Дом губэрнатара (Менск)

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Дом губэрнатара (неадназначнасьць).

Славутасьць
Дом губэрнатара

Краіна	Беларусь
Горад	Менск
Адрас	пл. Свабоды, 9
Каардынаты	53°54′10.73″ пн. ш. 27°33′18.03″ у. д. / 53.9029806° пн. ш. 27.5550083° у. д. / 53.9029806; 27.5550083Каардынаты: 53°54′10.73″ пн. ш. 27°33′18.03″ у. д. / 53.9029806° пн. ш. 27.5550083° у. д. / 53.9029806; 27.5550083
Дата заснаваньня	1699
Дата пабудовы	1699 год
Асноўныя даты: кан. XVIII ст. — рэканструкцыя 1968 — перабудова
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Дом губэрнатара на мапе Беларусі Дом губэрнатара
Дом губэрнатара на Вікісховішчы

Дом губэрнатара, або будынак езуіцкай школы — будынак у Менску на плошчы Свабоды, 7. Уваходзіў комплекс Менскага езуіцкага калегіюму. Цяпер у будынку месьціцца Рэспубліканская гімназія-каледж пры Беларускай дзяржаўнай акадэміі музыкі.

Гісторыя

Пабудаваны ў 1699 годзе (паводле іншых зьвестак у 1769—70-я гады) як езуіцкая школа ў складзе комплексу Менскага езуіцкага калегіюму. У час Паўночнай вайны (1700—1721) тут спыняліся Пётар I, украінскі гетман Іван Мазэпа, швэдзкі кароль Карл XII^[1].

У 1770 годзе быў рэканструяваны — уваход у яго быў пазначаны квадратнай у пляне вежай з купалам. З 1773 году, пасьля забароны ордэну езуітаў у будынку разьмешчаная сьвецкая шасьцігадовая школа. Пасьля перабудовы школы ў стылі клясыцызм подле праекту Ф. Крамэра стаў рэзыдэнцыяй губэрнатара.

У 1799—1917 — дом губэрнатара Менскай губэрні. Падчас вайны 1812 году, у 1812 годзе тут спыняўся францускі маршал Люі Нікаля Даву. У 1821—1822 у бібліятэцы працаваў дзекабрыст Мікіта Мураўёў, які напісаў у Менску першы варыянт канстытуцыі будучай Расейскай дзяржавы («Паўночная праўда»)^[1].

Ноччу 28 чэрвеня 1905 году ў губэрнатарскі дом была кінутая бомба, пацярпелі казак і гарадавы. З 1910 году тут часова месьцілася губэрнатарская канцылярыя й губэрнскае прысуцтва па забесьпячэньні праваслаўнага духавенства. У 1914 годзе на другім паверсе адкрыўся вайсковы шпіталь, які ўзначальваў старшы лекар С. М. Урванцоў. 22 кастрычніка таго ж году шпіталь наведаў Мікалай II, ён раздаваў параненым Георгіеўскія крыжы^[1].

З 20 лютага 1918 году ў будынку месьціўся Народны сакратарыят БНР на чале зь Язэпам Варонкам^[1]. Тут была прынятая Першая Ўстаўная грамата БНР. 25 лютага нямецкія жаўнеры зьнялі з будынку беларускі сьцяг ды канфіскавалі грашовыя сродкі^[2]. Нямецкая адміністрацыя забрала будынак на патрэбы сваёй музычнай васковай каманды^[3].

У студзені—лютым 1919 году тут месьціцца Часовы рабоча-сялянскі ўрад БССР на чале са Зьмітром Жылуновічам (Цішка Гартны). Пасьля 1933 году тут месьціцца Прэзыдыюм ЦВК БССР на чале з Аляксандрам Чарвяковым^[1].

Пасьля Другой сусьветнай вайны тут месьціцца музычная школа. У 1968 годзе зробленая апошняя значная перабудова паводле праекту архітэктара I. Левіна: зробленая прыбудова з боку дваровага фасаду й надбудова верхняга паверху, пераробленыя фасады.

Архітэктура

Да перабудовы будынак уяўляў сабой прамавугольнае ў пляне, двухпавярховае, накрытае вальмавым дахам збудаваньне. Яго галоўны фасад быў вылучаны квадратнай у пляне вежай, завершанай купалам.

Цяпер будынак чатырохпавярховы, галоўны фасад вырашаны плоскасна, пазбаўлены дэкору, чляніцца прамавугольнымі аконнымі праёмамі, на верхнім паверсе значна большымі па велічыні. Уваход аформлены строгім парталам.

Літаратура

Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. — Мн.: Беларуская савецкая энцыклапедыя, 1986—1988.

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г ^д Шыбека З. В. Минскъ сто гадоў таму. — Мінск: Беларусь, 2007. — С. 196—197. — 304 с. — 3000 ас. — ISBN 978-985-01-0729-9
^ 25 пытанняў і адказаў з гісторыі БНР. Еўрарадыё (24 сакавіка 2014). Праверана 16 верасьня 2014 г.
^ Валянцін Мазец Тут абвешчана незалежнасць // Навіны Беларускай акадэміі № 18 (697). — 21 траўня 1993.

[a-1] а ^б ^в ^г ^д Шыбека З. В. Минскъ сто гадоў таму. — Мінск: Беларусь, 2007. — С. 196—197. — 304 с. — 3000 ас. — ISBN 978-985-01-0729-9

[2] 25 пытанняў і адказаў з гісторыі БНР. Еўрарадыё (24 сакавіка 2014). Праверана 16 верасьня 2014 г.

[3] Валянцін Мазец Тут абвешчана незалежнасць // Навіны Беларускай акадэміі № 18 (697). — 21 траўня 1993.

[1]

[2]

[3]