Сурвілішкі

Сурвілішкі
трансьліт. Surviliški
Брама старога касьцёла
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Іўеўскі
Сельсавет:	Трабскі
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1595
Паштовы індэкс:	231352
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	54°10′48″ пн. ш. 25°49′33″ у. д.
Сурвілішкі на мапе Беларусі ± Сурвілішкі Сурвілішкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Сурвілішкі — вёска ў Беларусі, на рацэ Баранцы. Уваходзяць у склад Трабскага сельсавету Іўеўскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 1999 год — 129 чалавек.

Сурвілішкі — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы і палацава-паркавы комплекс Паплаўскіх, помнікі архітэктуры XVII—XIX стагодзьдзяў.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Траецкі касьцёл, каля 1900 г.

Упершыню Сурвілішкі ўпамінаюцца ў XVI ст. як вёска ў Ашмянскім павеце Віленскага ваяводзтва, шляхецкая ўласнасьць. У 1542 годзе маёнтак часткова належаў Сурвілам (ад іх і назва), часткова Я. Гайцы. Сурвілы жылі ў палацы, які стаяў пры гасьцінцы з Трабаў у Вільню. Дзейнічаў касьцёл. У 1591 годзе ўдава Я. Гайкі заснавала новы касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы. Да 1601 году паступова ўвесь маёнтак перайшоў да Шорцаў.

У сярэдзіне XVII ст. Сурвілішкі знаходзіліся ў валоданьні Вільчыкаў, з 1678 году — ордэна езуітаў. На 1690 год тут было 8 дымоў, на 1735 год — 24 дымы. У 1774 годзе мястэчка і маёнтак перайшлі да Ю. Стыпалкоўскага, пісара Лідзкага павету.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Сядзіба Паплаўскіх, да 1939 г.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Сурвілішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Ашмянскім павеце Віленскай губэрні. 3 1802 году маёнткам валодаў Адам Калышка. У гэты час тут існавалі касьцел, шпіталь і карчма. У 1811 годзе Сурвілішкі перайшлі да Земскіх, у 1840 годзе — да Паплаўскіх. На 1866 год у мястэчку было 4 двары, касьцёл, капліца, заезны двор, вадзяны млын. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, існавалі аднайменныя вёска (2 двары) і сяло (6 двароў). На 1905 год — сяло (27 дзесяцінаў зямлі), засьценак (1 двор) і маёнтак Паплаўскага (18 дзесяцінаў зямлі).

За часамі Першай сусьветнай вайны Сурвілішкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Сурвілішкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Сурвілішкі апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Трабскай гміне Валожынскага павету Наваградзкага ваяводзтва. У гэты час існавалі аднайменныя мястэчка (16 двароў) і фальварак (10 двароў).

У 1939 годзе Сурвілішкі ўвайшлі ў БССР, статус паселішча панізілі да вёскі. На 1940 год тут было 16 двароў, таксама існаваў маёнтак (5 двароў). Працавалі смалакурня, вадзяны млын, пачатковая школа, крама. У Другую сусьветную вайну з 26 чэрвеня 1941 да 8 ліпеня 1944 году Сурвілішкі знаходзіліся пад акупацыяй Трэцяга Райху. На 1999 год у вёсцы было 50 двароў.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1866 год — 79 чал., зь іх 51 мешчанін; 1890 год — 39 чал., зь іх 30 каталікоў і 9 юдэяў; 1897 год — 9 чал. у вёсцы Сурвілішках і 41 чал. у сяле Сурвілішках
• XX стагодзьдзе: 1905 год — 40 чал. у сяле Сурвілішках, 13 чал. у засьценку Сурвілішках і 9 чал. у маёнтку Сурвілішках; 1921 год — 87 чал. у мястэчку Сурвілішках і 121 чал. у фальварку Сурвілішках; 1940 год — 115 чал.; 1970 год — 169 чал.; 1999 год — 129 чал.

Інфраструктура

У Сурвілішках працуюць базавая школа, фэльчарска-акушэрскі пункт, клюб, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Гаспадарчы двор (XIX ст.)
• Званіца (XIX ст.)
• Могілкі старыя каталіцкія

Страчаная спадчына

• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1640)
• Сядзібна-паркавы комплекс Паплаўскіх (XIX ст.)

Галерэя

• Краявіды Сурвілішак
• 

  Падмуркі касьцёла

• 

  Званіца

• 

  Старая камяніца

• 

  Гаспадарчая пабудова

Літаратура

• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Іўеўскага раёна. — Менск: БЕЛТА, 2002. — 510 с.: іл. ISBN 985-6302-45-5.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.

Вонкавыя спасылкі

• Сурвілішкі, Radzima.org