Станькаў

	Станькаў; лац. Stańkaŭ
	; Альтанка Чапскіх
Першыя згадкі:	XV стагодзьдзе
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Койданаўскі
Сельсавет:	Станькаўскі
Вышыня:	186 м н. у. м.
Насельніцтва:	1692 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1716
Паштовы індэкс:	222731
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°37′51″ пн. ш. 27°13′27″ у. д. / 53.63083° пн. ш. 27.22417° у. д.Каардынаты: 53°37′51″ пн. ш. 27°13′27″ у. д. / 53.63083° пн. ш. 27.22417° у. д.
	Станькаў на мапе Беларусі ± Станькаў
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Станькаў (неадназначнасьць).

Ста́нькаў^[1] (афіцыйная назва — Станькава^[1]) — вёска ў Беларусі, на рацэ Рапусе. Цэнтар сельсавету Койданаўскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 1692 чалавекі. Знаходзіцца за 10 км на паўднёвы ўсход ад Койданава, за 8 км ад чыгуначнай станцыі Койданава (лінія Менск — Баранавічы). Аўтамабільныя дарогі на Менск, Койданаў, Узду.

Станькаў — даўняе мястэчка гістарычнай Меншчыны. Да нашага часу тут захаваўся сядзібна-паркавы комплекс Чапскіх.

Назва

На думку географа Вадзіма Жучкевіча, тапонім Станькаў утварыўся ад памяншальнай формы імя Станіслаў^[2].

Традыцыйная гістарычная назва паселішча — Станькаў^[3]^[4]. Форма Станькава (рас. Станьково) пачала шырока ўжывацца ў выніку перайначваньня тапоніму на расейскі манер^[5].

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першы пісьмовы ўпамін пра Станькаў як сяло ў валоданьні Дарагастайскіх датуецца 1407 годам. Пазьней паселішчам валодалі Радзівілы, з 1772 году — Чапскія.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Станькаў увайшоў у склад Менскага павету Менскага ваяводзтва. На 1588 год у мястэчку было 30 двароў, касьцёл, царква, рынак.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Станькаў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе стаў цэнтрам воласьці Менскага павету Менскай губэрні^[6]. У пачатку XIX ст. мястэчка стала цэнтрам ключу. З 1815 году тут працаваў сьпіртзавод, у 1858 годзе збудавалі царкву Сьвятога Мікалая Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы), у 1863 годзе адкрылася сельская прыходзкая школа (51 вучань — 39 хлопчыкаў, 12 дзяўчынак), у 1868 годзе — нядзельная школа, шпіталь. Уладальнік маёнтку Эмэрык Чапскі стварыў музэй з уласных збораў. У 1876 годзе мастак Напалеон Орда зрабіў замалёўкі Станькава. На 1886 год у мястэчку было 42 двары, валасная ўправа, царкоўна-прыходзкая школа, лякарня.

У Першую сусьветную вайну тут некаторы час разьмяшчаўся штаб расейскай 4-й арміі Заходняга фронту. У лютым 1918 году мястэчка занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Станькаў абвяшчаўся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі ён увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе 20 жніўня 1924 году стаў цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі.

На 1970 год у Станькаве было 196 двароў, на 1998 год — 213, на 2001 год — 684, на 1 студзеня 2004 году — 700. У 2000-я гады Станькаў атрымаў афіцыйны статус «аграгарадку».

Мястэчка на старых здымках
Царква, каля 1900 г.
Палац, да 1918 г.
Паркавы фасад, да 1918 г.
Парк, да 1918 г.

Інтэр’ер палаца, да 1918 г.
Бібліятэка ў палацы, да 1918 г.
Скарбчык, да 1918 г.
Палац, 1918 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

XIX стагодзьдзе: 1886 год — 390 чал.
XX стагодзьдзе: 1970 год — 908 чал.^[7]; 1998 год — 677 чал.^[8]; 1999 год — 2325 чал.
XXI стагодзьдзе: 2001 год — 1832 чал.^[9]; 1 студзеня 2004 году — 1859 чал.^[10]; 2010 год — 1692 чал.

