Даўгайла
| Даўгайла лац. Daŭgajła / Daŭhajła | |
| Dagalo | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Утворанае ад | Davo + Galo |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Даўгала, Дагала, Даўгела |
| Вытворныя формы | Дагела, Даўгіла |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Даўгайла» | |
Даўгайла (Даўгала, Дагала, Даўгела) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.
Паходжаньне
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дагала або Дэгел (Dagalo, Dæggel[1], Dægel[2][a]) — імя германскага паходжаньня[4]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгерд, Даўгер, Даўят; германскія імёны Daugaard, Dauharjis, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'[5], а аснова -гайл- (-гал-, -гел-) (імёны ліцьвінаў Відзігайла, Інгела, Монтгайла; германскія імёны Widigail, Ingeila, Montigel) — ад гоцкага і бургундзкага gails 'жвавы, свавольны, ганарысты'[6]. Такім парадкам, імя Даўгайла азначае «здольны да жвавасьці»[7].
Адпаведнасьць імя Даўгайла (Даўгіла) германскаму імю Dagilo сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонда Шмітляйна, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[8].
У Польшчы адзначаюцца прозьвішчы Даўгайла (Dowgajło), Даўгала (Dowgało, Dowgała, Dowgałło), Даўгаль (Dowgal), Даўгела (Dawgieło, Dawgiełło), Даўгяловіч (Dawgiełowicz, Dowgiełowicz), Даўгялевіч (Dawgielewicz, Dowgielewicz)[9].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: cum Dangel[10], Dawgen[11], Dangel[12] (Daugel[13]; 2 кастрычніка 1413 году); Dawgali vexilliferi Wyłnensis (1 верасьня 1431 году)[14]; Dewgel (15 траўня 1432 году)[15]; Dovgal (15 кастрычніка 1432 году)[16]; Dawgal vexilliseri Wylnensis [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[17]; Stanislaus alias Dowgalo (9 красавіка 1437 году)[18]; Dowgal Gyrdowicz (24 чэрвеня 1437 году)[19]; Довкгаило (1440—1492 гады)[20]; Dowgone (Dowgon[13]; 16 красавіка 1444 году)[21]; Andrus Nacz Dowgyalowycz (2 лістапада 1449 году)[22]; дворец Довкгаилов Воишвиловича[23], Довкгаило Воишвиловичъ[24], Докаилу Воишвиловичу Никелева земля пуста[25] (9 лістапада 1449 году); пан Юшко Довгайлович (9 ліпеня 1463 году)[26]; Dawgenis (6 лютага 1481 году)[27]; Довъкгайло (9 чэрвеня 1508 году)[28]; у бояр Ковенского повета… в Римка Ловриновича Довкгоиловича (14 чэрвеня 1514 году)[29]; продалъ былъ Дакгалу Лавеиновичу… Довъкгаилу… Довъкгала… Довъкгале… Довъкгола… Давкгала (28 лютага 1520 году)[30]; Лютко Довкгаиловичъ, Мицъ Довкгаиловичъ (1528 год)[31]; земль пустовъских у повете Ковеньскомъ Румъшыское волости… Довъкгаловъщину (10 лістапада 1529 году)[32]; люди его милости волости Мерецъкое… Богдана Довъкгаловича (3 верасьня 1537 году)[33]; люди его милости волости Мерецъкое… Богдана Довкгяловича (5 верасьня 1537 году)[34]; Судко Довкгалович (1538 год)[35]; а Грыгор Давъкголовичъ (8 верасьня 1539 году)[36]; Dougieło (1565 год)[37]; Родъ Довкгойловъ[38], Станиславъ Довкголевичъ[39] (1567 год); Jędrzey Dougielewicz (23 кастрычніка 1655 году)[40]; Paulus Daugiella (сакавік — красавік 1656 году)[41]; Dawgielowicz (1666 год)[42]; Dawgielewicz (1726 год)[42]; Daugiełło (1754 год)[42]; Dowgołowicz (1755 год)[43]; Dowgieliewicz (1758 год)[42]; Marcin Dowgieło (1797 год)[44]; Dowgiełłowicz Józef (1834 год)[45].
