Любарт (імя)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Любарт
лац. Lubart
Lubert
Lubart
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Lubo + Bert
Lubo + Hart
Іншыя формы
Варыянт(ы) Любэрт, Любард, Лібэрт, Лібарт, Лепарт
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Любарт»

Любарт (Лібарт, Любард), Любэрт (Лібэрт, Лепарт) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча.

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Любэрт (Lubert[1]) або Любарт (Liubhart, Lubart[2], Liubardus[3]) і Берэтлюб (Beretliub) або Гартліб (Hartlib) — імёны германскага паходжаньня[4]. Іменная аснова -люб- (імёны ліцьвінаў Любейка, Любень, Любш; германскія імёны Liubbecha, Luben, Lubisch) паходзіць ад гоцкага liufs[3], германскага leuba, стараверхненямецкага liub 'лю́бы, каханы, мілы, прыемны'[2], аснова -берт- (-бэрт-, -барт-) (імёны ліцьвінаў Зыбарт, Кібарт, Эйбарт; германскія імёны Siebart, Kibart, Eibert) — ад германскага berhta 'яркі'[5], а аснова -гард- (-гарт-, -арт-) (імёны ліцьвінаў Бэйнарт, Ленарт, Мэйнарт; германскія імёны Beynart, Lenhardt, Meinhart) — ад гоцкага hardus 'моцны, цьвёрды'[6][7].

Германскае паходжаньне імя Любарт (Lubart), а таксама Любэрт (Lubert) і Лібэрт (Libert) ды іншых формаў (Lupert, Lephard, Libard, Lipard, Liphard, Liphart; Lubard, Lubhard, Lupard), якія гістарычных бытавалі ў Польшчы, сьцьвяржаецца ў этымалягічным слоўніку старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзеным Польскай акадэміяй навук[2]. Адпаведнасьць імя Любарт германскаму імю Liubbert прызнае летувіскі лінгвіст Ёзас Юркенас(lt)[8].

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае ўсходнегерманскую этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Любарт складаецца з асноваў -люб- і -рад- (-рат-) (імёны ліцьвінаў Радзівіл, Раталт, Конрад; германскія імёны Ratwilius, Rattolt, Konrad), якая паходзіць ад германскага rad- 'рада'[9]. Такім парадкам, імя Любарт (Liubarat[10]) азначае «рада міласьці»[11].

Гісторык Павал Урбан у сваёй кнізе «Старажытныя ліцьвіны» зьвяртае ўвагу на тое, што аўтар хронікі Ўсходняй Фрызіі пад 1422 годам упамінае Любарта з Шмаленбургу (Lubbert tho Schmalenbrugge[12]), а пад 1417 годам — іншага Любарта зь Мюнстэру. Апроч таго, па 1328 годзе магістар Любарт Бол дзеіў у адной зь філіяў Тэўтонскага ордэну, што месьцілася ў месьце Утрэхце (Нідэрлянды)[13].

У Прусіі бытавала імя Любарт (Любэрт): Lubart / Lubert (1420 год)[14].

Германскае імя Lubbert бытавала ў XV ст. у Рызе[15].

У Польшчы ў XVI—XVIII стагодзьдзях адзначаліся прозьвішчы Lubart, Lubartowa (жаночае), Lubartowicz, Lubartówna (жаночае), Luberda, Luberdowicz, Luberta, Lubertowicz[16].

Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Любартъ Кгедиминовичь (8 сьнежня 1322 году)[17]; от князя от Кестутя и от князя от Либорта у Торунь к местычемъ (па 1341 годзе)[18][19]; оже я князь Еоунутии, и Кистюти, и Любартъ (1352 год)[20], Nobilibus viris Oligerdo Magno et Kenstuto ac Lubardo fratribus ducibus Lituanorum (23 кастрычніка 1373 году)[21]; Lubertus Lytwanus (1376 год)[22]; Lunardus dux Lituanorum (29 верасьня 1377 году)[23]; Feodor Lubhard, dei gracia dux luciensis (22 траўня 1386 году)[24]; olim domino Lubardo, duci wlodimiriensi (4 лістапада 1386 году[25], 4 лістапада 1393 году[26]); dux magnus Lubarth[27] (4 лістапада 1386 году); das Luwburten was gewest (Мэмарыял Вітаўта, 1390 год)[28]; Lubart (Хроніка Віганда[29], 18 студзеня 1401 году[30], 1420 год[31]); non Luberti in Lutzik[32], Lubertus[33] (Хроніка Лівоніі Германа Вартбэрга); Lubarth[a] або Любортъ[b] (Летапісец вялікіх князёў літоўскіх); Lubarth (Ян Длугаш)[34]; Любортъ (Наўгародзкі чацьверты летапіс[35] і Сафійскі першы летапіс[36]); оть князя Луцкого и Володимерского Люборта Кгедиминовича (14 лютага 1498 году)[37]; Любордъ Гедимановичь[38] (Ніканаўскі летапіс); homines… Lvborth Romeykovicz (27 сакавіка 1507 году)[39]; Балътромеи Любортовичъ (1528 год)[40]; люди… а Петьковых Любортовича сыновъ Амъброжейца а Матейца (4 лютага 1541 году)[41]; люди приставенства лепунского… Любортъ Воишторович (1 ліпеня 1542 году)[42]; Балтромей Любортовичъ (1567 год)[43]; gruntu ziemianina Krola Jmść. Dyneborskiego Liberta Rybindera (4 жніўня 1600 году)[44]; Samuel Lubarthowicz Sanguszko Kowelski (20 траўня 1606 году)[45]; Jan Libert[46], Stanisław Libert[47] (1621 год); подъ Лепартомъ волока одна (21 студзеня 1636 году)[48]; Libert (1636 год)[49]; Lenart Lubort na miejscu matki swej Raginy Lubortowej (1667 год)[50]; Его Милости Геронима Любартовича Санъкгушки на Белымъ Ковлю (29 траўня 1682 году)[51]; Aleksander Dargiewicz z Lubortów… Andrzej Wizbor na miejscu P. Dawida Luborta i z przykupli z Lubortów dym (1690 год)[52]; po Kowalu i Lubarcie (1712 год)[53]; David Libertowicz (21 студзеня 1759 году[54] і 4 студзеня 1788 году[55]); Jur Grygul Lubartowey syn (25 сакавіка 1766 году)[56]; Symon Lebard (1784 год)[57]; Luberty (1784 год)[58].

