Марцін Гаштольд

Марцін Гаштольд
	; Герб «Габданк»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	каля 1428; Вільня, Вялікае Княства Літоўскае;
Памёр	1483/1484; Вільня, Вялікае Княства Літоўскае;
Род	Гаштольды
Бацькі	Ян Гаштольд; Дарота з Завішаў[d]
Жонка	Невядомая з Гальшанскіх; Ганна з Гальшанскіх
Дзеці	ад 2-га шлюбу: Альбэрт, Альжбета

Марцін Гаштольд (каля 1428 — 1483/1484) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Намесьнік наваградзкі (1464—1471), ваявода кіеўскі (1471—1480) і троцкі (з 1480), адначасна маршалак земскі (1477—1479).

Значна павялічыў колькасьць родавых маёнткаў: набыў Задзьвею, Котлава, Трыседы на Меншчыне, Петрашава каля Вільні ды іншыя.

Імя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Формы імя ў гістарычных крыніцах: воевода троцкий пан Мартинъ Кгаштовтович (11 траўня 1481 году)^[1], Мартин Кгастовтович (7 траўня 1486 году)^[2].

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зь літоўскага баярскага роду Гаштольдаў гербу «Габданк», сын Яна (Івашкі), ваяводы віленскага.

Быў на службе ў вялікага князя Казімера. Па сьмерці свайго швагра, апошняга ўдзельнага князя кіеўскага Сямёна Алелькавіча, у 1470 годзе атрымаў прызначэньне на ваяводу кіеўскага. Неаднаразова адбіваў напады крымскіх татараў. У 1481 годзе браў удзе у судзе над праваслаўнымі князямі, што рыхтавалі змову^[3].

Першы раз ажаніўся з дачкой князя Сямёна Гальшанскага, другі — з Ганнай, дачкой князя Юрыя Гальшанскага (Трабскага). У другім шлюбе меў сына Альбэрта і дачку Альжбету.

Мова і культура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўныя артыкулы: Ліцьвіны і Русіны

У сваім наданьні касьцёлу ў Дзевянішках, зробленым у 1471 годзе, упамінаў «народную» назву «камень» (alias camyen)^[4]. Гэта адпавядае многім іншым тагачасным лацінскім граматам літоўскіх князёў і баяраў, дзе з азначэньнем «народны» («гутарковы») падаваліся менавіта беларускія словы^[5].

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 78.
^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 84.
^ Пазднякоў В. Гаштольды // ВКЛ. Энцыкл. — Менск: 2005 Т. 1. С. 518.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 318.
^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 39—46.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Менск: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0

[1] Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 78.

[2] Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 84.

[evkl-3] Пазднякоў В. Гаштольды // ВКЛ. Энцыкл. — Менск: 2005 Т. 1. С. 518.

[4] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 318.

[5] Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 39—46.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]