Ян Павал II

	Ян Павал II
	па-польску: Jan Paweł II
Рымскі папа
	16 кастрычніка 1978 — 2 красавіка 2005
Царква	Каталіцкая Царква
Папярэднік	Ян Павал I
Наступнік	Бэнэдыкт XVI
Кракаўскі архібіскуп
	13 студзеня 1964 — 16 кастрычніка 1978
Адукацыя	Папскі міжнародны атэнэюм ангелікум (1948)
Дзейнасьць	рыма-каталіцкі ксёндз, паэт, палітык, пісьменьнік, праваабаронец, прафэсар, філёзаф, пераходны дыякан, latin catholic deacon, архібіскуп, каталіцкі біскуп
Сапраўднае імя	Караль Юзэф Вайтыла
Нарадзіўся	18 траўня 1920; Вадовіцы, Кракаўскае ваяводзтва, Польская рэспубліка
Памёр	2 красавіка 2005 (84 гады); Ватыкан
Пахаваны	Сабор Сьвятога Пятра
Бацька	Караль Вайтыла
Маці	Эмілія Качароўская
Прыняцьце сьвятога сану	1 лістапада 1946
Япіскапская хіратонія	28 верасьня 1958
Кардынал ад	26 чэрвеня 1967
Аўтограф
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Ян Павал II (сьвецкае імя Караль Юзэф Вайтыла, па-польску: Karol Józef Wojtyła; 18 траўня 1920 — 2 красавіка 2005) — рымскі папа, першы пантыфік-славянін (наагул, першы папа, які не паходзіў з Італіі, за апошнія больш як 450 гадоў). кананізаваны.

Біяграфія

Нарадзіўся ў мястэчку Вадавіцэ каля Кракава, Польшча. Сям’я Вайтылы, а ў яго быў яшчэ старэйшы брат Эдмунд, жыла даволі сьціпла — з заробку бацькі-чыноўніка. Караль Вайтыла быў вельмі здольным хлопцам: ён добра вучыўся, рэгулярна гуляў у футбол і езьдзіў на лыжах, а таксама браў актыўны ўдзел у працы школьнага тэатру. Яшчэ ў дзяцінстве будучы Папа перажыў сьмерць самых блізкіх людзей — памерла ягоная маці і брат, а ў 1941 годзе памёр і ягоны бацька. У гэтым жа годзе Караль Вайтыла, які ўжо быў тады студэнтам факультэту польскай філялёгіі Ягелонскага ўнівэрсытэту ў Кракаве, кінуў вучобу і пайшоў працаваць на фабрыку. Вайтыла быў сябрам падпольнай арганізацыі «Унія», якая, сярод іншага, у часе Другой сусьветнай вайны хавала габрэяў ад фашыстаў, а таксама разам зь сябрамі сур’ёзна займаўся тэатральнымі пастаноўкамі.

Аднак у 1943 годзе будучы папа нечакана кінуў тэатар і вырашыў вывучаць тэалёгію ў некалькіх падпольных навучальных установах. Пасьля сканчэньня вайны Вайтыла працягнуў вучобу ў Рыме і стаў сьвятаром.

У 1963 годзе Караль Вайтыла быў прызначаны архібіскупам Кракаўскім, а праз 4 гады атрымаў тытул кардынала.

Як стала вядома ўжо пасьля падзеньня камуністычнага рэжыму, спэцслужбы народнай Польшчы ўважліва сачылі за кракаўскім біскупам і актыўна, але безвынікова шукалі на яго кампрамат.

16 кастрычніка 1978 году ў 18:44 вернікі, якія сабраліся на пляцы сьвятога Пятра, каля Ватыкану пачулі афіцыйнае паведамленьне: «Папа абраны — ім стаў кардынал Караль Вайтыла». Пасьля свайго абраньня ён зьвярнуўся да вернікаў, што сабраліся на пляцы Сьвятога Пятра: «Ня ведаю, ці здолею я спраўна выказацца на вашай — „нашай“ — італьянскай мове… Калі я памылюся — вы мяне паправіце?»