Носьбіты
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Станіслаў Даўгайла († па 1437) — харужы земскі літоўскі і віленскі, меў сына Юрыя (Юшку)
- Даўгайла Войшвілавіч — літоўскі баярын, які атрымаў наданьні ад вялікага князя Казімера
- Даўгайла — зямянін валынскі, які ўпамінаецца ў 1508 годзе
- Лютка Даўгайлавіч — вялёнскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
- Міц Даўгайлавіч — жаранскі баярын, які ўпамінаецца ў попісе войска ВКЛ 1528 году
- Міхал, Юзэф, Аляксандар, Юзэфа, Паўліна і Тэрэза Даўгелевічы (Daugielewicz) — уладальнікі гаспадаркі ў Жыдзішках каля Трокаў на 1935 год[46]
- Уладзіслаў, Марыя, Ян, Ганна і Валеры Даўгелі (Dawgiel) — уладальнікі гаспадарак у Васевічах каля Лучаю на 1932 год[47]
Даўгелевіч (Daugielewicz, Dowgielewicz) і Даўгела (Dovgelo) — прозьвішчы, гістарычна зафіксаваныя на тэрыторыі цяперашняй Летувы[48].
На 1906 год існавала вёска Даўгалы (Доўгалы) у Гарадоцкім павеце Віцебскай губэрні[49].
На гістарычнай Слонімшчыне існуе вёска Даўгялавічы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Даўгялаўшчына, на гістарычнай Лідчыне — Даўгялішкі. Назву Даўгялы маюць вёскі на гістарычнай Лідчыне.
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Заўвагі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Апроч таго, у Вялікабрытаніі адзначалася назва мясцовасьці Dowgalhead[3]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Meineke B. Die Ortsnamen des Кreises Lippe. — Bielefeld, 2010. S. 113.
- ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 98.
- ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 104.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 391.
- ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 112.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
- ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
- ^ Naruszewicz-Duchlińska A. Surnames of Lithuanian origins in Polish anthroponomy // Preservation of Cultural Heritage and Strengthening of Regional Identity. — Klaipėda, 2008. S. 84—88.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 70.
- ^ а б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 153.
- ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135—136.
- ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 191.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 167.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 168.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 19.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 206.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 222.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 60.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 61.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 65.
- ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 55.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 373.
- ^ Архив Юго-Западной России. Ч. 8, т. 4. — Киев, 1907. С. 281—281.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 251.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 25 (1387—1546). — Vilnius, 1998. P. 228.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 160.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 224 (4) (1522—1530). — Vilnius, 1997. P. 365—366.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 21 (1536—1537). — Vilnius, 2019. P. 193.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 21 (1536—1537). — Vilnius, 2019. P. 194.
- ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 268.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 20 (1536—1539). — Vilnius, 2010. P. 282.
- ^ Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 6, cz. 3: Podlasie (województwo). — Warszawa, 1910. S. 233.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 721.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1313.
- ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 337.
- ^ Augusiewicz S. Spis uchodźców z Wielkiego Księstwa Litewskiego w Prusach Książęcych w latach 1655—1656 w zbiorach Geheimes Staatsarchiv Preussicher Kulturbesitz w Berlinie // Komunikaty Mazursko-Warmińskie. Nr. 1 (271), 2011. S. 177.
- ^ а б в г Sinkevičiūtė D., Račickaja V. Lietuvių dvikamienių vardų kilmės asmenvardžiai ir jų kamienų užrašymo ypatybės Vilniaus naujųjų miestiečių ir laiduotojų 1661—1795 metų sąraše // Archivum Lithuanicum. T. 16, 2014. P. 301.
- ^ Sinkevičiūtė D., Račickaja V. Lietuvių dvikamienių vardų kilmės asmenvardžiai ir jų kamienų užrašymo ypatybės Vilniaus naujųjų miestiečių ir laiduotojų 1661—1795 metų sąraše // Archivum Lithuanicum. T. 16, 2014. P. 304.
- ^ Bolniki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
- ^ Gucki L. Akt z roku 1834 przeciw Adamowi Czartoryskiemu wyobrazicielowi systemu polskiéj arystokracyi. — Poitiers, 1839. S. 16.
- ^ Ryszard Sys, Właściciele gospodarstw rolnych w woj. wileńskim w latach 1928—1939, publikacje «Pisarza hipotecznego zawarte w Dzienniku Województwa Wileńskiego za lata 1928—1939»
- ^ Ryszard Sys, Właściciele gospodarstw rolnych w woj. wileńskim w latach 1928—1939, publikacje «Pisarza hipotecznego zawarte w Dzienniku Województwa Wileńskiego za lata 1928—1939»
- ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 1. — Vilnius, 1985. P. 468, 516.
- ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 88.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)