Інфлянты

	Гісторыя Эстоніі;
	Кундзкая культура; Нарвенская культура; Эсты; Чудзь; Балтыйскія фіны;
	Асільянцы; Крыжовыя паходы; Дацкая Эстонія; Старая Лівонія;
	Лівонская вайна (1558—1583); Інфлянцкае княства (1562—1629); Паўночная вайна (1700—1721); Ліфляндзкая губэрня (1712—1918); Эстляндзкая губэрня (1795—1918);
	Нацыянальнае абуджэньне; Кайзэраўская акупацыя; Абвяшчэньне незалежнасьці; Вызвольная вайна;
	Эпоха цішыні; Другая сусьветная вайна; Савецкая акупацыя; Рэспубліка Эстонія;

	Гісторыя Латвіі;
	Кундзкая культура; Нарвенская культура; Балты; Эпоха вікінгаў Шлях з варагаў у грэкі; ; Лівонія; Курляндыя, Земгалія, Латгалія, Село́нія;
	Герцыцкае княства; Кукенойскае княства; Паўночныя крыжовыя паходы; Ордэн мечаносцаў (1204—1237); Лівонскі ордэн (1237—1561); Лівонская канфэдэрацыя (1207—1561); Ганза (1157—1669); Рэфармацыя;
	Лівонская вайна (1558—1583); Інфлянцкае княства (1562—1629); Курляндзкае герцагства (1562—1795); Швэцкія Інфлянты (1629—1721); Інфлянцкае ваяводзтва (1629—1772); Вялікая Паўночная вайна (1700—1721); Ліфляндзкая губэрня (1712—1918); Курляндзкая губэрня (1795—1918); Віцебская губэрня (1802—1918);
	Першая сусьветная вайна (1914—1918) Обэр-Ост (1914—1918); Берасьцейскі мір (1918); Герцагства Курляндзкае і Сэмігальскае (1918); Латвійская ССР (1918—1920); ; Рух за незалежнасьць (1918—1920); Рэспу́бліка Ла́твія (1918—1940); Пакт Молатава-Рыбэнтропа (1939); Другая сусьветная вайна (1939—1945) Савецкая акупацыя Латвіі (1940); Райхскамісарыят Остлянд (1941—1945); ; Латвійская ССР (1940—1941, 1944—1990); Рэспубліка Латвія (1990-);

Інфлянты (ням. Livland, польск. Inflanty) — агульная назва зямель, якія з XIII да XVI стагодзьдзя былі пад уладай Інфлянцкага (Лівонскага) ордэну. Складаюць тэрыторіі сучасных Латвіі і Эстоніі. У вузкім сэнсе землі сучаснай усходняй і паўночнай Латвіі, а таксама паўднёвай паласы Эстоніі — якую па 1621 годзе падзялілі на Швэдзкія Інфлянты (Лівонія) і Польскія Інфлянты (Латгалія).

Назву Інфлянцкага атрымала адно з ваяводзтваў Вялікага Княства Літоўскага.

Назва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Назва Інфлянты ёсьць перакручанай славянамі нямецкай назвай Livland, што даслоўна значыць «зямля ліваў» — фінска-вугорскае племя, якое ў сярэднявеччы жыло на землях сучаснай Лівоніі.

Адміністрацыйны падзел Інфлянтаў у 1566—1578 гадох[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

26 жніўня 1566 году адміністратарам і гетманам Інфлянтаў прызначылі жамойцкага старосту, маршалка вялікага літоўскага Яна Хадкевіча. У сьнежні 1566 годзе Інфлянты вялікі князь Жыгімонт Аўгуст падзяліў Інфлянты на 4 акругі на чале з кашталянамі зь ліку мясцовага рыцарства. Гэтая адміністрацыйна-тэрытарыяльная структура ўлічвала ранейшы падзел Інфлянтаў на ордэнскія й біскупскія тэрыторыі. Кашталяны сталі сябрамі Рады ВКЛ.

Вэндэнская (ордэнскія землі ад Рыгі да Гельмета і Руена). Кашталян у 1573—1577 гдаох Юст Фюрстэнберг (Just Fürstenberg).
Дынабурская (ордэнскія землі ў Латгаліі). Кашталян у 1577 годзе Ежы Брабак (Jerzy Brabek, Jürgen von Brabeck).
Рыская (латгальская частка Рыскага арцыбіскупства). Кашталян у 1569—1576 гадох Якуб Мэк (Jakób Mek, Jacobus von Meck)
Трайдзенская (ліўская частка Рыскага арцыбіскупства). Кашталян у 1569—1577 гадох Отта Унгэрн (Otto von Ungern).

Люблінскі сойм 1569 году абвясьціў Інфлянты кандамініюмам. Інфлянцкія кашталяны не атрымалі годнасьці сэнатараў Рэчы Паспалітай.

