Аляксандар Надсан
Аляксандар Надсан лац. Alaksandar Nadsan | |
Набажэнства ў Беларускай каталіцкай місіі (Лёндан, Ангельшчына; 2009 г.) | |
Імя пры нараджэньні | Аляксандар Антонавіч Бочка |
---|---|
Род дзейнасьці | Сьвятар БГКЦ, перакладнік, навуковец, публіцыст, выдавец |
Дата нараджэньня | 8 жніўня 1926 |
Месца нараджэньня | мястэчка Гарадзея, Нясьвіскі павет, Наваградзкае ваяводзтва, Польшча |
Дата сьмерці | 15 красавіка 2015 (88 гадоў) |
Месца сьмерці | Лёндан, Вялікабрытанія |
Месца пахаваньня | Лёнданскія могілкі Сьвятога Панкрата |
Месца вучобы |
|
Занятак | апостальскі візытатар, гісторык |
Сябра ў | Згуртаваньне беларусаў у Вялікай Брытаніі |
Бацька | Антон Бочка |
Сайт | www.chasaslovec.info |
Алякса́ндар На́дсан (сапраўднае — Аляксандар Бочка; 8 жніўня 1926, Гарадзея, цяпер Беларусь — 15 красавіка 2015, Лёндан, Вялікабрытанія) — беларускі грэка-каталіцкі сьвятар, Апостальскі візытатар для беларусаў-каталікоў у замежжы, перакладнік літургічных тэкстаў на беларускую мову, навуковец, царкоўны публіцыст і гісторык, выдавец, беларускі грамадзка-культурны дзеяч у Вялікабрытаніі.
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Падчас нямецкай акупацыі вучыўся ў настаўніцкай сэмінарыі ў Нясьвіжы. Скончыў курсы кіраўнікоў Саюзу беларускай моладзі ў Альбэртыне, менскую афіцэрскую школу Беларускай краёвай абароны. У 1944 годзе пакінуў Беларусь, партызаніў у Францыі, дзе далучыўся да Руху супраціўленьня. Потым уступіў у войска генэрала Андэрса, служыў у 2-м Польскім корпусе, ваяваў у Паўночнай Італіі, дзе быў паранены.
З 1946 жыў у Вялікабрытаніі. У 1953 скончыў матэматычны факультэт Лёнданскага ўнівэрсытэту. Стаў адным з заснавальнікаў Згуртаваньня беларусаў у Вялікай Брытаніі (старшыня ў 1951—1953). Рэдактар часопісаў «Беларус на чужыне» й «На шляху», браў удзел у дзейнасьці беларускага хрысьціянскага акадэмічнага таварыства Рунь і Беларускага народнага незалежнага хрысьціянскага руху. Актыўна супрацоўнічаў з найбуйнейшым беларускім духоўным асяродкам на Захадзе — Беларускай каталіцкай місіяй у Вялікай Брытаніі — ад часу яе ўтварэньня ў 1947 годзе.
Ад восені 1953 навучаўся ў папскім Грэцкім калегіюме ў Рыме. Высьвечаны на сьвятара 23 лістапада 1958. У ліпені 1959 вярнуўся ў Лёндан, дзе зноў далучыўся да дзейнасьці сярод беларускае эміграцыі. З 1966 кіраваў школай-інтэрнатам імя Кірылы Тураўскага пры Беларускай каталіцкай місіі. З 1971 — дырэктар бібліятэкі імя Ф. Скарыны ў Лёндане. Ад 1981 кіраўнік Беларускае каталіцкае місіі ў Вялікабрытаніі, ад 1986 Апостальскі візытатар для беларусаў-каталікоў у замежжы. Старшыня дабрачыннага Чарнобыльскага фонду[1], аўтар шэрагу кніг па гісторыі Беларусі.
Ганаровы доктар Эўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэту (Вільня).
З восені 2014 году цяжка хварэў. Памёр у выніку разьвіцьця хваробы нырак 15 красавіка 2015 году ў Лёндане[2]. Пахаваны на Лёнданскіх могілках Сьвятога Панкрата.[3]
Перакладніцкая дзейнасьць, прасоўваньне беларускай мовы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Быў шырока вядомы як беларусазнаўца і папулярызатар беларусазнаўства на Захадзе, аўтар 20-ці кнігаў, каля 200 артыкулаў, 37 перакладаў літургічных тэкстаў і шматлікіх прамоваў. Вёў актыўную перапіску з многімі славістамі і беларусістамі свайго часу.[4]
Як мінімум два дзесяцігодзьдзі ён быў адзіным чалавекам, хто штодня літургічна маліўся за Беларусь і па-беларуску.[Крыніца?]
