Перайсьці да зьместу

Гаштольд (імя)

Дадаць спасылкі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
(Перанакіравана з «Гастаўт (імя)»)
Гаштольд
лац. Gaštold / Haštold
Gastold
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Gast + Wald
Іншыя формы
Варыянт(ы) Гаштальт, Гашталт, Гастаўд, Кашталт, Каштаўт, Гажтаўт
Вытворныя формы Гестаўт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Гаштольд»

Гаштольд (Гаштальт), Гастаўд (Гашталт, Каштаўт, Кашталт, Гажтаўт) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Гасьцівалд або Касталд, пазьней Гастальд або Гаштальд (Gastivald, Castald, Gastaldius[1], Gastald[2], Gastold[3]) — імя германскага паходжаньня[4]. Іменная аснова -гаст- (-каст-, -гест-) (імёны ліцьвінаў Гасьціла, Гестар, Каштарт; германскія імёны Gastila, Gaster, Kastert) паходзіць ад гоцкага і германскага gasts 'госьць, вандроўнік', а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[5].

Адпаведнасьць імя Гастаўт (Гайстаўт) германскаму імю Gastaldius (Castaldius, Castald) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[1][6].

Германскае паходжаньне імя Гаштольд (Gasztołt, Gastoldus, Gastawdus, Gastowdus) таксама сьцьвярджае этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук[3].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Гастоўт (Гастольд) складаецца з асноваў -гаст- і -тэўд- (-дэўт-, -тыд-) (імёны ліцьвінаў Таўтвід, Таўтывіл, Таўтгерд; германскія імёны Teutwidis, Theudowills, Teutgerdis), якая паходзіць ад гоцкага þiuda[7], германскага þeudo[8] 'род, народ'[9]. Такім парадкам, імя Гастоўт азначае «род вандроўнікаў». Паводле Алёхны Дайліды, гэтае імя таксама можа мець повязі з гоцкім gastalds 'прагавіты' (у лянгабардаў была назва пасады gastaldus, якая азначала 'памочнік, дарадца')[10].

У Польшчы адзначаюцца прозьвішчы Гастаўд (Gastaud), Гастальд (Gastold), Гаштальд (Gasztold) і Гашталд (Gasztołd)[11].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: von Gastowtendorf ij myle bes czu Manewidendorf… von Manewidenhof ij myle bis czu Trabow (Паведамленьні аб літоўскіх дарогах)[12]; Andrea alias Gastold Vilnensi capitaneis (Andreas alias Gastold[13]; 1 чэрвеня 1387 году)[14]; Кгастовтъ (1387—1392 гады[15][16][17], 27 верасьня 1432 году[18][19], 25 верасьня 1433 году[20]); Gastouti (1387—1394 гады)[21]; Stanislao alias Gastoldo (25 траўня 1391 году)[22]; hauptman Gastoud (Хроніка Віганда)[23]; Gastoldo (Gastold[13]; 2 лютага 1395 году)[24]; Gastod (23 красавіка 1398 году)[25]; Gastudt, houptman czu Crewen[26], Gostud, capitaneus in Krewa[27] (12 кастрычніка 1398 году); Gastold cum filio Taliwusch (18 студзеня 1401 году)[28]; Gastolt (17 жніўня 1404 году)[29]; Gawstad[30] (1412 год)[31]; cum Johanne Gastoldi[32], Johannes Gastoldi[33], Johannem Gastoldi[34] (2 кастрычніка 1413 году); Gacztoldo (28 сьнежня 1429 году)[35]; Gastoldus Monyvidowicz (29 лістапада 1430 году)[36]; Iwaschko Gastoldus (22 чэрвеня 1431 году)[37]; pro Gastoldo (26 ліпеня 1432 году)[38]; her Gastolde (4 верасьня 1432 году)[39]; Gastolth (15 кастрычніка 1432 году)[40]; Iwaszkonis Gastoldi [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[41]; Joannes alias Gaschthowth (31 ліпеня 1433 году)[42]; Iwaschko Gadastoltowicz (27 лютага 1434 году)[43]; Iwaschko Gastolthowicz (7 лютага 1435 году)[44]; Iwasko alias Gasztold (19 красавіка 1437 году)[45]; Iwaschko Gastold (1441 год)[46]; пан Кастолтъ виленьский воевода (23 сакавіка 1443 году)[47]; воевода виленский панъ Кгастовтъ (1 чэрвеня 1445 году, 8 студзеня 1452 году)[48]; domini Iusconis filii domini Gastoldi (1447 год)[49]; domini Clauko filii Gasthult (1449 год)[49]; Gastold (10 лістапада 1453 году)[50]; Juskone Kosthołtowicz (21 лютага 1457 году)[51]; панъ Мартинъ Кгаштовътовичъ (23 жніўня 1482 году)[52]; Kostowt (XV—XVI ст. паводле выпісу XIX ст.)[53]; Gasztolt (Хроніка Быхаўца)[54]; по Станиславу Албрахтовичу Кгаштолте, воеводе троцком и по матере его панеи Албрахтовой Кгаштолтовой (1548 год)[55]; мещане… Кашътовътъ (1552 год)[56]; Лукъянъ Манковъ зъ братаничомъ Кгаштолтомъ (12 ліпеня 1560 году)[57]; Гаштолт (Хроніка літоўская і жамойцкая)[58]; Gregorius Gostowt, Daniel Gostowt[59], Mikołaj Gosztof(t)[60], Jerzy Gosztowt, Daniel Gosztowt[61] (20 кастрычніка 1655 году); Kazimierzem Kosztoftem… w akademii Wileńskiey studuiącemi (29 ліпеня 1676 году)[62]; fundaciy kniaza Wiereiewskiego Gasztalta (1680—1682 гады)[63]; Kazimierzem Gasztoltem (22 красавіка 1688 году)[64]; Jakub Gosztowtt (1744 год)[65].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Гаштольд († 1364) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, староста вяленскі; меў сына Андрэя, пачынальнік роду Гаштольдаў
  • Гашталт — аршанскі мешчанін, які ўпамінаецца ў 1560 годзе
  • Давід Тамашавіч Гаштаўтовіч — упіцкі зямянін, які ўпамінаецца ў 1587 і 1603 гадох[66]
  • Казімер Антоні Гаштальд Букраба — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, канюшы пінскі ў 1710—1717 гадох і лоўчы пінскі ў 1717—1726 гадох[67]
  • Пётар Гаштальд Букраба — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, падстолі берасьцейскі ў 1717 годзе[68]

