Мураваная Ашмянка

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Мураваная Ашмянка
лац. Muravanaja Ašmianka
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Гарадзенская
Раён: Ашмянскі
Сельсавет: Мураванаашмянкоўскі
Насельніцтва: 409 чал. (2010)
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 1593
Паштовы індэкс: 231106
Нумарны знак: 4
Геаграфічныя каардынаты: 54°27′28″ пн. ш. 25°46′43″ у. д. / 54.45778° пн. ш. 25.77861° у. д. / 54.45778; 25.77861Каардынаты: 54°27′28″ пн. ш. 25°46′43″ у. д. / 54.45778° пн. ш. 25.77861° у. д. / 54.45778; 25.77861
Мураваная Ашмянка на мапе Беларусі ±
Мураваная Ашмянка
Мураваная Ашмянка
Мураваная Ашмянка
Мураваная Ашмянка
Мураваная Ашмянка
Мураваная Ашмянка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Мурава́ная Ашмя́нка[1] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ашмянцы. Цэнтар сельсавету Ашмянскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 409 чалавек. Знаходзіцца за 12 км на паўночны захад да места Ашмяны, за 29 км ад чыгуначнай станцыі Ашмяны.

Мураваная Ашмянка — даўняе мястэчка[2] гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны). Да нашага часу тут захаваліся руіны друкарні, касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і прыдарожная капліца, помнікі архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся сьвіран, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з рысамі стылю барока.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У пісьмовых крыніцах Мураваная Ашмянка ўпершыню ўпамінаецца ў XVI стагодзьдзі як вёска, уладаньне Дарагастайскіх. Адзін з прадстаўнікоў роду Мікалай заснаваў тут кальвінскі збор, а ў 1590 годзе друкарню(be), найбольшы росквіт якой прыйшоўся на пачатак XVII стагодзьдзя. У 1615 годзе ў гэтай друкарні выйшла кніга В. Салінарыюса «Цэнзура».

У 1649 годзе Мураваная Ашмянка перайшла ў валоданьне Сапегаў, у 1678 годзе — Важынскіх.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Мураваная Ашмянка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Віленскай губэрні. На 1848 год тут было 30 двароў. На 1886 год у Мураванай Ашмянцы было 44 двары, дзейнічаў касьцёл, працавалі багадзельня, карчма і вадзяны млын. У канцы XIX стагодзьдзя расейскія ўлады з мэтай маскалізацыі краю адкрылі ў вёсцы народную вучэльню.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Мураваную Ашмянку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Мураваная Ашмянка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 паводле пастановы І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Мураваная Ашмянка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Палянскай гміне Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1925 годзе тут працавалі школа і крама.

У 1939 годзе Мураваная Ашмянка ўвайшла ў БССР, дзе ў 1940 годзе стала цэнтрам сельсавету Ашмянскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. У Другую сусьветную вайну (травень 1944 году) каля вёскі адбыўся бой паміж сіламі АК і летувіскага дапаможнага кантынгенту (на службе Трэцяга Райху).

На 1998 год у Мураванай Ашмянцы было 140 двароў, на 1999 год — 134. У 2000-я гады вёска атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • XIX стагодзьдзе: 1886 год — 330 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1925 год — 1621 чал.; 1998 год — 345 чал.[3]; 1999 год — 338 чал.[4]; 1999 год — 355 чал.
  • XXI стагодзьдзе: 2001 год — 338 чал.; 2010 год — 409 чал.

Інфраструктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У Мураванай Ашмянцы працуюць сярэдняя школа, лякарня сястрынскага дагляду, амбуляторыя, аптэка, бібліятэка, дом культуры, пошта, школа мастацтваў.

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сьвіран. Я. Булгак, 1929 г.

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Друкарня (цагляны будынак, збудаваны, магчыма, у 1590 годзе, перабудаваны пад палац у XIX стагодзьдзі; цяпер у руінах), якая ў пачатку XVII стагодзьдзя належала Крыштапу Дарагастайскаму і дзе была надрукаваная «Цэнзура» Салінарыя (1615 год)
  • Каплічка прыдарожная
  • Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі (драўляны будынак з званіцай, збудаваны ў канцы XVIII — пачатку XIX стагодзьдзя, падноўлены ў 1841 і 1874 гадох), які ёсьць прыкладам сынтэзу барока, клясыцызму і традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры

Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Сьвіран (XVIII стагодзьдзе)

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 106.
  2. ^ Krzywicki J. Oszmianka // Słownik geograficzny... T. VII. — Warszawa, 1886. S. 755.
  3. ^ Каранеўскі А. Мураваная Ашмянка // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 237.
  4. ^ БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]