Дом Сьвянціцкага

даходны дом
Дом Сьвянціцкага

Краіна	Беларусь
Горад	Менск
Адрас	Вуліца Карла Маркса і Вуліца Леніна
Каардынаты	53°53′57.55″ пн. ш. 27°33′39.33″ у. д. / 53.8993194° пн. ш. 27.560925° у. д. / 53.8993194; 27.560925Каардынаты: 53°53′57.55″ пн. ш. 27°33′39.33″ у. д. / 53.8993194° пн. ш. 27.560925° у. д. / 53.8993194; 27.560925
Архітэктурны стыль	мадэрн
Аўтар праекту	Генрык Гай
Будаўніцтва	канец ХІХ стагодзьдзя—пачатак XX стагодзьдзя
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасьць Рэспублікі Беларусь
Дом Сьвянціцкага на мапе Беларусі ± Дом Сьвянціцкага Дом Сьвянціцкага
Дом Сьвянціцкага на Вікісховішчы

Дом Сьвянці́цкага — колішні даходны дом у стылі мадэрн у Менску, які месьціцца на скрыжаваньні вул. К. Маркса й Леніна 30/13, гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня^[1].

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У пачатку XX ст.

Пабудаваны ў канцы ХІХ — пачатку XX стагодзьдзя (архітэктар Генрык Гай) у стылі мадэрн) як даходны дом. Стары адрас — Падгорная, 34, дом Сыгізмунда Карлавіча Сьвянціцкага^[2], які на працягу васьмі гадоў ўзначальваў Таварыства менскіх лекараў і заснаваў бясплатную лячэбніцу для бедных. Да кастрычніцкай рэвалюцыі ў гэтым доме месьцілася крама Чырвонага Крыжа і жылыя памяшканьні^[3]. У 1930-я гады дом зваўся Другім Домам Саветаў (Першы Дом Саветаў месьціўся на вуліцы Савецкай), бо ў ім жыла савецкая партыйная эліта^[4].

У жніўні-верасьні 1920 году тут спыняўся Фэлікс Дзяржынскі, які займаўся ўмацаваньнем працы Менскага губчака і асобага аддзелу Чырвонай Арміі. За савецкім часам тут жылі вядомыя дзяржаўныя дзяячы Аляксандар Чарвякоў, Мікалай Галадзед, Панцеляймон Панамарэнка, Кірыл Мазураў, вучоныя Мікалай Нікольскі, Міхаіл Мацэпура, пісьменьнік Цішка Гартны.

Цяпер у гэтым доме месьціцца Дзяржаўны літаратурны музэй Петруся Броўкі, дзе народны паэт Беларусі, акадэмік, ганаровы грамадзянін Менску жыў і працаваў з 1951 па 1980 год^[5].

Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Галоўны фасад

Будынак Г-падобны ў пляне, трох—чатырохпавярховы. Рознапавярховасьць абумоўленая рэльефам мясцовасьці. Крыло, што выходзіць на вуліцу Карла Маркса, чатырохпавярховае, на высокім руставаным цокалі. Рустам апрацаваная таксама плоскасьць сьцяны 1-га паверху. Уваход вырашаны ў выглядзе прастакутнага праёму, над ім — паўцыркульнае акно, дэкараванае ляпнымі гірляндамі. Трохкутны франтон зь люкарнай завяршае правую частку крыла. Пад франтонам на ўзроўні 4-га паверху конхавая ніша ў абрамленьні гірлянды зь лісьця, у нішы ўсталяваная ваза, упрыгожаная лапкай. Аконныя праёмы рознай формы й памераў упрыгожаныя ажурнымі дэкаратыўнымі канаванымі падаконнымі кратамі. Па ўсім фасадзе навісаюць разнастайныя бальконы, агароджа якіх з арнамэнтам, вэнзэлямі, расьліннымі элемэнтамі (чыгуннае ліцьцё). Каваныя парадныя дзьверы таксама аздобленыя арнамэнтам. Крыло, што выходзіць на вуліцу Леніна, трохпавярховае, ягоная левая частка — чатырохпавярховая. Дэкараваная ляпнымі ўстаўкамі, атыкавымі сьценкамі, атыкавым трохкутным франтонам у чатырохпавярховай частцы, агароджай на вокнах у выглядзе балюстрады. Арачны праезд у цэнтры фасаду перакрыты крыжовым скляпеньнем, над ім умацаваны ляпны маскарон. Дваровыя фасады простыя подле архітэктуры. Перакрытую шкляным ліхтаром лесьвічную клетку асьвятляюць невялікія паўцыркульныя вокны, што выходзяць на нутраны двор. У агароджы лесьвіцы выкарыстаныя дэкаратыўныя элемэнты ў выглядзе завіткоў і лісьця (чыгуннае ліцьцё)^[6].

Памятныя шыльды[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

На будынку ўсталяваныя памятныя шыльды Фэліксу Дзяржынскаму, Аляксандру Чарвякову, Панцеляймону Панамарэнку, Мікалаю Нікольскаму, Міхаілу Мацапуру, Петрусю Броўку^[7].

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Бакавы фасад
Маскарон
Галоўны фасад

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ склад. В.Я. Абламскі, І.М. Чарняўскі, Ю.А. Барысюк Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь. — Менск: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — ISBN 978-985-6828-35-8
^ Яхимович, С. М. Весь Минскъ: или спутникъ по г. Минску. — Минскъ типографія Фельдмана и Перскаго, 1911. — С. 80. — 130 с.
^ Улица Лошицкая — Базарная — Подгорная — Карла Маркса Архитектура и строительство
^ Darriuss Районы, кварталы. Номенклатурные дома: где и как жила советская элита^(рас.). onliner.by. Праверана 31 жніўня 2014 г.
^ Літаратурны музэй Петруся Броўкі Museum.by
^ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. С. 153.
^ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. С. 154.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі.. — Менск: Беларуская савецкая энцыклапедыя, 1986—1988.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дом Сьвянціцкага — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[сьпіс-1] склад. В.Я. Абламскі, І.М. Чарняўскі, Ю.А. Барысюк Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь. — Менск: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — ISBN 978-985-6828-35-8

[2] Яхимович, С. М. Весь Минскъ: или спутникъ по г. Минску. — Минскъ типографія Фельдмана и Перскаго, 1911. — С. 80. — 130 с.

[ais-3] Улица Лошицкая — Базарная — Подгорная — Карла Маркса Архитектура и строительство

[адзін-4] Darriuss Районы, кварталы. Номенклатурные дома: где и как жила советская элита^(рас.). onliner.by. Праверана 31 жніўня 2014 г.

[5] Літаратурны музэй Петруся Броўкі Museum.by

[6] Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. С. 153.

[7] Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. С. 154.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]