Пішчалаўскі замак

Турма
Пішчалаўскі замак
Пішчалаўскі замак у пачатку XX стагодзьдзя
Краіна	Беларусь
Горад	Менск
Адрас	вуліца Валадарскага
Каардынаты	53°53′56″ пн. ш. 27°32′53″ у. д.
Архітэктурны стыль	раньні клясыцызм
Аўтар праекту	Казімер Хршчановіч
Заснавальнік	Рудольф Пішчала
Дата заснаваньня	1825
Будаваньне	???—1825 гады
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Пішчалаўскі замак на мапе Беларусі Пішчалаўскі замак
Пішчалаўскі замак на Вікісховішчы

Пішчалаўскі замак, малюнак XIX ст.

Пішчалаўскі замак у пачатку XX стагодзьдзя

Пішча́лаўскі за́мак — помнік рэтраспэктыўна-замкавага стылю з элемэнтамі клясыцызму ў Менску. У будынку месьціцца сьледчы ізалятар (СІЗА) № 1. Таксама вядомы замак пад назовам «Валадарка» (бо месьціцца на вуліцы Валадарскага).

Гісторыя

• 1825 — збудаваны па праекце архітэктара Казімера Хршчановіча (па замове памешчыка Рудольфа Пішчалы, у гонар якога й назвалі Пішчалаўскім замкам) на тагачаснай ускраіне Менску на гары ў Раманаўскім прадмесьці ў якасьці Менскай губэрнскай турмы.
• 1830—1831 — праз турму праходзілі ўдзельнікі Лістападаўскага паўстаньня.
• 1863—1864 — турма поўнілася паўстанцамі 1863—1864 гадоў.
• 1905—1907 — у турме быў арганізаваны камітэт Чырвонага крыжа.
• 1917 — царская ахова была замененая на дабраахвотнікаў, а пазьней зь вязьняў турмы была сфармаваная менская міліцыя.
• З 1999 — пачалі распрацоўвацца пляны па пераносе турмы з замку.
• 20 красавіка 2008 — абвалілася заходняя вежа галоўнага будынка. Паводле афіцыйнай вэрсіі прычынай стала састарэласьць збудаваньня.

Архітэктура

Пішчалаўскі замак уяўляе сабою даволі вялікі прастакутны трохпавярховы аб’ём, накрыты чатырохсхільным дахам. Па чатырох кутах да гмаха прыбудаваны масіўныя цыліндрычныя вежы з дэкаратыўным завяршэньнем у выглядзе зубцоў і нізкім шатровым дахам. Вонкавая апрацоўка фасадаў даволі сьціплая і абмяжоўваецца гарызантальнай цягай-карнізам між другім і трэцім паверхамі, дэкаратыўнымі ваконцамі-байніцамі на вежах.

З паўночна-ўсходняга боку да асноўнага гмаху прыбудаваны двухпавярховы аб’ём, які з боку вуліцы мае завяршэньне ў выглядзе нізкага трохкутнага франтону і апрацаваны рустам на ўзроўні першага паверху. Звонку замак абнесены высокай мураванай сьцяною.

Вядомыя вязьні

Глядзі Катэгорыя:Вязьні Валадаркі

Вязьні часоў Расейскай Імпэрыі

• Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч
• Юзэф Пілсудзкі (знаходзіўся тут пад сьледзтвам, у 1892 г. высланы ў Сыбір)
• Карусь Каганец (1905—1906 і 1910—1911)
• Іван Пуліхаў (у 1906 павешаны)
• Алесь Гарун (1907)
• Якуб Колас (1908—1911) — у турме пачаў пісаць «Новую зямлю».

Вязьні рэжыму Лукашэнкі

• Міхаіл Чыгір
• Андрэй Клімаў
• Дар'я Чульцова
• Алана Гебрэмарыям
• Аляксандар Васілевіч
• Андрэй Аляксандраў

Літаратура

• Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік. Мінск, 1993. ISBN 5-85700-078-5

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  712Г000017

• Пішчалаўскі замак на www.radzima.org
• Пра замак на www.minsk-old-new.com
• Юлія Дарашкевіч. Абрынулася Валадарка (Абвал вежы 20 красавіка 2008) // Наша Ніва, 20 красавіка 2008 г.