Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Данюшава)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Краіна	Беларусь
Вёска	Данюшава
Каардынаты	54°33′22.53″ пн. ш. 26°24′24.77″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Гарадзенская дыяцэзія
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы на мапе Беларусі Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы на Вікісховішчы

Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы — помнік архітэктуры пачатку XIX ст. у Данюшаве. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, на правым беразе ракі Вяльлі каля гістарычнага Рынку. Дзейнічае. Твор традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з рысамі клясыцызму і рэтраспэктыўнай готыкі. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

З боку Вяльлі, 1871 г.

Першы драўляны касьцёл у Данюшаве заснавалі ў 1483 годзе ўладаль­нікі маёнтку Саковічы. 21 красавіка 1620 году ваявода полацкі Ян Кішка з жонкай Крысьцінай фундавалі новы драўляны касьцёл. У другой паловы XVІІ ст. Данюшаўскую парафію далучылі як філію Сольскай парафіі. У 1728—1773 гадох тут дзейнічала езуіцкая місія ад калегіюму ў Жодзішках.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Данюшава апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у 1809 годзе на сродкі Марціна Кліманскага на ранейшым месцы збудавалі новы драўляны касьцёл. З гэтага часу Данюшава зноў стала самастойнай парафіяй, асьвяціў касьцёл пад гістарычным тытулам завялейскі дэкан кс. Антоні Багіленскі. У 1820 годзе пры касьцёле зьявілася плабянія, дагэтуль ім апекваліся бэрнардыны зь Беніцы, якія таксама выкладалі ў парафіяльнай школцы. У 1902 годзе скончылася рэканструкцыя касьцёла (гэты год значыцца на фундамэнце левай калёны фасада), распачатая ў 1899 годзе.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе войскі Нямецкай імпэрыі перад уваходам на касьцельны пляц паставілі мэмарыяльную капліцу ў выглядзе бутавай піраміды (з 2000-х гадоў яе завяршае фігура Панны Марыі) у гонар «пасьпяховай пераправы нямецкай кавалерыі праз Вяльлю ў гэтым месцы». У час вайны нямецкія войскі разабралі званіцу і зь яе цэглы выклалі грубкі ў касьцёле, які прыстасавалі пад шпіталь. Старажытны звон зьнялі і адправілі ў Бэрлін — як асаблівую каштоўнасьць (вернуты ў сярэдзіне 1920-х гадоў).

Найноўшы час

Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады зачынілі касьцёл, будынак якога прыстасавалі пад сховішча збожжа. Касьцельнае начыньне выкінулі на вуліцу, каштоўныя рэчы адаслалі ў Смаргонь, а астатняе, увогуле, спалілі. Вернікі змаглі выратаваць абраз Маці Божай (бяз шатаў), срэбнага голуба і ягнятка (сёньня стаіць над алтаром).

У канцы 1980-х гадоў будынак касьцёла вярнулі вернікам.

Архітэктура

Помнік архітэктуры традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры з рысамі клясыцызму і рэтраспэктыўнай готыкі. Гэта прастакутны ў пляне будынак, накрыты 2-схільным дахам. Галоўны ўваход праз 4-калённы дарычны портык, трыкутны франтон якога аздабляецца завяршэньнем у стылі барока. У выніку рэканструкцыі 1899—1902 гадоў да асноўнага аб’ёму дабудавалі апсыду з закрысьціямі, а над галоўным фасадам — дзьве чацьверыковыя 2-ярусныя вежы-званіцы пад шатровымі дахамі, тым чассам аконныя праёмы набылі сьпічастую форму.

Унутраная прастора перакрываецца роўнай падшыўной стольлю з дэкаратыўнымі разеткамі, больш вузкі прэзьбітэрыюм — корабавым скляпеньнем. Інтэр'ер аздабляюць тры алтары: галоўны — Найсьвяцейшай Тройцы (вялікі абраз зьмяшчаецца ў цэнтры 4-калённай кампазыцыі, у інтэркалюмніі выявы анёлаў), левы бакавы зь фігурай Пана Езуса, правы — зь фігурай Маці Божай. Над уваходам разьмяшчаюцца хоры на 4 слупах. Пад касьцёлам знаходзіцца крыпта, уваход у якую з двара.

Касьцельны пляц атачаецца бутавым мурам з аркавай цаглянай брамай, у яго куце стаіць 4-гранная шатровая званіца (захаваўся ніжні ярус).

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  каля 1900 г.
• 
  1915—1916 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.

• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.

• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.

• 
  1915—1918 гг.
• 
  сакавік 1916 г.
• 
  1916 г.
• 
  1916 г.

• 
  1916 г.
• 
  1917 г.
• 
  1917 г.
• 
  1917 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  З боку апсыды
• 
  Брама
• 
  Былая званіца

Літаратура

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
• Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; фатограф А. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2008. — 488 с.: іл. ISBN 978-985-11-0395-5.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  413Г000711

• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ў Данюшаве, Radzima.org