Дунілавічы
| Дунілавічы | |
.jpg) Касьцёл Найсьв. Тройцы | |
| Першыя згадкі: | 1473 |
| Вобласьць: | Віцебская |
| Раён: | Пастаўскі |
| Сельсавет: | Дунілавіцкі |
| Насельніцтва: | 785 (2001) |
| Тэлефонны код: | +375 2155 |
| Паштовы індэкс: | 211854 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 55°04′31″ пн. ш. 27°14′30″ у. д. / 55.07528° пн. ш. 27.24167° у. д.Каардынаты: 55°04′31″ пн. ш. 27°14′30″ у. д. / 55.07528° пн. ш. 27.24167° у. д. |
Дунілавічы на мапе Беларусі   Дунілавічы | |
 Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons
| |
Дуні́лавічы — вёска ў Беларусі, на рацэ Заражанка. Цэнтар сельсавету Пастаўскага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва 785 чал. (2001). Знаходзіцца за 27 км на ўсход ад Паставаў, за 9 км ад чыгуначнай станцыі Варапаева.
Дунілавічы — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны)
Гісторыя
Першы пісьмовы ўспамін пра Дунілавічы як уладаньне князёў Гальшанскіх датуецца 1473. У 1555, паводле тэстамэнту апошняга ўладальніка, мясьціна перайшла да вялікага князя Жыгімонта Аўгуста. Пад 1556 Дунілавічы згадваюцца як мястэчка. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай (1565—1566) яны ўвайшлі ў склад Ашмянскага павету Віленскага ваяводзтва. Цягам 1567—1577 Дунілавічы знаходзіліся ў валоданьні Мікалая Крыштапа Радзівіла, пазьней перайшлі да Долмат-Ісайкоўскіх.
У 1624 Крыштап Белазор разам з жонкай заснавалі ў Дунілавічах мураваны касьцёл, пры якім пачаў дзейнічаць дамініканскі кляштар (1683). Пазьней мястэчкам валодалі Бжаздоўскія, Янішэўскія. 7 верасьня 1729 і 10 студзеня 1765 Дунілавічы атрымалі прывілеі каралёў і вялікіх князёў Аўгуста Моцнага і Станіслава Аўгуста Панятоўскага.
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793) Дунілавічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Вялейскім павеце Менскай, з 1843 Віленскай губэрні. Ад Янішэўскіх мясьціна перайшла да Тышкевічаў.
У 1861 Дунілавічы зрабіліся цэнтрам воласьці. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня расейскія ўлады гвалтоўна перарабілі касьцёл Найсьв. Тройцы на царкву Маскоўскага патрыярхату. Станам на 1886 у Дунілавічах дзейнічалі праваслаўная царква, касьцёл, 2 габрэйскія малітоўныя дамы; працавалі народная вучэльня, 8 крамаў, 4 карчмы, вадзяны млын з сукнавальняй; праводзіліся кірмашы 6 студзеня і 1 кастрычніка, таргі ў нядзелю.
.jpg)
Згодна з Рыскай мірнай дамовай (1921) Дунілавічы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе зрабіліся цэнтрам павету Наваградзкага, з 1922 Віленскага ваяводзтва. У зьвязку зь пераносам павятовага цэнтру павет перайменавалі ў Пастаўскі. У 1927 мястэчка зноў зрабілася цэнтрам Дунілавіцкага павету. У 1920-я ў Дунілавічах працавалі лесапільня, цагельня, млын, кузьня, піларама, ткацкі цэх, фарбавальня, гадзіньнікавая, абутковая і швацкая майстэрні, кнігарня, пераплётня, банкі, амбуляторыя, аптэка, лямбард, гатэль, рэстарацыя, кулінарыя, чарачная, піўная; дзейнічалі касьцёл, 3 сынагогі, вышэйшая габрэйская і агульнаадукацыйная школы; мелася вытворчасьць дываноў, пашыў жаночага адзеньня, шапак, выраб скураў, каапэратыўны гандаль коньмі, спажывецкімі таварамі і інш.; практыкаваў адвакат, натарыюс, судовы выканаўца, дантыст, вэтэрынар. Найбуйнейшым зямельным уладальнікам быў граф Юзэф Тышкевіч (1064 дзесяціны зямлі).
У 1939 Дунілавічы ўвайшлі ў БССР, дзе 15 студзеня 1941 атрымалі афіцыйны статус гарадзкога пасёлку і зрабіліся цэнтрам раёну Вялейскай вобласьці. У Другую сусьветную вайну з 4 ліпеня 1941 да 4 ліпеня 1944 мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. У 1950 у выніку пераносу цэнтру раёну ў Варапаева Дунілавічы зрабіліся цэнтрам сельсавету. У 1954 статус паселішча панізілі да вёскі, у Маладэчанскай вобласьці. У 1960 Дунілавіцкі сельсавет увайшоў у склад Глыбоцкага, у 1962 Пастаўскага раёну. Станам на 1971 у вёсцы працавалі сярэдняя школа, дом культуры, бібліятэка, паліклініка, аптэка, вэтэрынарны пункт, пошта, лясьніцтва, сталоўка, 3 крамы, камбінат побытавага абслугоўваньня.
Насельніцтва
- XVIII стагодзьдзе: 1800 — 564 чал., 101 двор[1].
- XIX стагодзьдзе: 1866 — 691 чал., 106 двароў[2]
- XX стагодзьдзе: 1905 — 1400 чал. у мястэчку Дунілавічы, 74 чал. у маёнтку Дунілавічы, 10 чал. у касьцёльнай сядзібе Дунілавічы[3]; 1971 — 781 чал., 246 двароў.; 1993 — 888 чал., 329 двароў.
- XXI стагодзьдзе: 2001 — 785 чал., 322 двары.
Інфраструктура
У Дунілавічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, лякарня, бібліятэка, дом культуры, пошта.
Эканоміка
Лясьніцтва.
Турыстычная інфармацыя
.jpg)
Выдатныя мясьціны
- Гістарычная забудова (кан. XIX — 1-я пал. XX стст.; фрагмэнты)
- Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (1769—1773)
- Могілкі каталіцкія; капліца-пахавальня (XIX ст.)
У Дунілавічах месьцяцца могілкі польскіх вайскоўцаў, што загінулі ў 1919 годзе ў вайне з бальшавікамі, а таксама габрэйскія могілкі з помнікам габрэям, забітым гітлераўцамі у Другую сусьветную вайну.
Страчаная спадчына
- Касьцёл Раства Найсьвяцейшай Панны Марыі і Сьв. Міхала Арханёла (XIX ст.)
- Сядзібна-паркавы комплекс Тышкевічаў
Крыніцы
- ^ Насевіч В. Дунілавічы // ЭГБ. — Мн.: 1996 Т. 3. С. 314.
- ^ Duniłowicze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881. S. 226.
- ^ Мальцоў В. Дунілавічы // Памяць: гіст.-дакум. хроніка Пастаўскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2001.
Літаратура
- Памяць: гіст.-дакум. хроніка Пастаўскага р-на. — Мн.: БЕЛТА, 2001. — 687 с.: іл. ISBN 985-6302-35-8.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя. — 527 с. — ISBN 985-11-0041-2
- Duniłowicze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack. — Warszawa, 1881. S. 226.
Вонкавыя спасылкі
Дунілавічы — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
| ||||||||