Караль Юзэф Вайтыла быў першым папам-неітальянцам, які заняў апостальскі пасад за апошнія 455 гадоў. Кракаўскі кардынал быў таксама першым папам-славянінам, а таксама наймаладзейшым папам за апошнія 132 гады — у дзень абраньня яму было 58 гадоў. Абраньне Папам грамадзяніна сацыялістычнай краіны мела значны ўплыў на далейшыя падзеі ва Ўсходняй Эўропе і Азіі.

Праз год па абраньні Папа прыехаў у Польшчу — мільёны людзей прыходзілі на сустрэчы зь ім. Гэта дапамагло абудзіць народ — польскі народ абудзіўся, а разам зь ім і іншыя народы ўсходняй Эўропы. Сьвяты айцец, сярод іншага, гаварыў: ня бойцеся — зьмяняйце аблічча гэтай зямлі. Вось што дакладна сказаў Папа ў Польшчы ў часе першай пілігрымкі: «З глыбіні гэтага тысячагодзьдзя, напярэдадні сьвята Пяцідзесятніцы, заклікаю, заклікаю разам з Вамі: няхай Дух Сьвяты сыдзе і адновіць аблічча зямлі… гэтай зямлі».

Яго трыюмфальны дзевяцідзённы візыт у часы харчовага дэфіцыту занепакоіў камуністычныя ўлады і пасеяў у Польшчы зярняты супраціву. Папа і надалей працягваў жыцьцёва важную падтрымку антыкамуністычнага руху «Салідарнасьць».

13 траўня 1981 году ў часе аўдыенцыі на плошчы сьвятога Пятра Мэхмэт Алі Агча^[1] зрабіў замах на Яна Паўла II — ён быў цяжка паранены. Дагэтуль невядома дакладна, хто насамрэч стаяў за гэтым замахам. Паводле апошніх дадзеных і дакумэнтаў, якія нядаўна былі знойдзеныя, зь вялікай ступеньню ўпэўненасьці можна сьцьвярджаць, што забойства папы сплянаваў савецкі КДБ.

Характэрнай рысай пантыфікату Яна Паўла Другога сталіся пілігрымкі — ніводны зь ягоных папярэднікаў не наведаў столькі краінаў (каля 120). Ён выказваў жаданьне наведаць і Беларусь, але з унутрыпалітычных прычынаў і супрацьдзеяньня Расейскае праваслаўнай царквы, візыту не адбылося.

Вялікі ўнёсак папа зрабіў і ў справу прымірэньня паміж рэлігіямі, а таксама ў тое, каб наблізіць царкву і ўласна асобу пантыфіка да вернікаў. Папа таксама змагаўся за зьнішчэньне этнічных і экумэнічных бар’ераў. Падчас візыту ў Сьвятую Зямлю ў 2000 годзе, ён ад імя каталіцкай царквы выступіў з гістарычным афіцыйным выбачэньнем за антысэмітызм. Для мільёнаў людзей Ян Павал Другі стаў найвялікшым маральным аўтарытэтам у сьвеце.

Каля дзясятай гадзіны вечара 2 красавіка 2005 году, сэрца пантыфіка спынілася. Яму было 84 гады. У Ватыкан на пахаваньне прыехалі больш як чатыры мільёны вернікаў з усяго сьвету. На цырымонію пахаваньня папы прыляцеў таксама Менска-Магілёўскі мітрапаліт кардынал Казімер Сьвёнтак і гарадзенскі біскуп Аляксандар Кашкевіч. Жалобныя набажэнствы прайшлі ва ўсіх каталіцкіх храмах Беларусі.

Ян Павал II і Беларусь

Ян Павал меў вялікую цікавасьць да Беларусі, ён казаў у размове з рэдактарам беларускага каталіцкага часопісу «Наша вера»: «Вядома, я вельмі хацеў бы ступіць на вашу зямлю, пабачыць Беларусь, якую я вельмі люблю». Менавіта ён стварыў паўнавартасную каталіцкую структуру ў Беларусі. Ён прызначыў першага ў другой палове 20 стагодзьдзя каталіцкага біскупа ў Беларусі — Тадэвуша Кандрусевіча, а пасьля ў 1993 годзе павялічыў колькасьць дыяцэзіяў, прызначыў новых біскупаў і першага ў гісторыі беларускага кардынала Казімера Сьвёнтака. Гэта адзіны кардынал на тэрыторыі СНД.

