Негарэлае
| Негарэлае лац. Nieharełaje | |
.jpg)
| |
| Першыя згадкі: | XVI стагодзьдзе |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Менская |
| Раён: | Койданаўскі |
| Сельсавет: | Негарэльскі |
| Вышыня: | 181 м н. у. м. |
| Насельніцтва: | 982 чал. (2009)[1] |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 1716 |
| Паштовы індэкс: | 222710 |
| Нумарны знак: | 5 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°36′38″ пн. ш. 27°4′14″ у. д. / 53.61056° пн. ш. 27.07056° у. д.Каардынаты: 53°36′38″ пн. ш. 27°4′14″ у. д. / 53.61056° пн. ш. 27.07056° у. д. |
Негарэлае на мапе Беларусі ±   Негарэлае | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Негарэ́лае[2] — пасёлак у Беларусі, на рацэ Ператуці. Уваходзіць у склад Негарэльскага сельсавету Койданаўскага раёну Менскай вобласьці. Насельніцтва на 2009 год — 982 чалавекі[1]. Знаходзіцца за 10 км на паўднёвы захад ад Койданава, за 48 км ад Менску. Чыгуначная станцыя на лініі Менск — Баранавічы; аўтамабільныя дарогі на Менск, Койданаў, Баранавічы, Узду, Стоўпцы.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Упершыню Негарэлае ўпамінаецца ў ХVI стагодзьдзі як перасадкавая і паштовая станцыя на конным гасьцінцы Менск — Наваградак, у Менскім павеце. У 1588 годзе Негарэлае ўвайшло ў склад Койданаўскага графства Радзівілаў. На 1620 год у вёсцы быў 41 двор.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Негарэлае апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Койданаўскай воласьці. На 1794 год у маёнтку было 272 двары, 3 вінакурні, 2 млыны.
Па здушэньні вызвольнага паўстаньня ў 1831 годзе расейскія ўлады адабралі Негарэлае ў Радзівілаў. Маёнтак перайшоў да Ю. Абрамовіча, у 1879 годзе — да Эмэрыка Чапскага. У лістападзе 1871 годзе празь Негарэлае прайшла Маскоўска-Берасьцейская чыгунка, адкрылася чыгуначная станцыя. З 1908 годзе ў вёсцы працавала расейская народная вучэльня.
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Негарэлае абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яно ўвайшло ў склад Беларускай ССР. У 1921—1939 гадох Негарэлае выконвала ролю савецкай пагранічнай станцыі з заставай і мытняй. 17 ліпеня 1924 году вёска ўвайшла ў склад Койданаўскага раёну. 23 сакавіка 1932 году Негарэлае стала цэнтрам сельсавету Койданаўскага раёну, 27 верасьня 1938 году — атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У Другую сусьветную вайну з 28 чэрвеня 1941 да 6 ліпеня 1944 мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй.
30 кастрычніка 2009 году Негарэлае перадалі зь ліквідаванага Негарэльскага пасялковага савету ў Негарэльскі сельсавет, а статус населенага пункту панізілі зь мястэчка да пасёлку[3].
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дэмаграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу].jpg)
- XX стагодзьдзе: 1998 год — 1,3 тыс. чал.[4]; 1999 год — 1114 чалавек
- XXI стагодзьдзе: 2006 год — 1 тыс. чал.[5]; 2009 год — 982 чалавекі[1] (перапіс)
Адукацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У Негарэлым працуюць сярэдняя і музычная школы.
Культура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дзеюць бібліятэка і кінатэатар.
Эканоміка
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Завод з вырабу вульляў.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Інфраструктура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]З 1988 году дзее музэй гісторыі станцыі Негарэлае.
Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Гістарычная забудова (ХІХ ст.; фрагмэнты)
- Чыгуначная станцыя (1871)
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б в Перепись населения — 2009. Минская область (рас.) Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu) С. 169.
- ^ «Об изменении административно-территориального устройства Минской области». Решение Минского областного Совета депутатов от 30 октября 2009 г. № 219 (рас.)
- ^ Валахановіч А. Негарэлае // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 317.
- ^ Туристская энциклопедия Беларуси. — Мн., 2007.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Дзяржынскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2004. — 704 с.: іл. ISBN 985-6302-64-1.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9
- Niehorele // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. S. 76.