Інфраструктура

У Станькаве працуюць сярэдняя школа, школа-інтэрнат, 2 дашкольныя ўстановы, фэльчарска-акушэрскі пункт, кінатэатар, бібліятэка, пошта.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Могілкі старыя каталіцкія
Сядзібна-паркавы комплекс Чапскіх (XIX ст.)
Царква Сьвятога Мікалая (1858)

Страчаная спадчына

Палац Чапскіх (XIX ст.)

Галерэя

Краявіды Станькава
Скарбчык сядзібы Чапскіх
Брама
Дом
Флігель

Сьвіран
500-гадовы дуб
Царква
Каскад на рацэ Рапусе

Асобы

Марат Казей (1929—1944) — піянэр-партызан, Герой Савецкага Саюзу (пасьмяротна)
Эмэрык Чапскі (1828—1897) — дзяржаўны дзяяч, калекцыянэр, нумізмат

Крыніцы

^ ^а ^б Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 184.
^ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с. С. 359.
^ Вячорка В. (19.03.2016) "Бабёнка – это я понимаю!". Як русіфікавалі тапонімы.. Радыё Свабода. Праверана 23 чэрвеня 2017 г.
^ Тарасевіч Л. Святыя руіны ажываюць(недаступная спасылка) // Звязда. — № 8 (13). — 22 жніўня 2007 г.
^ Каспяровіч В. Эвалюцыя тапанімічных назваў Койданаўшчыны. — Менск: БДТУ, 2014. С. 18.[1](недаступная спасылка)
^ Jelski A. Stańków // Słownik geograficzny... T. XI. — Warszawa, 1890. S. 210.
^ Валахановіч А. Станькава // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 405.
^ Валахановіч А. Станькава // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 404.
^ БЭ. — Мн.: 2002 Т. 15. С. 151.
^ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Дзяржынскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2004. С. 690.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2
Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Дзяржынскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2004. — 704 с.: іл. ISBN 985-6302-64-1.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.

Вонкавыя спасылкі

[daviednik-1] а ^б Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 184.

[2] Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с. С. 359.

[3] Вячорка В. (19.03.2016) "Бабёнка – это я понимаю!". Як русіфікавалі тапонімы.. Радыё Свабода. Праверана 23 чэрвеня 2017 г.

[4] Тарасевіч Л. Святыя руіны ажываюць(недаступная спасылка) // Звязда. — № 8 (13). — 22 жніўня 2007 г.

[5] Каспяровіч В. Эвалюцыя тапанімічных назваў Койданаўшчыны. — Менск: БДТУ, 2014. С. 18.[1](недаступная спасылка)

[6] Jelski A. Stańków // Słownik geograficzny... T. XI. — Warszawa, 1890. S. 210.

[7] Валахановіч А. Станькава // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 405.

[8] Валахановіч А. Станькава // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 404.

[9] БЭ. — Мн.: 2002 Т. 15. С. 151.

[10] Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Дзяржынскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2004. С. 690.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Станькаў лац. Stańkaŭ
Альтанка Чапскіх
Першыя згадкі:	XV стагодзьдзе
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Менская
Раён:	Койданаўскі
Сельсавет:	Станькаўскі
Вышыня:	186 м н. у. м.
Насельніцтва:	1692 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1716
Паштовы індэкс:	222731
Нумарны знак:	5
Геаграфічныя каардынаты:	53°37′51″ пн. ш. 27°13′27″ у. д. / 53.63083° пн. ш. 27.22417° у. д. / 53.63083; 27.22417Каардынаты: 53°37′51″ пн. ш. 27°13′27″ у. д. / 53.63083° пн. ш. 27.22417° у. д. / 53.63083; 27.22417
Станькаў на мапе Беларусі ± Станькаў Станькаў
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы