Піюс X

Піюс X
	па-лацінску: Pius PP. X
Пасьвечаньні
Кансэкрацыя	; Лючыда Парокі[d], П’етра Рота[d] і Джаваньні Марыя Бэрэнга[d]
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	па-італьянску: Giuseppe Melchiorre Sarto
Нарадзіўся	2 чэрвеня 1835[…] ; Рыезе Піё Ікс[d], Лямбарда-Вэнэцыянскае каралеўства[d];
Памёр	20 жніўня 1914[…] (79 гадоў) або 1914 ; Апостальскі палац[d], Ватыкан;
Пахаваны	базыліка сьвятога Пятра;
Дэнамінацыя	Каталіцкая царква
Заняткі	каталіцкі сьвятар, каталіцкі дыякан, каталіцкі біскуп
Дэвіз	Instaurare Omnia in Christo
Подпіс
Герб
Дзень памяці	21 жніўня
	Піюс X у Вікісховішчы

Сьвяты папа Піюс X (па-лацінску: Pius PP. X), сьвецкае імя Джузэ́пэ Мелькіо́рэ Са́рта (па-італьянску: Giuseppe Melchiorre Sarto; 2 чэрвеня 1835 — 20 жніўня 1914) — 257-ы Папа Рымскі (з 4 жніўня 1903 году да сваёй сьмерці). Абвешчаны ў Каталіцкай Царкве сьвятым.

Жыцьцяпіс

Маладыя гады і пакліканьне да сьвятарства

Джузэпэ Мелькіорэ Сарта нарадзіўся ў Рыезэ (цяпер Рыезэ-Піа-X), што знаходзіцца каля Трэвіза, у Лямбарда-Вэнэцыянскім каралеўстве ў складзе Аўстрыйскай імпэрыі (цяпер Італія). Ён быў другім зь дзесяці дзяцей паштальёна Джавані Бацісты Сарта (1792—1852) і краўчыхі Маргарыты Сансон (1813—1894). Джузэпэ быў ахрышчаны 3 чэрвеня 1835 году. Паколькі ён быў сынам вясковага паштальёна, дзяцінства будучага Папы прайшло ў беднасьці. Менавіта з прычыны фінансавых праблем бацькі Джузэпэ высока цанілі адукацыю сваіх дзяцей, таму ён штодня хадзіў у школу, якая знаходзілася на адлегласьці каля 6 кілямэтраў ад дому.

Ён прыняў сьвятарскае пасьвячэньне і ў 1884 годзе стаў біскупам Мантуі, а праз адзінаццаць гадоў — патрыярхам Вэнэцыі і кардыналам. 4 жніўня 1903 году быў абраны Папам.

Папская дзейнасьць

Сьвяты Піюс X вядомы жорсткай барацьбой з мадэрністычнымі інтэрпрэтацыямі каталіцкага вучэньня, правядзеньнем літургічных рэформаў (з мэтай вяртаньня да вытокаў каталіцкай традыцыі і супрацьстаяньня пратэстанцкім рухам) і разьвіцьцём артадаксальнай тэалёгіі. У 1917 годзе, як вынік выкананьня загаду Папы, выйшаў Кодэкс кананічнага права — прадукт аналізу і сыстэматызацыі юрыдычных нормаў і шматлікіх кананічных дакумэнтаў Рымска-Каталіцкай Царквы, якім карысталіся ажно да выхаду новага Кодэксу ў 1983 годзе.

Сьвяты Піюс X прысьвяціў сябе марыйнаму тытулу «Маці Божая Даверу». У ягонай энцыкліцы «Ad diem illum lætissimum» абмяркоўваліся некаторыя пытаньні марыялёгіі, але таксама там быў заклік да адраджэньня Царквы, які таксама знайшоў адлюстраваньне ў дэвізе пантыфікату Пія X — «Instaurare Omnia in Christo» (бел.: Аднавіць усё ў Хрысьце).

Піюс X адобрыў некаторыя літургічныя ідэі, якія выказвалі прыхільнікі «Літургічнага Руху». Ён спрыяў больш актыўнаму выкарыстаньню нацыянальных моваў у працэсе катэхізацыі, які значна ўдасканаліў. Сьвяты Піюс X заахвочваў людзей да практыкі частага прыняцьця Сьвятой Камуніі і зьнізіў узрост Першай Камуніі, прычым гэта інавацыя трывае дагэтуль. Акрамя гэтага, ён зацята абараняў каталіцтва ад індыфэрэнтызму і рэлятывізму. Як і ягоныя папярэднікі, Піюс X прасоўваў тамізм у якасьці асноўнай філязофскай базы для арганізацыі навучаньня ў каталіцкіх установах адукацыі. Гэты Рымскі Пантыфік вельмі жорстка супрацьстаяў мадэрнізму і шматлікім філязофскім канцэпцыям XIX стагодзьдзя, наяўнасьць якіх, на ягоны погляд, пагражала імпарту сэкулярных памылак, несумяшчальных з каталіцкай догмай, непасрэдна ўнутар Каталіцкай Царквы.

Піюс X як асоба вылучаўся цьвёрдым характарам і разьвітым пачуцьцём неабходнасьці захаваньня пэўнай ступені асабістай беднасьці. Кожны тыдзень ён чытаў з катэдры гамілійныя пропаведзі, што было рэдкай практыкай для таго часу, асабліва для Папаў. Пасьля Месінскага землятрусу 1908 году Піюс X адкрыў Апостальскі палац для прытулку бежанцаў, прычым зрабіў гэта значна раней, чым урад Італіі адрэагаваў на трагічныя падзеі. Ён адхіляў прывілеі любога кшталту для чальцоў сваёй сям’і, а некаторыя зь ягоных сваякоў добраахвотна абралі жыцьцё ў беднасьці пад Рымам. Падчас пантыфікату Піюса X многія марыйныя выявы атрымалі кананічную каранацыю.

Пасьля сьмерці Піюса X вакол яго хутка ўзьнік моцны культ, заснаваны на павазе да пабожнасьці і асабістых цнотаў Папы. Падчас пантыфікату Папы Піюса XII адбыліся бэатыфікацыя (3 чэрвеня 1951 году) і кананізацыя (29 траўня 1954 году) Піюса X. Пасьля сьмерці Папы ў Базыліцы Сьвятога Пятра была ўсталявана вялікая статуя. У яго гонар узяла назву каталіцкае традыцыяналісцкае Сьвятарскае Брацтва Сьвятога Піюса X.

Піюс Х і Беларусь

Прыхільна ставіўся да выкарыстаньня нацыянальных моваў у касьцёле. У 1913 годзе Ільдэфонс Бобіч атрымаў благаславеньне Папы Рымскага Піюса Х для ўсяго беларускага народа, а таксама для выданьня беларускай каталіцкай газэты «Беларус», якая выходзіла ў Вільні з 1913 па 1915 гады^[7].

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ ^а ^б Guasco M. papa, santo PIO X // Dizionario Biografico degli Italiani (італ.) — 2015. — Vol. 84.
^ ^а ^б Pius (Pius X.) // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)
^ ^а ^б Pius X // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
^ Архіў гістарычных запісаў — 1808.
^ Catholic-Hierarchy.org (анг.) — USA: 1990.
^ Calendarium Romanum (лац.): Ex decreto Sacrosancti Œcumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum. Editio typica — Civitas Vaticana: Typis Polyglottis Vaticanis, 1969. — С. 29.
^ Сьвятар і пісьменьнік, Наша Вера, 2-1999

[_5a5baac9779a773a-1] а ^б Guasco M. papa, santo PIO X // Dizionario Biografico degli Italiani (італ.) — 2015. — Vol. 84.

[_0ed1ffae9bb79526-2] а ^б Pius (Pius X.) // Энцыкляпэдыя Бракгаўза (ням.)

[_6c3580e27c03f58f-3] а ^б Pius X // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.

[_2c13add8adefe38b-4] Архіў гістарычных запісаў — 1808.

[_74fb0ce082742084-5] Catholic-Hierarchy.org (анг.) — USA: 1990.

[_2917732d8dcd767e-6] Calendarium Romanum (лац.): Ex decreto Sacrosancti Œcumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Pauli PP. VI promulgatum. Editio typica — Civitas Vaticana: Typis Polyglottis Vaticanis, 1969. — С. 29.

