Солы

Солы лац. Soły
Касьцёл Маці Божай Ружанцовай
Першыя згадкі:	XVI стагодзьдзе
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Смаргонскі
Сельсавет:	Сольскі
Вышыня:	150 м н. у. м.
Насельніцтва:	1475 чал. (2004)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1592
Паштовы індэкс:	231033
СААТА:	4256849086
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	54°30′59″ пн. ш. 26°10′54″ у. д.
Солы на мапе Беларусі ± Солы Солы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Со́лы — вёска ў Беларусі, на рацэ Ашмянцы. Цэнтар сельсавету Смаргонскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2004 год — 1475 чалавек. Знаходзяцца за 15 км на захад ад Смаргоні, за 252 км ад Горадні. Чыгуначная станцыя на лініі Маладэчна — Вільня.

Солы — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны).

Назва

Варыянты назвы ў гістарычных крыніцах: Soły (7 верасьня 1458 году).

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Солы ўпамінаюцца ў XVI стагодзьдзі як сяло Віленскага ваяводзтва. Паселішча знаходзілася ў шляхецкай уласнасьці.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Солы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці Ашмянскага павету Віленскай губэрні. У 1849 годзе ў мястэчку збудавалі касьцёл, з 1870 году працавала расейская народная вучэльня.

На 1886 год у Солах існавалі валасная ўправа, касьцёл, сынагога, 5 крамаў, карчма, вінакурны завод (за 4 км ад мястэчка), на 1890 год — пошта, тэлеграф, станцыя Лібава-Роменскай чыгункі (адкрылася ў 1873 годзе). У пачатку XX стагодзьдзя у мястэчку працаваў лекарскі ўчастак.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Солы занялі войскі Нямецкай імпэрыі. У канцы 1917 году ў мястэчку адбылася падзея, якая прапісала паселішча ў эўрапейскай гісторыі на шматлікія стагодзьдзі наперад: 4 сьнежня прадстаўнікі 2-й, 3-й і 10-й арміяў на чале з шараговым Салігаліцкага палка 81-й пяхотнай дывізіі бальшавіком Шчукіным падпісалі замірэньне зь немцамі. Баявыя дзеяньні на працягу ўсяго фронту ад Відзаў да Прыпяці спыняліся з 5 сьнежня на два месяцы. Праз 10 дзён — 15 сьнежня — замірэньне падпісалі ўжо ў Берасьці, надаўшы дамове шырэйшы статус.

• Старая графіка Солаў
• 
  Стары касьцёл, 1896 г.
• 
  Нерэалізаваны праект касьцёла, 1848 г.
• 
  Рэалізаваны праект касьцёла, 1926 г.
• 
  Капліца на Жупранскай вуліцы, 1908 г.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Солы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Солы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. У 1926—1934 гадох у мястэчку вялося будаваньне касьцёла Маці Божай Ружанцовай. Ахвяраваньні на яе склалі паўмільёна злотых, велізарную для таго часу суму.

У 1939 годзе Солы ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету Смаргонскага раёну. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 2001 год тут было 594 двары. У 2000-я гады Солы атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».

• Мястэчка на старых здымках
• 
  Стары касьцёл, каля 1900 г.
• 
  Чыгуначная станцыя, 1915 г.
• 
  Раён чыгуначнай станцыі, 1917 г.
• 
  Чыгуначная станцыя Солы ў Дакурнішках, 1917 г.

• 
  Рынак, 1916 г.
• 
  Млын на Ашмянцы ў Дакурнішках, 1916 г.
• 
  Капліца, да 1930 г.
• 
  Новы касьцёл, 1930 г.

Насельніцтва

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1882 год — 421 чал.; 1886 год — 560 чал.
• XX стагодзьдзе: 1901 год — каля 880 чал. у мястэчку Солах і 70 чал. на станцыі Солы; 2000 год — 2899 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 1525 чал.; 2004 год — 1475 чал.

Забудова

Вуліцы і пляцы

Афіцыйная назва	Гістарычная назва
Першамайская вуліца	Віленская вуліца
Сацыялістычная вуліца	Вакзальная вуліца
Цэнтральная вуліца	Дворная вуліца
Францішка Багушэвіча вуліца	Жупранская вуліца

Гістарычны Рынак у наш час ня мае афіцыйнай назвы.

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

• Капліца могілкавая
• Касьцёл Маці Божай Ружанцовай (1926—1934)
• Могілкі юдэйскія
• Сядзіба (XVIII—XIX стагодзьдзі)

Страчаная спадчына

• Касьцёл Маці Божай Ружанцовай (XIX ст.)
• Сынагога (XIX ст.)

Галерэя

• Краявіды Солаў
• 
  Касьцёл з боку апсыды
• 
  Касьцёл, фрагмэнт
• 
  Касьцёл, інтэр’ер
• 
  Касьцёл, хоры

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15: Следавікі — Трыо. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2
• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Смаргонскага р-на. — Мн.: БелЭн, 2004. — 640 с. ISBN 985-11-0296-2.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890.

Вонкавыя спасылкі

• Солы , Radzima.org
• Солы, Globus.tut.by