На працягу гадоў айцец Аляксандар Надсан працаваў над перакладамі бізантыйскіх літургічных тэкстаў на беларускую мову — праца, якая зазвычай робіцца вялікімі аўтарытэтнымі камісіямі і якая ўяўляецца непад’ёмнаю для аднаго чалавека. Айцец Надсан пераклаў частку велізарнага корпусу тэкстаў літургічнае традыцыі Ўсходняга Хрысьціянства, сам склаў службы некаторым беларускім сьвятым і на вялікія беларускія сьвяты ды іншыя нагоды (Служба аб памнажэньні любові, Службы да сьвятых Эўфрасіньні Полацкай і Кірылы Тураўскага ды іншыя).[Крыніца?]
Малітоўнік «Госпаду памолімся», выдадзены ў Менску ў 2002 годзе, стаўся афіцыйным тэкстам набажэнстваў Беларускае грэка-каталіцкае царквы.[Крыніца?]
Творчасьць[5]
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Кнігі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- 1968 — Сьвяты Кірыла Тураўскі. — Лёндан: Божым шляхам, — 111 с.
- 1981 — The Francis Skaryna Byelorussian Library and Museum, 1971—1981. — London, — 24 pages.
- 1990 — Наша вера: Кароткі катэхізм хрысьціянскай навукі для беларусаў-каталікоў. Estella (Nawarra), Царква ў Патрэбе. — 65 с.
- 2001 — Магдалена Радзівіл і Грэка-Каталіцкая Царква. Лёндан: Божым шляхам, — 44 с.
- 2001 — Друя і Грэка-Каталіцкая царква на Беларусі, 1924—1938. — Лёндан: Божым шляхам, — 64 с.
Пераклады
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- 1991 — Боская літургія між сьвятымі айца нашага Яна Залатавуснага. Кніга для вернікаў // Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква сьв.апосталаў Пятра і Паўла ў Лёндане: Пераклад на бел. а. Аляксандра Надсана. Лёндан: Божым шляхам, — 44 с.
- 1992 — Акафіст Найсьвяцейшай Багародзіцы. Пераклад на бел. а. Аляксандра Надсана. Лёндан: Божым шляхам, — 15 с.
- 1994 — Беларускі царкоўны каляндар на 1994 г. Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква сьв.апосталаў Пятра і Паўла ў Лёндане: Уклад. а. Аляксандар Надсан. Лёндан: Божым шляхам, — 31 с.
- 1995 — Беларускі царкоўны каляндар (Дэканат Беларускай Грэка-Каталіцкай Царквы). Менск: Унія, — Укладальнік а. Аляксандар Надсан. — 31 с.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Марыя Міцкевіч (15-04-2020) Айцец Аляксандр Надсан і дапамога ахвярам Чарнобыля Новы час Архіўная копія
- ^ Беларусы згадваюць айца Аляксандра Надсана Падзеі дня. Радыё «Свабода» (16 красавіка 2015). Праверана 16 красавіка 2015 г.
- ^ Уладзімер Арлоў. ІМЁНЫ СВАБОДЫ. (Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе.) — 4-е выд., дап. — Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2020. — 826 с.: іл. – Ст. 671
- ^ Уладзіслаў Гарбацкі (15-04-2023) Сэнс выгнання паводле айца Надсана Новы час Архіўная копія
- ^ Бібліяграфія працаў айца Аляксандра Надсана (сьпіс ня поўны), Наша Ніва, Алег Гардзіенка
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Беларуская Інтэрнэт-Бібліятэка «Камунікат.org»
- Працы і літургічныя пераклады а. Аляксандра Надсана (сайт «Часасловец»)
- Сьвятар, які сьведчыць любоў да Бога і Бацькаўшчыны (Царква, № 2 (25), 2000, с. 8-9; № 3 (26), 2000, с. 8-9.)
- 10 фактаў пра Аляксандра Надсана
- Айцец Аляксандар Надсан: «Беларусы — адзінаасобнікі. Ці партызаны» (Пасьмяротнае інтэрвію)
- Нарадзіліся 8 жніўня
- Нарадзіліся ў 1926 годзе
- Памерлі 15 красавіка
- Памерлі ў 2015 годзе
- Выпускнікі Нясьвіскай настаўніцкай сэмінарыі
- Выпускнікі Лёнданскага ўнівэрсытэту
- Нарадзіліся ў Гарадзеі
- Беларускія рэлігійныя дзеячы
- Беларускія каталіцкія сьвятары
- Беларускія каталіцкія сьвятары ўсходняга абраду
- Беларуская грэка-каталіцкая царква
- Беларуская дыяспара
- Беларусы ў Вялікабрытаніі
- Беларусы ў Другім польскім корпусе
- Ляўрэаты прэміі імя Багушэвіча (ПЭН-цэнтар)
- Памерлі ў Лёндане
- Курсанты афіцэрскіх курсаў Беларускай краёвай абароны
- Пахаваныя на Лёнданскіх могілках Сьвятога Панкрата