У 1980-х гадох Ян Павал ІІ прыняў два разы біскупа Часлава Сіповіча зь беларускімі сьвятарамі, якія ў той час жылі ў Заходняй Эўропе і ў Амэрыцы. Гэта давала магчымасьць паінфармаваць папу пра рэальную сытуацыю, у якой жыла каталіцкая царква ў Беларусі.

Пасьля прыйшлі бэатыфікацыю 13 мучанікаў Падляскіх, пасьля 13 беларускіх мучанікаў часоў Другой сусьветнай вайны ў рамках бэатыфікацыі ў Варшаве 108 мучанікаў, пасьля 11 сясьцёр-назарэцянак з Наваградку. Вось гэта такія канкрэтныя моманты, якія канкрэтна абуджалі надзею і сілу веры ў вернікаў Беларусі.

З-за напружаных адносінаў Ватыкану з Расейскай праваслаўнай царквой Ян Павал ІІ так і ня змог прыехаць у Беларусь. Як вядома, з суседзяў Беларусі ён наведаў Польшчу, Летуву і Ўкраіну, і ня быў толькі ў самой Беларусі і ў Расеі. Афіцыйная прычына напружанасьці з боку РПЦ — Унія ва Ўкраіне і заснаваньне каталіцкіх структураў у Расеі. Пры гэтым, пратэстуючы супраць заснаваньня каталіцкіх эпархіяў у Расеі, РПЦ замоўчвае факт, што ў каталіцкіх краінах Эўропы свабодна дзейнічаюць эпархіі РПЦ.

Менавіта гэты папа першым стаў зьвяртацца два разы на год па-беларуску да беларускага народу.

Пасьля ён шмат разоў прамаўляў па-беларуску на сустрэчах зь беларускімі вернікамі і біскупамі. Ад 2002 году беларуская мова зьяўляецца афіцыйнай мовай Каталіцкай царквы ў Беларусі, па-беларуску служацца набажэнствы і прамаўляюцца казаньні ў большасьці каталіцкіх парафіяў Беларусі і вядзецца навучаньне ў Вышэйшай каталіцкай сэмінарыі ў Пінску.

З 1991 году выйшла больш за 20 каталіцкіх малітоўнікаў на беларускай мове — для параўнаньня, у праваслаўных за гэты ж час выйшла толькі перавыданьне малітоўніка мітрапаліта Мікалая Мацукевіча. 16 кастрычніка 2003 году, калі адзначаўся 25-гадовы юбілей пантыфікату, Таварыства беларускай мовы накіравала Яна Паўлу ІІ віншаваньне з падзякай за пашырэньне беларускай мовы ў Беларусі і сьвеце.

Яго верш «Юдэйская пустыня» пераклала на беларускую мову Хрысьціна Лялько^[2].

Крыніцы

^ Газэта «Rzeczpospolita». Папа распачаў рэвалюцыю // Беларуская Салідарнасьць, 27 ліпеня 2013 г. Праверана 30 ліпеня 2013 г.
^ Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.

Вонкавыя спасылкі

Ян Павал II — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Энцыкліка Fides et Ratio
Сайт, прысвечаны Святому Яну Паўлу II
Third pilgrimage of John Paul II to Poland, Institute of National Remembrance

[1] Газэта «Rzeczpospolita». Папа распачаў рэвалюцыю // Беларуская Салідарнасьць, 27 ліпеня 2013 г. Праверана 30 ліпеня 2013 г.

[2] Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.

[1]

[2]