Гэты падзел Інфлянтаў захоўваўся на працягу адміністрацыі Яна Хадкевіча, які ў 1578 годзе склаў гэтую годнасьць у рукі караля і вялікага князя Стэфана Баторыя ў Львове ў дзень Сьвятой Тройцы, у час, калі маскоўскі гаспадар Іван IV Тына акупаваў з сваім войскам Інфлянты.

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Захавалася сьведчаньне азначэньня жыхароў Дынабургу і яго ваколіцаў ліцьвінамі (1650 год): «…Казимeрко Репшовской в роспросе сказал: родом де он литвин^[a] Динаборского уезду»^[2]. Складзены ў 1765 годзе інвэнтар Люцынскага староства поруч з Jliuszka Moskal пералічвае Kondrasz Licwin^[3]. Ліцьвіны (у форме Лицвины) як прозьвішча 12 жыхароў Люцынскага павету Віцебскай губэрні таксама ўпамінаецца ў абвестцы Сэнату Расейскай імпэрыі ад 1836 году^[4].

На тэрыторыі колішняга Інфлянцкага ваяводзтва ВКЛ сфармалавася этнаграфічная група ліцьвінаў — беларусы-каталікі, якія размаўляюць на беларускай мове^[5].

Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Драўляная[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Помнікі традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры
Варнавічы, касьцёл Сэрца Езуса (руіны)
Індрыца, касьцёл Сьвятога Яна
Якубаў у Курляндыі (праз раку ад Крыжборку), Духаўская царква
Якубаў, Духаўскі манастыр

Мураваная[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Помнікі сакральнай архітэктуры барока (віленскага барока)
Аўлея
Віляны
Дынабург
Пасінь

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Ранейшыя сьведчаньні ўжываньня канструкцыі «родам ліцьвін (літоўка)»: «бо сей Андрэй родам ліцьвін, сын Гердзенеў, літоўскага князя» (Цьвярскі летапіс 1306 году); «литвин родом» пра Даўмонта Пскоўскага («Пролог», напісаны ў Пскове ў канцы XIV ст.^[1]); «родом литовка, а прозвище ей бысть литовское Августа» пра дачку вялікага князя літоўскага Гедзіміна (Ніканаўскі летапіс 1526—1530 гадоў, адкуль перайшло ў Ліцавы летапісны звод 1568—1576 гадоў)

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Лосева О. В. Жития русских святых в составе древнерусских Прологов XII — первой трети XV веков. — М., 2009. С. 200.
^ Патриарх Никон и его время. Сборник научных трудов. — М., 2004. С. 89.
^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской. Вып. 31. — Витебск, 1903. S. 312.
^ Правительствующего Сената Санктпетербургских департаментов объявления, к Санктпетербургским ведомостям. № 1, 1836. С. 12.
^ Галиопа В. А. Этнолокальноконфессиональные группы старожильческого населения современного латгальского приграничья: (Материалы к этноконфессиональной карте российско-латвийского пограничья) // Этноконфессиональная карта Ленинградской области и сопредельных территорий — 2. Третьи Шёгреновские чтения. Сб. статей. — СПб., 2009. С. 45.

[2] Ранейшыя сьведчаньні ўжываньня канструкцыі «родам ліцьвін (літоўка)»: «бо сей Андрэй родам ліцьвін, сын Гердзенеў, літоўскага князя» (Цьвярскі летапіс 1306 году); «литвин родом» пра Даўмонта Пскоўскага («Пролог», напісаны ў Пскове ў канцы XIV ст.^[1]); «родом литовка, а прозвище ей бысть литовское Августа» пра дачку вялікага князя літоўскага Гедзіміна (Ніканаўскі летапіс 1526—1530 гадоў, адкуль перайшло ў Ліцавы летапісны звод 1568—1576 гадоў)

[1] Лосева О. В. Жития русских святых в составе древнерусских Прологов XII — первой трети XV веков. — М., 2009. С. 200.

[3] Патриарх Никон и его время. Сборник научных трудов. — М., 2004. С. 89.

[4] Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской. Вып. 31. — Витебск, 1903. S. 312.

[5] Правительствующего Сената Санктпетербургских департаментов объявления, к Санктпетербургским ведомостям. № 1, 1836. С. 12.

[6] Галиопа В. А. Этнолокальноконфессиональные группы старожильческого населения современного латгальского приграничья: (Материалы к этноконфессиональной карте российско-латвийского пограничья) // Этноконфессиональная карта Ленинградской области и сопредельных территорий — 2. Третьи Шёгреновские чтения. Сб. статей. — СПб., 2009. С. 45.

[kniastva-7] Адміністрацыйныя адзінкі, што выступаюць у крыніцах з назвай княства, без уліку фэўдальных вотчынаў з той жа назвай

[lublin-8] а ^б ^в ^г Перайшло ў склад Польшчы перад складаньнем Люблінскай уніі

[zamojc-9] а ^б Фактычна роўная ваяводзтву

[10] Супольнае падпарадкаваньне Вялікаму Княству Літоўскаму і Каралеўству Польскаму

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]

[i]

[ii]

[iii]

[iv]