Данюшава

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Данюшава
лац. Daniušava
Траецкі касьцёл
Траецкі касьцёл
Першыя згадкі: 1443
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Гарадзенская
Раён: Смаргонскі
Сельсавет: Жодзішкаўскі
Насельніцтва: 30 чал. (2010)
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 1592
Паштовы індэкс: 231012
СААТА: 4256817051
Нумарны знак: 4
Геаграфічныя каардынаты: 54°33′24″ пн. ш. 26°24′17″ у. д. / 54.55667° пн. ш. 26.40472° у. д. / 54.55667; 26.40472Каардынаты: 54°33′24″ пн. ш. 26°24′17″ у. д. / 54.55667° пн. ш. 26.40472° у. д. / 54.55667; 26.40472
Данюшава на мапе Беларусі ±
Данюшава
Данюшава
Данюшава
Данюшава
Данюшава
Данюшава
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Даню́шава[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Вяльлі. Уваходзіць у склад Жодзішкаўскага сельсавету Смаргонскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 30 чалавек.

Данюшава — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Да нашага часу тут захаваўся касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры XIX ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся палац Аскеркаў.

Назва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Данюш

Дана, пазьней Дан (Dano, Dann) — імя германскага паходжаньня[2]. Імя Даніш гістарычна бытавала ў Польшчы: Danisch (1386 год), Danissz (1400 год), Danis (1463 год), Danysz (1497 год)[3].

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1620 годзе ў Данюшаве з фундацыі Яна Кішкі і ягонай жонкі Крыстыны з Друцкіх-Сакольскіх збудавалі першы касьцёл.

У 1728 годзе Мікалай Кошыч заснаваў у Данюшаве езуіцкую місію. Па ліквідацыі ордэна езуітаў у 1773 годзе касьцёл стаў парафіяльным.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Панарама мястэчка, 1871 г.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Данюшава апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі. У 1809 Марцін Кліманскі збудаваў у мястэчку новы касьцёл. У 1899 годзе сьвятыню з дапамогаю прыхаджанаў пашырыў ксёндз Гінтаўт Ніказег. Каталіцкая парафія Данюшава належала да Сьвірскага дэканату і налічвала 3720 вернікаў. Само мястэчка ў сярэдзіне XIX стагодзьдзя знаходізалася ў валоданьні Чарноцкіх.

Канстантын Тышкевіч па падарожжы Вяльлёю ў 1857 годзе ў кнізе «Вяльля і яе берагі» перадаў свае ўражаньні ад Данюшава:

« На высокім правым беразе Вяльлі, сярод зеляніны дрэваў бялее шляхецкая сядзіба, упарадкаваная і багатая. За ёй сьціплы драўляны кастцёл, а далей – доўгая вёска, акуратная і чыстая »

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Данюшава занялі войскі Нямецкай імпэрыі, тут знаходзіўся вайсковы шпіталь. У гэты час у двары касьцёла паставілі два помнікі памерлым афіцэрам. Па тым, як лінія фронта стабілізавалася непадалёк ад мястэчка, немцы ўзьвялі перад касьцёлам вялікі помнік з камянёў і бэтону, які прысьвяцілі «памяці слаўнага наступленьня 1915 году». Па заканчэньні вайны парэшткі нямецкіх салдатаў і афіцэраў перазахавалі на вайсковых могілках у вёсцы Макроўцах. На высокім каменным пастамэнце нямецкага помніка паставілі скульптуру Божай Маці.

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Данюшава абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яно ўвайшло ў склад Беларускай ССР[4]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году мястэчка апынулася ў складзе міжваенннай Польскай Рэспублікі.

У 1939 годзе Данюшава ўвайшло ў БССР. У 1960-я гады савецкія ўлады гвалтоўна закрылі касьцёл (зноў дзейнічае з 1980-х гадоў)[5].

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • XIX стагодзьдзе: 1880 год — 212 чал.[6]
  • XX стагодзьдзе: 1999 год — 39 чал.
  • XXI стагодзьдзе: 2010 год — 30 чал.

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Страчаная спадсына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Сядзібна-паркавы комплекс Аскеркаў (XIX ст.)

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асобы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 342.
  2. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 401.
  3. ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1. — Wrocław, 1965—1967. S. 457.
  4. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  5. ^ Касцёл Святой Тройцы ў вёсцы Данюшава. Смаргонскі раённы выканаўчы камітэтПраверана 7 студзеня 2012 г.
  6. ^ Wejssenhof J. Daniszewo // Słownik geograficzny... T. I. — Warszawa, 1880. S. 901.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]