Перайсьці да зьместу

Румбольд Валімонтавіч

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Румбольд Валімонтавіч
лац. Rumbold Valimontavič

Герб «Задора»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 1371(1371)
Памёр 1432(1432)
Род Кезгайлы і Валімонтавічы гербу Задора[d]
Бацькі Валімонт Бушкавіч
Дзеці Міхайла
Дзейнасьць дзяржаўны дзяяч

Лямпэрт Румбольд Валімунтавіч, Рамвольт Валімонтавіч (1371 — лістапад 1432) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Староста генэральны жамойцкі (1409—1411), маршалак земскі (1412—1432), намесьнік віцебскі (упамінаецца ў 1422[a]).

Вотчынныя ўладаньні знаходзіліся ў Дзяволтве, меў маёнткі ў Сьвіслацкай воласьці і Жамойці[1]. Трымаў палову Блужаў у Крэўскім старостве[2][3][b].

Імя

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўныя артыкулы: Румбольд, Лямбэрт, і Валімонт

Румбальд, Румбальт, Румпальт або Румпэль (Rumbald, Rumbold, Rumbolt, Rumpolt[4], Rumpel[5]) — імя германскага паходжаньня[6][7][8]. Першае дакладна датаванае пісьмовае ўжываньне гэтага асабовага імя (лац. Rumbaldus) адзначаецца ў 1086 годзе[7]. Іменная аснова рум- (ром-) (імёны ліцьвінаў Румель, Румш, Рамвольт; германскія імёны Rummel, Rumsch, Romualt) паходзіць ад гоцкага *hrôms[9], германскага hruom 'слава, славутасьць'[10], а аснова -балд- (-болд-, -болт-) (імёны ліцьвінаў Бальдвін, Бірыбольд, Рыбалт; германскія імёны Baldwin, Beribald, Ribald) — ад гоцкага *balth, стараверхненямецкага bald 'сьмелы, адважны'[11][12]. Такім парадкам, імя Румбольд азначае «слаўны адвагаю»[13].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Rombołt (Rumpołt)[14].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: et Rumboudo secretario (25 траўня 1396 году[c])[15]; Rwmwold Wolymuntonis (18 студзеня 1401 году)[16]; Rombold[17] (13 студзеня 1407 году[18], 11 чэрвеня 1407 году[19]); Lamperto alias Rambalt Wollymunthowicz (Lampert alias Rambalt Wolymunthowicz[17]; 23 траўня 1409 году)[20]; Romboltone Volimontonis (Rombolt Volimontonis[17]; 24 траўня 1409 году)[21]; Rambold (26 траўня 1409 году[22], 7 лістапада 1432 году[23]); Romald[24], Rammold[25] (16 чэрвеня 1409 году); Romolt (21 чэрвеня 1409 году)[26]; Rumpoldi (1 лютага 1411 году)[27]; Rvmboldum… Rumpoldo capitaneo Samagittiarum (20 красавіка 1411 году)[28]; Rumpoldo Ducatus nostri marschalkone (31 траўня 1412 году)[29]; Rumbold marschalkus tocius Lythuanie[30] (22 красавіка 1415 году)[31]; Ruboldo terre nostre marschalco (22 чэрвеня 1421 году)[32]; Rumpoldus (27 верасьня 1422 году[33], 29 лістапада 1430 году[34], 26 сьнежня 1431 году, 26 чэрвеня 1432 году[35]); Rumboldum terre nostre Lithvanie marschalcum (па 14 чэрвеня 1430 году)[36]; Rumbold unser landtmarschalk (20 чэрвеня 1430 году)[37]; Rumboldo terre nostre Lythuanie marschalko[38], Rumboldo terre Lithvanie marschalko[39] (21 кастрычніка 1430 году); Rombuldus (22 чэрвеня 1431 году)[40]; Rumboldus terre Lytuanie marschalcus (1 жніўня 1431 году)[41]; Rumpold[30] (11 верасьня 1431 году[42], 24 верасьня 1432 году[43]); strenuos Rompoldum terrae Lithvaniae marsalcum (15 сьнежня 1431 году)[44]; Nos Rumpoldus (26 сьнежня 1431 году і 26 чэрвеня 1432 году)[45]; Ромволтъ[46] (27 верасьня 1432 году)[47]; Rombolth marschalcus (15 кастрычніка 1432 году)[48]; Rombolt (4 лістапада 1432 году)[49].

Біяграфія

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зь літоўскага баярскага роду, сын Валімонта Бушкавіча. Меў братоў Кезгайлу, Яўнута, Шадзібора, Гудзігерда і Судзівоя. У лісьце інфлянцкага магістра ад 1416 году як «брат Румбольда» ўпамінаецца літоўскі баярын Зігебут[50] (Segebut[51])[52].