Гоштаўты гербу Сыракомля і Каштаўты (Kasztowt) — літоўскія шляхецкія роды зь Вільні[69].

Гоштаўты (Gosztowt) — літоўскі шляхецкі род з Троцкага павету[70].

Гошталды-Туры на Зубачах — літоўскі шляхецкі род[71].

Гажтаўты (Gożtowt) гербу Сыракомля — літоўскі шляхецкі род[72].

У XVI ст. існавала «поле» Гастоўтава або Гастоўтавічы (Гастовтово, Гастовтовичи), маёнткі Гастоўты (Гастовты) і Гаштоўтавічы (Гаштовтовичи) у Жамойцкім старостве[73].

На гістарычнай Віленшчыне існуе вёска Гаштоўцішкі, у гістарычнай Прусіі — Гайштаўдэн.

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ а б Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
  2. ^ Hirsch E. Die Personennamen germanischer Herkunft im provenzalischen Flurnamengut Piemonts // Studia Neophilologica. Vol. 47 (2), 1975. P. 254.
  3. ^ а б Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 7: Suplement. Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii. — Kraków, 2002. S. 24.
  4. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 605.
  5. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  6. ^ Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1964. P. 82.
  7. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 209.
  8. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 34.
  9. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 19.
  10. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  11. ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 114.
  12. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 704—705.
  13. ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 228.
  14. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 19.
  15. ^ Поручная грамота за Гридка Константиновича (1387—1392), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  16. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 108.
  17. ^ Українські грамоти. Т. 1. — Київ, 1928. С. 47.
  18. ^ Собрание древних грамот и актов городов: Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам: Ч. 1. — Вильно, 1843. С. 6.
  19. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 327.
  20. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 532.
  21. ^ Поручная грамота за Братошу Койлутовича (1387—1394), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  22. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 35.
  23. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 548.
  24. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 42.
  25. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. P. 54.
  26. ^ Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert. Bd. 1. — Marburg, 1970. S. 12.
  27. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 4. — Reval, 1859. S. 227.
  28. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. P. 73.
  29. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 118.
  30. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 82.
  31. ^ Scriptores rerum Prussicarum. 2. Band. — Leipzig, 1863. P. 711.
  32. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
  33. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
  34. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 69.
  35. ^ Акты Литовско-Русского государства. Вып. 1. ― М., 1899. С. 10.
  36. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 515.
  37. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 273.
  38. ^ Полехов С. В., Наумов Н. Н. Татарская тематика в переписке сановников Тевтонского ордена. 1431—1432 гг. // Золотоордынское обозрение. 2020. Т. 8. № 4. С. 799.
  39. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 518.
  40. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
  41. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  42. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 146.
  43. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
  44. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 2. — Cracoviae, 1891. P. 343.
  45. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 748.
  46. ^ Собрание древних грамот и актов городов: Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам: Ч. 1. — Вильно, 1843. С. 9.
  47. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 39.
  48. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 48, 237.
  49. ^ а б Rowell S. C. Winning the Living by Remembering the Dead? Franciscan Tactics and Social Change in 15th century Vilnius // Tarp istorijos ir būtovės. Studijos prof. E. Gudavičiaus 70-mečiui. Vilnius, 1999. P. 119.
  50. ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 35.
  51. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 253.
  52. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 4 (1479—1491). — Vilnius, 2006. P. 110.
  53. ^ Būga K. Apie lietuvių asmens vardus. — Vilnius, 1911. P. 38.
  54. ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 130.
  55. ^ Беларускі архіў. Т. 1. — Менск, 1927. С. 3.
  56. ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 7, т. 1. — Киев, 1886. С. 113.
  57. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 126.
  58. ^ ПСРЛ. Т. 32. — М., 1975. С. 35.
  59. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 305.
  60. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 312, 332.
  61. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 328.
  62. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 12. — Вильна, 1883. С. 504—505.
  63. ^ Лісейчыкаў Д. Візіты уніяцкіх цэркваў 1680—1682 гг. у фондах Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі. — Менск, 2009. С. 40.
  64. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 12. — Вильна, 1883. С. 529.
  65. ^ Twery, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  66. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 7. ― Вильна, 1909. С. 89, 298.
  67. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 230, 237.
  68. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 153.
  69. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 507, 565.
  70. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 277.
  71. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Т, Згуртаваньне беларускай шляхты
  72. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 145.
  73. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 67.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Гаштольд_(імя)&oldid=2584624»