[7] Сьвятар і пісьменьнік, Наша Вера, 2-1999

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

п а р Папы рымскія
I—IV стагодзьдзі	Пётар Лін Анаклет Клімэнт I Эварыст Аляксандар I Сыкст I Тэлесфор Гігін Піюс I Аніцэт Сатэрыюс Алеўтэр Віктар I Зэфірын Калікст I Урбан I Пантыян Антэр Фабіян Карнэліюс Люцыюс I Стэфан I Сыкст II Дыянісіюс Фэлікс I Эўтыхіян Кай Марцэлін Марцэл I Эўсэбіюш Мільтыяд Сыльвэстар I Марк Юліюс I Лібэрыюс Дамас I Сырыцыюс Анастасіюс I	Сымбаль папаў рымскіх
V—VIII стагодзьдзі	Інакенцыюс I Зосім Баніфацыюс I Цэлестын I Сыкст III Леў I Гілярыюс Сымпліцыюс Фэлікс III Гелясіюс I Анастасіюс II Сымах Гармізд Ян I Фэлікс IV Баніфацыюс II Ян II Агапіт I Сыльвэрыюс Вігіліюс Пэлягіюс I Ян III Бэнэдыкт I Пэлягіюс II Грыгорыюс I Сабініян Баніфацыюс III Баніфацыюс IV Адэадат I Баніфацыюс V Ганорыюс I Сэвэрын Ян IV Тэадор I Мартын I Эўгеніюш I Віталіян Адэадат II Дон Агата Леў II Бэнэдыкт II Ян V Конан Сэргіюш I Ян VI Ян VII Сызыніюс Канстантын I Грыгорыюс II Грыгорыюс III Захар Стэфан Стэфан II Павал I Стэфан III Адрыян I Леў III
IX—XII стагодзьдзі	Стэфан IV Пасхал I Эўгеніюш II Валянцін Грыгорыюс IV Сэргіюш II Леў IV Бэнэдыкт III Мікалай I Адрыян II Ян VIII Марын I Адрыян III Стэфан V Фармоз Баніфацыюс VI Стэфан VI Раман Тэадор II Ян IX Бэнэдыкт IV Леў V Сэргіюш III Анастасіюс III Ляндон Ян X Леў VI Стэфан VII Ян XI Леў VII Стэфан VIII Марын II Агапэт II Ян XII Леў VIII Бэнэдыкт V Ян XIII Бэнэдыкт VI Бэнэдыкт VII Ян XIV Ян XV Грыгорыюс V Сыльвэстар II Ян XVII Ян XVIII Сэргіюш IV Бэнэдыкт VIII Ян XIX Бэнэдыкт IX Сыльвэстар III Бэнэдыкт IX Грыгорыюс VI Клімэнт II Бэнэдыкт IX Дамас II Леў IX Віктар II Стэфан IX Мікалай II Аляксандар II Грыгорыюс VII Віктар III Урбан II Пасхал II Гелясіюс II Калікст II Ганорыюс II Інакенцыюс II Цэлестын II Люцыюс II Эўгеніюш III Анастасіюс IV Адрыян IV Аляксандар III Люцыюс III Урбан III Грыгорыюс VIII Клімэнт III Цэлестын III Інакенцыюс III
XIII—XVI стагодзьдзі	Ганорыюс III Грыгорыюс IX Цэлестын IV Інакенцыюс IV Аляксандар IV Урбан IV Клімэнт IV Грыгорыюс Х Інакенцыюс V Адрыян V Ян XXI Мікалай III Мартын IV Ганорыюс IV Мікалай IV Цэлестын V Баніфацыюс VIII Бэнэдыкт XI Клімэнт V Ян XXII Бэнэдыкт XII Клімэнт VI Інакенцыюс VI Урбан V Грыгорыюс XI Урбан VI Баніфацыюс IX Інакенцыюс VII Грыгорыюс XII Мартын V Эўгеніюш IV Мікалай V Калікст III Піюс II Павал II Сыкст IV Інакенцыюс VIII Аляксандар VI Піюс III Юліюс II Леў X Адрыян VI Клімэнт VII Павал III Юліюс III Марцэл II Павал IV Піюс IV Піюс V Грыгорыюс XIII Сыкст V Урбан VII Грыгорыюс XIV Інакенцыюс IX Клімэнт VIII
з XVII стагодзьдзя	Леў XI Павал V Грыгорыюс XV Урбан VIII Інакенцыюс X Аляксандар VII Клімэнт IX Клімэнт X Інакенцыюс XI Аляксандар VIII Інакенцыюс XII Клімэнт XI Інакенцыюс XIII Бэнэдыкт XIII Клімэнт XII Бэнэдыкт XIV Клімэнт XIII Клімэнт XIV Піюс VI Піюс VII Леў XII Піюс VIII Грыгорыюс XVI Піюс IX Леў XIII Піюс X Бэнэдыкт XV Піюс XI Піюс XII Ян XXIII Павал VI Ян Павал I Ян Павал II Бэнэдыкт XVI Францішак

Нарматыўны кантроль
Міжнародныя	FAST МІСН VIAF WorldCat
Нацыянальныя	Нарвэгія Чылі Гішпанія Францыя Зьвесткі НБФ Каталёнія Нямеччына Італія Ізраіль ЗША Швэцыя Японія Чэхія Аўстралія Грэцыя Харватыя Нідэрлянды Польшча Ватыкан
Навуковыя	CiNii
Артысты	ULAN
Асобы	Асобы Італіі Нямецкія біяграфіі Trove
Іншыя	НУАД SNAC IdRef