Упершыню ўпамінаецца ў акце Віленска-Радамскай уніі (1401 год). Быў адным з радцаў вялікага князя Вітаўта. Паводле Яна Длугаша, у чэрвені 1409 году на загад Вітаўта выправіўся з войскам у Жамойць, дзе заняў усе нямецкія замкі і ўзяў у палон ордэнскага фогта Жамойці Міхайла Кухмайстра і такім спосабам вярнуў гэтую зямлю пад уладу ВКЛ[53][d].

У 1412, 1416, 1429 і 1430 гадох езьдзіў з пасольствамі ў Польшчу. У 1413 годзе браў удзел у разьвязаньні справы Бэнэдыкта Макры. Ачольваў дэлегацыю ВКЛ на Канстанцкім саборы (1414—1418).

Падтрымліваў Сьвідрыгайлу. У лістападзе 1432 году яго разам з братам Яўнутам пакаралі сьмерцю на загад Жыгімонта Кейстутавіча.

Меў сына Міхайлу, які ў сярэдзіне XV стагодзьдзя атрымаў ад вялікага князя Казімера сем сялянскіх сем’яў у Вількамірскім старостве.

Фундаваў алтар Румбольда ў Віленскай катэдры[54][55].

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Як староста віцебскі выступае ў акце Мельнскага міру 1422 году
  2. ^ Другую палову Блужаў трымаў за выслугу Андрэй Друцкі (памёр у 1399 годзе на Ворскле), а пазьней яго беспатомныя нашчадкі, гэтую палову як вымарачную Вітаўт 19 красавіка 1411 году перадаў Віленскаму капітулу
  3. ^ У публікацыі 1932 году азначаецца як фальсыфікат
  4. ^ Ян Длугаш датаваў гэтыя падзеі 1408 годам, назваўшы Румбольда маршалкам, але як маршалак ён выступае толькі ад 1412 году, і падзеі адбываліся ў 1409 годзе

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 288—289.
  2. ^ Vitoldiana. № 23. S. 30—31.
  3. ^ Ochmański J. Powstanie i rozwój latyfundium biskupstwa wileńskiego (1387—1550): Ze studiów nad rozwojem wielkiej własności na Litwie i Białorusi w średniowieczu. Poznań, 1963. S. 56—57.
  4. ^ Die Familiennamen der Stadtbewohner in den Kreisen Oschatz, Riesa und Grossenhain bis 1600. — Berlin, 1981. S. 147.
  5. ^ Eule R. Germanische und fremde Personennamen als heutige deutsche Familiennamen // Festschrift zu dem fünfzigjährigen jubiläum des Friedrichs-realgymnasiums in Berlin. — Berlin, 1900. S. 41.
  6. ^ Forssner T. Continental-Germanic Personal Names in England in Old and Middle English Times. — Uppsala, 1916. P. 221.
  7. ^ а б Hanks P., Coates R., McClure P. The Oxford Dictionary of Family Names in Britain and Ireland. Vol. 1. — Oxford University Press, 2016. P. 2302.
  8. ^ Hey D. Family Names and Family History. — Hambledon and London, 2006. P. 61.
  9. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 151.
  10. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  11. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 50.
  12. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 10.
  13. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
  14. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 203, 215.
  15. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 45.
  16. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 38.
  17. ^ а б в Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 289.
  18. ^ Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 258.
  19. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 72.
  20. ^ Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 260.
  21. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 76.
  22. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 175.
  23. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 373.
  24. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 185.
  25. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 183.
  26. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 186.
  27. ^ Spory i sprawy pomiędzy Polakami a Zakonem Krzyżackim. T. 2. — Poznań, 1892. S. 460.
  28. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 86.
  29. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 90.
  30. ^ а б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 190.
  31. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 99.
  32. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 3: 1501—1507. — Kraków, 1948. S. 741.
  33. ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
  34. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 515.
  35. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 2. — Cracoviae, 1876. P. 71, 75.
  36. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 2. — Cracoviae, 1891. P. 244.
  37. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 907.
  38. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 136.
  39. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 138.
  40. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 273.
  41. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 3. — Kraków, 1894. P. 505.
  42. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 216.
  43. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 144.
  44. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 1. — Cracoviae, 1876. P. 70—71.
  45. ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 1. — Cracoviae, 1876. P. 71, 75.
  46. ^ Собрание древних грамот и актов городов: Вильны, Ковна, Трок, православных монастырей, церквей и по разным предметам: Ч. 1. — Вильно, 1843. С. 6.
  47. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 327.
  48. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 81.
  49. ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 47, 55.
  50. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
  51. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 5. — Riga, 1867. P. 121.
  52. ^ Semkowicz W. O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle roku 1413 // Miesięcznik Heraldyczny. Nr. 1—2, 1914. S. 12, 14.
  53. ^ Ян Длугош. Грюнвальдская битва. — М. Изд. АН СССР. 1962. С. 46.
  54. ^ Ochmański J. Biskupstwo wileńskie w średniowieczu: ustrój i uposażenie. — Poznań, 1972. S. 89.
  55. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 290.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Румбольд_Валімонтавіч&oldid=2503653»