Марцін Гаштольд
 Герб «Габданк» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | каля 1428 |
| Памёр | 1483/1484 |
| Род | Гаштольды |
| Бацькі | Ян Гаштольд Дарота Кезгайлаўна[d] |
| Жонка | Невядомая з Гальшанскіх Ганна з Гальшанскіх |
| Дзеці | ад 2-га шлюбу: Альбэрт, Альжбета |
Марцін Гаштольд (Гаштольтавіч; каля 1428—1483/1484) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Намесьнік наваградзкі (1464—1471), ваявода кіеўскі (1471—1480) і троцкі (з 1480), адначасна маршалак земскі (1477—1479).
Значна павялічыў колькасьць родавых маёнткаў: набыў Задзьвею, Котлава, Трыседы на Меншчыне, Петрашава каля Вільні ды іншыя.
Імя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Формы імя ў гістарычных крыніцах: Martino Gastolthowicz (27 жніўня 1464 году)[1]; воевода троцкий пан Мартинъ Кгаштовтович (11 траўня 1481 году)[2], Мартин Кгастовтович (7 траўня 1486 году)[3].
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Зь літоўскага баярскага роду Гаштольдаў гербу «Габданк», сын Яна (Івашкі), ваяводы віленскага.
Быў на службе ў вялікага князя Казімера. Па сьмерці свайго швагра, апошняга ўдзельнага князя кіеўскага Сямёна Алелькавіча, у 1470 годзе атрымаў прызначэньне на ваяводу кіеўскага. Неаднаразова адбіваў напады крымскіх татараў. У 1481 годзе браў удзе у судзе над праваслаўнымі князямі, што рыхтавалі змову[4].
Першы раз ажаніўся з дачкой князя Сямёна Гальшанскага, другі — з Ганнай, дачкой князя Юрыя Гальшанскага (Трабскага). У другім шлюбе меў сына Альбэрта і дачку Альжбету.
Мова і культура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У сваім наданьні касьцёлу ў Дзевянішках, зробленым у 1471 годзе, упамінаў «народную» назву «камень» (alias camyen)[5]. Гэта адпавядае многім іншым тагачасным лацінскім граматам літоўскіх князёў і баяраў, дзе з азначэньнем «народны» («гутарковы») падаваліся менавіта беларускія словы[6].
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Pergamentų katalogas. — Vilnius, 1980. P. 40.
- ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 78.
- ^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 84.
- ^ Пазднякоў В. Гаштольды // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 518.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 318.
- ^ Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 39—46.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