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Прыдомкам Любартавіч карыстаўся літоўскі княскі род Сангушкаў[65].

Любарты (Lubart) — прыгонныя зь вёскі Рудавеяў (Віленскі павет), якія ўпамінаюцца ў XIX стагодзьдзі[66].

Любарты (Lubart) — шляхецкі род Рэчы Паспалітай з Кракаўскага ваяводзтва[67].

На 1910 год існавала вёска Любартова (Любартава) у Аршанскім павеце Магілёўскай губэрні[68].

На гістарычнай Лідчыне існуе вёска Любарты, на гістарычнай Упіччыне — Любэрты, на гістарычнай Вількаміршчыне — Любартоў, на гістарычнай Троччыне — Люберцішкі, у былым Жамойцкім старостве — Лібарты, на гістарычнай Віцебшчыне — Лебартова.

Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Паводле Origo regis Jagyelo et Wytholdi ducum Lithuanie
  2. ^ Паводле Віленскага сьпісу

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 17.
  2. ^ а б в Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 159.
  3. ^ а б Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 158.
  4. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 292, 755, 1025.
  5. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 16.
  6. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 61.
  7. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 123.
  8. ^ Юркенас, Ю. Основы балтийской и славянской антропонимики. — Вильнюс, 2003. С. 37.
  9. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  10. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1028.
  11. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
  12. ^ Veteris aevi analecta, seu vetera monumenta. T. 4. — Hagae-Comitum, 1738. P. 214.
  13. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 47.
  14. ^ S. 53.
  15. ^ Siliņa-Piņķe R. Rufnamen in Riga im 15. Jahrhundert: Überlegungen über eine schichtenspezifische Namengebung // Die Stadt und ihre Namen. Bd. 2, 2013. S. 243.
  16. ^ Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 2: H—Mą. — Kraków, 2009. S. 363.
  17. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 21.
  18. ^ Послание литовских князей Кейстута и Любарта жителям Торуни (после 1341), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  19. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 23.
  20. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 30.
  21. ^ Послание папы Григория XI в.к.л. Ольгерду с призывом принять католичество (1373), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  22. ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 168.
  23. ^ Послание короля Польши и Венгрии Людовика о положении в Подольской земле (1377), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  24. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 2.
  25. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 5.
  26. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 15.
  27. ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 7.
  28. ^ Лицкевич О. В. «Летописец великих князей литовских» и «Повесть о Подолье»: опыт комплексного критического разбора. — СПб., 2019. С. 265.
  29. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 618.
  30. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 72.
  31. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 420.
  32. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 111.
  33. ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 115.
  34. ^ Joannis Długossii seu longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII. T. 3. L. 9, 10. — Cracoviae, 1876. P. 406, 500.
  35. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 72.
  36. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 235.
  37. ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 20.
  38. ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 221.
  39. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 726.
  40. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 162.
  41. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 229 (10) (1540—1541). — Vilnius, 2003. P. 120.
  42. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 15.
  43. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1346.
  44. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 29. — Витебск, 1901. С. 112.
  45. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 154.
  46. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 72.
  47. ^ Rejestry popisowe pospolitego ruszenia szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1621 r. — Warszawa, 2015. S. 78.
  48. ^ Вестник Западной России. Т. 4, 1866. С. 3.
  49. ^ Paknys M. Vilniaus miestas ir miestieèiai 1636 m.: namai, gyventojai, sveèiai. — Vilnius, 2006. P. 147.
  50. ^ Błaszczyk G. Herbarz szlachty żmudzkiej. T. 3. — Warszawa, 2015. S. 375.
  51. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 28. — Витебск, 1900. С. 196.
  52. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 125.
  53. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 27. — Витебск, 1898. С. 164.
  54. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1758—1760 m. jungtuvių įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  55. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1788 m. mirties įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  56. ^ Акты издаваемые Виленской комиссией для разбора древних актов. Т. 35. — Вильна, 1910. С. 150.
  57. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 25. — Вильна, 1898. С. 515.
  58. ^ Ukmergės dekanato vizitacija 1784 m. Fontes Historiae Lituaniae. Wol. VIII. — Vilnius, 2009. P. 158.
  59. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 82.
  60. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 132.
  61. ^ Опись документов Виленского центрального архива древних актовых книг. Вып. 1. ― Вильна, 1901. С. 194.
  62. ^ Яўген Анішчанка, Дрисвяты −1 инвентарь 1779 г. Иосиф Гильзена, Архіў гісторыка Анішчанкі, 17 лютага 2018 г.
  63. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2004. S. 480.
  64. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2004. S. 315.
  65. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897.S. 71.
  66. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 697.
  67. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 7. — Warszawa, 1937. S. 372.
  68. ^ Список населенных мест Могилевской губернии. — Могилев, 1910. С. 104.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Любарт_(імя)&oldid=2506060»