тыс. чал.^[7]; 2020 год — 731 922 чал.^[8]

Мова

Насельніцтва па роднай мове (2001)
украінская мова	расейская	армянская	беларуская
41,64%	56,83%	0,21%	0,10%

Эканоміка

Прадпрыемсты чорнай (камбінат «Запарожсталь», завод «Днепраспэцсталь» і інш.) і каляровай (тытана-магніевы камбінат, алюмініевы завод і інш.) мэталюргіі, машынабудаваньня (электратэхнічнай прамысловасьці; вытворчыя аб’яднаньні «АЎТАЗАЗ», «Маторабудаўнік» і інш.), хімічнай і коксахімічнай, лёгкай, харчовай прамысловасьці.

Працуе Дняпроўская гідраэлектрастанцыя (ДнепраГЭС).

Славутасьці

Хортыца — найбольшая выспа на Дняпры, на якой у XVII стагодзьдзі месьцілася Запароская Сеч.
ДнепраГЭС (1932, 1975)
Масты Праабражэнскага (1952)
Дзіцячая чыгунка — найдаўжэйшая ўва Ўкраіне (1972)
Комплекс забудовы «Соцгорад» (1929—1937)

Галерэя

Абласны тэатар
Краязнаўчы музэй
Вялікі мост Праабражэнскага
ДнепраГЭС (1942)
Выгляд ДнепраГЭС з выспы Хортыца
Скрыжаваньне бульвара Т. Шаўчэнкі і вул. Перамогі
Дзіцячая чыгунка
Будынак абласной адміністрацыі

Месты-сябры

Асобы

Валянтын Налівайчанка (нар. 1966) — украінскі дзяржаўны дзяяч
Марыя Сокіл (1902—1999) — опэрная сьпявачка
Людміла Супрун (нар. 1965) — украінскі палітык

Крыніцы

^ ^а ^б Відбулась скликана депутатами позачергова сесія міської ради (укр.) — Запорізька міська рада.
^ Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року». — Київ, Державна служба статистики України, 2019 PDF
^ Александровск // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб, 1890—1907.
^ Запорожье // Историческая энциклопедия. В 16 т. — М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1973—1982.
^ Запорожье // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
^ Запорожье // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.
^ Про кількість та склад населення Запорізької області за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року (анг.)
^ Держстат України (укр.)

Літаратура

Aleksandrówsk // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom I: Aa — Dereneczna. — Warszawa, 1880. S. 29
Александровск // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб, 1890—1907.

Вонкавыя спасылкі

[_dc4c265e08dc3e6f-1] а ^б Відбулась скликана депутатами позачергова сесія міської ради (укр.) — Запорізька міська рада.

[2] Статистичний збірник «Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року». — Київ, Державна служба статистики України, 2019 PDF

[3] Александровск // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб, 1890—1907.

[4] Запорожье // Историческая энциклопедия. В 16 т. — М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1973—1982.

[5] Запорожье // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.

[6] Запорожье // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.

[7] Про кількість та склад населення Запорізької області за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року (анг.)

[8] Держстат України (укр.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

п а р Запароская вобласьць
Раёны	Арэхаўскі Бярдзянскі Вальнянскі Васільеўскі Вялікабелазёрскі Вясёлаўскі Гуляйпольскі Запароскі Каменска-Дняпроўскі Мелітопальскі Міхайлаўскі Новамікалаеўскі Палогаўскі Прыазоўскі Прыморскі Розаўскі Такмацкі Чарнігаўскі Якімаўскі
Гарады абласнога значэньня	Бярдзянск Запарожжа Мелітопаль Такмак Энэргадар
Гарады раённага значэньня	Арэхаў Вальнянск Васільеўка Гуляйполе Днепраруднае Каменка-Дняпроўская Палогі Прыморск
Цэнтры раёнаў	Вялікая Белазёрка¹ Міхайлаўка Новамікалаеўка Прыазоўскае Розаўка Чарнігаўка Якімаўка
¹ — адзіная вёска, адміністрацыйны цэнтар раёну Ўкраіны