п а р Папы рымскія
I—IV стагодзьдзі	Пётар Лін Анаклет Клімэнт I Эварыст Аляксандар I Сыкст I Тэлесфор Гігін Піюс I Аніцэт Сатэрыюс Алеўтэр Віктар I Зэфірын Калікст I Урбан I Пантыян Антэр Фабіян Карнэліюс Люцыюс I Стэфан I Сыкст II Дыянісіюс Фэлікс I Эўтыхіян Кай Марцэлін Марцэл I Эўсэбіюш Мільтыяд Сыльвэстар I Марк Юліюс I Лібэрыюс Дамас I Сырыцыюс Анастасіюс I	Сымбаль папаў рымскіх
V—VIII стагодзьдзі	Інакенцыюс I Зосім Баніфацыюс I Цэлестын I Сыкст III Леў I Гілярыюс Сымпліцыюс Фэлікс III Гелясіюс I Анастасіюс II Сымах Гармізд Ян I Фэлікс IV Баніфацыюс II Ян II Агапіт I Сыльвэрыюс Вігіліюс Пэлягіюс I Ян III Бэнэдыкт I Пэлягіюс II Грыгорыюс I Сабініян Баніфацыюс III Баніфацыюс IV Адэадат I Баніфацыюс V Ганорыюс I Сэвэрын Ян IV Тэадор I Мартын I Эўгеніюш I Віталіян Адэадат II Дон Агата Леў II Бэнэдыкт II Ян V Конан Сэргіюш I Ян VI Ян VII Сызыніюс Канстантын I Грыгорыюс II Грыгорыюс III Захар Стэфан Стэфан II Павал I Стэфан III Адрыян I Леў III
IX—XII стагодзьдзі	Стэфан IV Пасхал I Эўгеніюш II Валянцін Грыгорыюс IV Сэргіюш II Леў IV Бэнэдыкт III Мікалай I Адрыян II Ян VIII Марын I Адрыян III Стэфан V Фармоз Баніфацыюс VI Стэфан VI Раман Тэадор II Ян IX Бэнэдыкт IV Леў V Сэргіюш III Анастасіюс III Ляндон Ян X Леў VI Стэфан VII Ян XI Леў VII Стэфан VIII Марын II Агапэт II Ян XII Леў VIII Бэнэдыкт V Ян XIII Бэнэдыкт VI Бэнэдыкт VII Ян XIV Ян XV Грыгорыюс V Сыльвэстар II Ян XVII Ян XVIII Сэргіюш IV Бэнэдыкт VIII Ян XIX Бэнэдыкт IX Сыльвэстар III Бэнэдыкт IX Грыгорыюс VI Клімэнт II Бэнэдыкт IX Дамас II Леў IX Віктар II Стэфан IX Мікалай II Аляксандар II Грыгорыюс VII Віктар III Урбан II Пасхал II Гелясіюс II Калікст II Ганорыюс II Інакенцыюс II Цэлестын II Люцыюс II Эўгеніюш III Анастасіюс IV Адрыян IV Аляксандар III Люцыюс III Урбан III Грыгорыюс VIII Клімэнт III Цэлестын III Інакенцыюс III
XIII—XVI стагодзьдзі	Ганорыюс III Грыгорыюс IX Цэлестын IV Інакенцыюс IV Аляксандар IV Урбан IV Клімэнт IV Грыгорыюс Х Інакенцыюс V Адрыян V Ян XXI Мікалай III Мартын IV Ганорыюс IV Мікалай IV Цэлестын V Баніфацыюс VIII Бэнэдыкт XI Клімэнт V Ян XXII Бэнэдыкт XII Клімэнт VI Інакенцыюс VI Урбан V Грыгорыюс XI Урбан VI Баніфацыюс IX Інакенцыюс VII Грыгорыюс XII Мартын V Эўгеніюш IV Мікалай V Калікст III Піюс II Павал II Сыкст IV Інакенцыюс VIII Аляксандар VI Піюс III Юліюс II Леў X Адрыян VI Клімэнт VII Павал III Юліюс III Марцэл II Павал IV Піюс IV Піюс V Грыгорыюс XIII Сыкст V Урбан VII Грыгорыюс XIV Інакенцыюс IX Клімэнт VIII
з XVII стагодзьдзя	Леў XI Павал V Грыгорыюс XV Урбан VIII Інакенцыюс X Аляксандар VII Клімэнт IX Клімэнт X Інакенцыюс XI Аляксандар VIII Інакенцыюс XII Клімэнт XI Інакенцыюс XIII Бэнэдыкт XIII Клімэнт XII Бэнэдыкт XIV Клімэнт XIII Клімэнт XIV Піюс VI Піюс VII Леў XII Піюс VIII Грыгорыюс XVI Піюс IX Леў XIII Піюс X Бэнэдыкт XV Піюс XI Піюс XII Ян XXIII Павал VI Ян Павал I Ян Павал II Бэнэдыкт XVI Францішак